تئاتر شهر نقطه عطف تفاخر معماری ایرانی

مجموعه تئاتر شهر به عنوان اصلی ترین مرکز اجرای هنرهای نمایشی در تهران نماد تئاتر در این شهر است. مجموعه تئاتر شهر در هفتم بهمن سال 1351 با اجرای نمایش باغ آلبالو نوشته چخوف فعالیت خود را آغاز کرد. به همین بهانه بر آن شدیم تا به بررسی کوتاه معماری زیبا و بی نظیر ساختمان تئاتر شهر بپردازیم. ساختمان استوانه ای تئاتر شهر را معماری خوش نام و مشهور به علی سردار افخمی ساخت. سردار افخمی از نام آورترین معماران معاصر ایرانی است و از بنیان گذاران جریان معماری پیشروی ایران به حساب می آید. او متولد سال 1308 در تهران است. در سال های قبل از انقلاب شرکت مهندسان مشاور را سردار افخمی اداره می کرد که ساخت مجموعه تئاتر شهر از جمله مشهورترین پروژه های این شرکت محسوب می شود. طراحی و ساخت این ساختمان پنج سال به طول انجامید و نهایتا در هفتم بهمن سال 1351 به بهره برداری رسید. معماری زیبا، خاص و چشم نواز این ساختمان به شکلی است که این ساختمان هم اکنون به میراث فرهنگی ایران تبدیل شده است. علی سردار افخمی هم اکنون سال هاست که در فرانسه زندگی می کند. این ساختمان دارای اشکال مدور و تاق نماهای دستی و سازه های مدرن است. دورتادور این ساختمان مدور ستون هایی قرینه به سبک ستون های تخت جمشید طراحی شده است که بیننده را به یاد خیمه می اندازد. بالای ساختمان نیز گنبدی نیم مدور طراحی شده است که برج طغرل و معماری دوره ایلخانی را یادآوری می کند. طراحی داخلی ساختمان نیز به شدت قرینه سازی شده است. ستون های باریک و بلند که از زمین تا بیرون زدگی پشت بام کشیده شده اند، حالتی تزئینی دارند و این گمان پیش می آید که این ستون ها ساختمان را نگه داشته اند. ارتفاع این ستون ها به اندازه سه طبقه این ساختمان است. ترکیب کاشی و آجر در این ساختمان معماری ایرانی در همه برهه های تاریخی را به یاد می آورد. به طورکلی معماری ساختمان تئاتر شهر به گونه ای است که هم معماری سنتی ایران را به خاطر می آورد و هم درعین حال می توان آن را در زمره ساختمان های مدرن قرار داد. از مهم ترین ویژگی های ساختمان تئاتر شهر پلان دایره ای است. این پلان متعلق به یونان و روم است و در دوره قاجار وارد معماری ایرانی شد. قطر استوانه تئاتر شهر 34 متر و ارتفاع آن 15 متر است. ساختمان تئاتر شهر که در تقاطع خیابان ولی عصر(عج) و انقلاب قرار دارد، در سال های اخیر به شدت مورد بی مهری قرار گرفته و در مقاطع مختلفی شاهد آسیب هایی بوده ایم که به این میراث ایرانی وارد شده است. موضوع مترو و احداث ایستگاه آن درست در محوطه تئاتر شهر نیز از مسائلی بود که منظر بنای تئاتر شهر را برهم زد. لرزش های مترو نیز ممکن است برای بنای تئاتر شهر خطراتی را ایجاد نماید. هم اکنون نیز مدتی است که قسمتی از سقف این ساختمان ریزش پیدا کرده و متأسفانه هنوز رسیدگی لازم به آن نشده است. چنانچه ساختمان تئاتر شهر برای میراث فرهنگی ما مهم است و قصد داریم آن را به عنوان یکی از نمادهای معماری ایرانی و فرهنگی خود به آیندگان معرفی کنیم، لازم است رسیدگی و توجه بیشتری به آن مبذول داریم. علی سردار افخمی سازنده بنا نیز اخیرا در مصاحبه ای خواستار توجه به بنای تئاتر شهر شده است.