خاک دستی دستاویز کار غیر کارشناسی نشود

گروه ساخت وساز: مبحث ژئوتکنیک و مکانیک خاک در صنعت ساختمان بسیار حائز اهمیت است و غفلت از آن می تواند عواقب بسیاری به همراه داشته باشد، همچنانکه بخش زیادی از گودبرداری های غیراصولی ، ناشی از عدم توجه به این اصل اساسی است. بنابراین قبل از اینکه به فکر بنای سازه ای محکم و ایمن باشیم باید تحقیق و آزمایشات لازم در مورد خاکی که قرار است ساختمان را روی آن بسازیم،صورت بگیرد . به منظور آشنایی هر چه بیشتر با مبحث ژئوتکنیک و مکانیک خاک به سراغ دکتر عباس قلندر زاده استاد دانشکده مهندسی عمران پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران رفتیم و گفتگویی با وی ترتیب داده ایم که در زیر می آید. دانش ژئوتکنیک در کشور ما ، چقدر به استانداردهای جهانی نزدیک است؟ اعتقاد دارم از نظر تئوری مشکلی نداریم و تمام مباحث روز ژئوتکنیک در دانشگاه های ما تدریس می شود و تحقیقاتی که در این حوزه انجام می شود نیز در سطح بین المللی معتبر است اما از نظر تجهیزات و تکنولوژی های اجرایی با سطح اول جهان فاصله داریم. در بخش اجرای پروژه های عمرانی و ساخت وساز های شهری چقدر به موضوع ژئوتکنیک توجه شده است؟ باید بپذیریم توجه لازم در این رابطه صورت نگرفته است چرا که هنوز برخی از کارفرماها این نوع هزینه ها را غیرضروری می دانند درصورتی که توجه به مسائل ژئوتکنیکی از اصول اساسی در مقاومت و پایداری ساختمان است. مسئولان و پیمانکاران پروژه هایی که گودبرداری های عمیق در آنها صورت می گیرد و پس از مدتی دچار ریزش می شوند، مشکلات پیش آمده را ناشی از رفتار پیچیده خاک می دانند و ادعا می کنند که تمام تمهیدات صورت گرفته بود. رفتار خاک نسبت به مصالح دیگر قطعاً پیچیده تر است اما چنانچه شناسایی دقیق انجام دهیم با مسائل غیرقابل پیش بینی کمتری مواجه می شویم. این توجیه که روبرو شدن با مسائل غیرقابل پیش بینی در خصوص خاک همواره دلیل ریزش ها است، موجه نیست. به دلیل اینکه در فرایند اجرای کار هم باید فرایند شناسایی وضعیت خاک ادامه پیدا کند و اقدامات لازم صورت گیرد و حتی می تواند در اجرا تجدیدنظر شود. "خاک دستی" هم از آن دسته اصطلاحاتی است که همواره تبدیل به بهانه ای برای پیمانکاران گودبرداری های غیراصولی شده است ، نظرتان دراین باره چیست؟ اینکه بگوییم خاک تمام پهنه های تهران دستی است، صحیح نیست. در برخی جاها که گودال و نقاط پست تر وجود داشته است به دلیل توسعه با مصالحی که به طور طبیعی شکل نگرفته،پر شده که این مصالح ممکن است خاک، نخاله های ساختمانی، زباله یا چیزهای دیگر باشد. نکته حائز اهمیت این است که نباید خاک دستی، دستاویز گودبرداری های غیرمسئولانه باشد چرا که خاک دستی قابل شناسایی و مسائل مرتبط با آن قابل رفع است. موضوع حائز اهمیت دیگر، قنات هایی است که در تهران وجود دارد. آیا مکانیزمی برا ی شناسایی قنات ها وجود دارد؟ ممکن است شناسایی قنات در پروژه ها به طور دقیق امکان پذیر نباشد و مسئله ایجاد کند چون احتمال دارد قنات از بخشی از زمین عبور کند که شناسایی نشده باشد. اما می توان در صورت روبرو شدن با قنات، تمهیدات لازم را برای جلوگیری از ریزش گود اندیشید. نکته ای که لازم می دانم به آن اشاره کنم این است که این قنات ها جریان آب های زیرزمینی شهر تهران را شکل می دهند اما در بسیاری از موارد پیمانکارانی که با این قنات ها مواجه می شوند، آنها را مسدود می کنند و در فرایند جریان آب های زیرزمینی اختلال ایجاد می کنند که این کار برای محیط زیست خبر خوبی نیست. یک دلیل هم این است که در شهر تهران گودبرداری های عمیق به تعداد زیادی اجرا می شود و این مشکلات به وجود می آید. متن کامل این گفتگو در نشریه شماره 179 پیام ساختمان به چاپ می رسد.