آنچه بر کریدور هوای تهران گذشت

گروه ساخت وساز: جمعیت پذیری شهر ها یکی از اصلی ترین دغدغه کارشناسان شهری است. به گونه ای که چنانچه به هر دلیلی شهر موردنظر در افق چشم انداز به جمعیت موردنظر نرسد یا بیش از جمعیت موردنظر در آن ساکن شوند، می توان گفت اهداف موردنظر محقق نشده است. از آغاز به کار دولت یازدهم موضوع بلندمرتبه سازی و به تبع آن جمعیت پذیری در منطقه 22 همواره موردانتقاد قرار گرفته است. مسئولان اعتقاد دارند در این منطقه بیش از ظرفیت ساخت وساز صورت گرفته و باید منتظر مشکلات زیست محیطی در آینده باشیم. تکمیل جمعیت؛ 10 سال زودتر نرخ جمعیت پذیری برای منطقه 22 تا افق سال 1404، حدود 500 هزار نفر تعیین شده اما هم اکنون با اسکان جمعیت در واحدهایی که در این منطقه ساخته شده یا در حال ساخت است، سقف جمعیتی تعریف شده، عملا یک دهه زودتر تکمیل شده است؛ به گونه ای گزارش پروانه های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری های کشور توسط مرکز آمار ایران منتشر شده نشان می دهد: که بیش از 22 درصد زیربنای پیش بینی شده در پروانه های ساختمانی تهران، برای منطقه 22 در منتهی الیه غربی پایتخت در نظر گرفته شده است. آماری از پروانه های صادره از مجموع 8میلیون و 335 مترمربع زیربنای پیش بینی شده برای ساخت وساز مسکونی در مناطق 22گانه تهران، منطقه 22 با زیربنای یک میلیون و 896 هزار مترمربع و سهم 22.7 درصدی در صدر قرار داشته، منطقه 2 با زیربنای 960 هزار مترمربع و سهم 11.5 درصدی در رده دوم بوده و منطقه یک با زیربنای 746 هزار مترمربع و سهم 9 درصدی جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که از لحاظ تعداد پروانه های ساختمانی صادرشده در مناطق مختلف شهر تهران در همین بازه زمانی، منطقه 22 با 71 پروانه، سهمی تنها 1.6 درصدی از تعداد پروانه های ساختمانی را به خود اختصاص داده است؛ موضوعی که نشان می دهد ساختمان های مسکونی ساخته شده در این منطقه بسیار بلندمرتبه و پرتراکم تر از سایر مناطق تهران هستند. این قرارمان نبود! منطقه22 تهران در سال79 با هدف ایجاد قطب گردشگری و تأمین خدمات رفاهی تأسیس شد تا کمبود یکسری نیازهای طبیعی اما غیرمسکونی ساکنان فعلی و آتی کلان شهر تهران را جبران کند. در این سال ها اگرچه تعدادی پروژه گردشگری از جمله دریاچه چیتگر و یکی، دو پارک جنگلی در منطقه22 به اجرا درآمد اما اشغال سطح گسترده ای از آسمان این منطقه توسط بلندمرتبه های مسکونی و تجاری، کار ایجاد سایر پروژه های تفریحی را از اولویت انداخت و عملا چهره منطقه 22 را که قرار بود پاسخگوی نیاز کل شهر به خدمات رفاهی باشد تحت الشعاع قرار داد. منطقه 22، دالان عبور باد هم اکنون برج های آماده تحویل، بار جمعیتی این منطقه را از حد مورد انتظار افزایش داده است. منطقه22 جزو معدود مناطق بزرگ کلان شهر تهران است که هرچند با وضع موجود برج های در حال ساخت، جمعیتی به مراتب بیش از حدنصاب از قبل تعریف شده در آن ساکن می شوند، اما ساخت وسازهای فعلی چنانچه ادامه پیدا کند، این منطقه را به پرجمعیت ترین نقطه شهر تبدیل خواهند کرد. موقعیت جغرافیایی منطقه22 در منتهی الیه شمال غرب تهران قرار دارد و برای محیط زیست پایتخت نقطه استراتژیک محسوب می شود. مقامات دولتی و مدیریت شهری تهران بر سر اینکه منطقه22 کریدور هوای تازه است و ورود جریان باد از این منطقه آغاز می شود، اشتراک نظر دارند اما آنچه در سال های اخیر بر منطقه22 گذشته، مغایرت اساسی با جایگاه این منطقه نزد مسئولان داشته است. مال های در حال ساخت بررسی ها نشان می دهد: زمین های متراژ بزرگ که عمدتا نهادهای دولتی و شبه دولتی مالک آنها هستند، عرصه را برای ساخت وسازهای بلندمرتبه بالای 15طبقه در این منطقه طی سال های اخیر فراهم کرده و مجموعه وسیعی از بلندمرتبه های مسکونی، در حال حاضر نمای بصری دریاچه چیتگر را تحت الشعاع قرار داده است. از سوی دیگر، یک پروژه تفریحی و گردشگری عظیم حدود سال های89 و90 در منطقه22 تحت عنوان هزار و یک شهر شامل شهربازی، محیط اقامتی برای توریست ها و ... طراحی شد که تاکنون مورد بهره برداری قرار نگرفته اما در ازای آن، طی این سال ها، تعداد برج های در حال ساخت، در این منطقه اضافه شده است. مال نیز در حال ساخت است. این برج ها عمدتا در چندین لایه به دور دریاچه خلیج فارس (به عنوان پروژه تفریحی منحصر به فرد شهر تهران) شکل گرفته اند و درحالی که مطابق تجربه شهرهای بزرگ دنیا و عرف پروژه های تفریحی، همواره محیط اطراف این پروژه ها باید از ساخت وساز در امان بماند تا امکان مراجعه راحت شهروندان فراهم باشد، در چیتگر چنین قاعده ای چندان مورد توجه قرار نگرفته است. قانونی کردن تخلف متأسفانه وزارت راه و شهرسازی دولت گذشته و شهرداری در اقدامی مشترک طرح تفصیلی را برای تهران به تصویب رساندند که موجبات ساخت وساز خلاف ضابطه را فراهم آورد تا اگر در گذشته افزایش طبقات و بلندمرتبه سازی به صورت موردی اتفاق می افتاد با آمدن طرح مذکور با این استدلال که تهران جزء شهرهای کوتاه قامت است، بلندمرتبه سازی شکل قانونی به خود گرفت. این در حالی است که مطابق آمار، تهران یازدهمین رتبه را از نظر میزان بلندمرتبه سازی در دنیا داراست. پیامد این اقدام نسنجیده مدیران شهری، اعضای شورا و البته وزارت راه و شهرسازی مشکلات زیست محیطی بسیاری است که در منطقه 22 و سایر مناطق تهران شاهدیم. امید به آینده حالا و در ادامه وزارت راه و شهرسازی اقدام به رونمایی از ضوابط بلندمرتبه سازی کرده تا اندک فضایی که برای نفس کشیدن مانده طعمه زیاده خواهی ها نشود. شورای عالی شهرسازی و معماری در گزارشی با عنوان پیرامون بلندمرتبه سازی در تهران به توضیح درباره مجوزها و ممنوعیت های قانونی بلندمرتبه سازی و همچنین وضع موجود و فعلی تهران از نظر ساخت وساز بناهای بلند پرداخته است. بر اساس این گزارش، در بخش توضیح مجوزها و یا ممنوعیت های قانونی بلندمرتبه سازی که منبع اصلی آن طرح جامع تهران مصوب 1386 شورای عالی شهرسازی و معماری به خصوص دو ماده 1-5-6 و 2-5-6 است، اولا برای بلندمرتبه سازی پهنه های خاصی در نظر گرفته شده و ثانیا به طور کلی بلندمرتبه سازی ممنوع است. همچنین در طرح جامع تهران، تراکم مجاز بلندمرتبه سازی مسکونی 600 درصد و تراکم مجاز بلندمرتبه سازی در پهنه ها و محدوده های مشخص شده، 750 درصد تعیین شده است. گفتنی است در گزارش شورای عالی شهرسازی و معماری پیرامون بلندمرتبه سازی تعداد برج های بالاتر و پایین تر از 12 طبقه به تفکیک هر منطقه ذکر شده که نشان می دهد مناطق 1 تا 6 و 22 تهران مورد علاقه برج سازان است و سایر مناطق پایتخت نیز یا برج های بالای 12 طبقه ندارند یا تنها 1 فقره بلندمرتبه دارند.