معماری مدرن ،لباسی عاریه برتن شهر

هاله پیوند با نگاهی کلی به شهر، چشم به هر ساختمان در هر گوشه که می اندازیم، با طرح های مدرن روبه رو می شویم. طرح هایی که شاید برای ما جدید و جذاب باشند اما طرحی از یک سنت بیگانه است. گاهی این بیگانگی فرهنگی بین هنر مدرن و سنتی، به جای آنکه زیبایی را خلق کند، تقلید کورکورانه است. در این خصوص گفتگویی با مهندس مهدی حیدری، کارشناس ارشد مرمت بناهای تاریخی و کارشناس ارشد طراحی فضاهای شهری انجام داده ایم. پیام ساختمان: به نظر شما تا چه حد از هنرهای سنتی در معماری معاصر شهرها استفاده می شود؟ امروزه هنرهای سنتی و فراتر از آن حتی تزیینات به شیوه سنتی در معماری شهری بسیار محدود استفاده می شود، و به نظر برخی از اهالی معماری، هنر مدرن تر یعنی زیباتر. متأسفانه در نظر بسیاری از افراد استفاده از هنر مدرن زیباتر است بدون آنکه از پیشینه آن اطلاعی داشته باشند، گاه تقلید محض از هنرهای سنتی بیگانه و مدرن در معماری شهری معنایی جز پشت نمودن به هنرهای غنی گذشته خودمان ندارد. پیام ساختمان: چه راهکاری را برای شناسایی و استفاده از هنرهای سنتی در معماری شهری امروزی پیشنهاد می دهید؟ هنرهای سنتی با تقلید صرف از گذشته برای معماری امروزی نمی تواند خوش آیند باشد، چراکه آنها در فضا و زمان و مکان خود معنا و کاربری پیدا می کرده است، بهتر است موتیف ها یا نقش مایه هایی از این هنرها و عناصر معماری سنتی به صورتی زیبا و همخوان با هر محله از شهر طراحی و اجرا شود تا بیننده علاوه بر آشنایی با آنها، حس تعلق خاطر به هنر و معماری ایرانی شهر و سرزمین خود را پیدا کند و در نتیجه به حفظ آن بیشتر بپردازد و همچنین در معرفی بیشتر آن تلاش کند. وجود المان ها و هنرهای سنتی در شهر نشانه ای از عقب ماندگی نیست بلکه موجب کاهش آسیب های اجتماعی و فرهنگی ما می شود. امروزه فضای شهرهای بزرگ ما را سردرگمی احاطه کرده، از طرفی به صورتی افسارگسیخته به سمت تجاری شدن و صرفه اقتصادی پیش می رود. پیام ساختمان: برای استفاده از هنرهای سنتی ایرانی در شهر و فضاهای معماری شهری چه ضرورتی وجود دارد؟ شهر به عنوان بخشی از هویت جمعی ساکنان آن شناخته می شود و برای اینکه بدانیم کجایی هستیم باید آن را در فضاهای شهری مان نشان دهیم. متأسفانه، یکی از مواردی که در برخی از شهرهای جدید احساس نمی شود، موقعیت شهر و معماری شهری در نسبت با افراد متعلق به آن است. پس ضروری است تا اصالت خود را در عناصر معماری شهری به خدمت گرفته و برای همگن شدن جامعه و افراد آن با شهر از هنرهای سنتی و نقش مایه های سنتی اصیل استفاده شود تا بتوانیم بگوییم که کجایی هستیم. پیام ساختمان: تا چه میزان می توان از هنرهای سنتی و نقش مایه های آن در معماری معاصر استفاده نمود؟ استفاده از هنرهای سنتی در معماری معاصر به معنی استفاده نکردن از تکنولوژی روز نیست، با نگاهی به گذشته و معماری دوره های تاریخی، می بینید که همواره از تکنولوژی روز آن دوره در معماری استفاده می شد. اتفاقا دلیل شاخص شدن و به یادگار ماندن برخی از این آثار معماری نیز همین بوده و منافاتی با استفاده از هنر و نقش مایه های سنتی در معماری معاصر نخواهد داشت. البته در معماری معاصر شهری باید سلیقه اجتماع را نیز تا حدودی در نظر گرفت و نباید کاملا از هنر سنتی استفاده کرد. بلکه بایستی وجود گرایشات فکری مدرن و سلیقه های همه افراد جامعه را تا حدودی در نظر گرفت. مثلا در برخی از محله های شهری که اقلیت های مذهبی زندگی می کنند، می توان با توجه به فرهنگ و گرایش سنتی آنان از هنرهای سنتی متناسب با گرایش و سلیقه آن طبقه اجتماعی استفاده نمود تا زمینه ایجاد آرامش خاطر برای این افراد نیز حاصل گردد. پیام ساختمان: پیشنهادات شما در خصوص استفاده از هنرهای سنتی در معماری معاصر چیست؟ می توان کاربرد هنرهای سنتی در معماری معاصر را پررنگ تر کرد، البته نه به صورت افراطی که فضای شهری را به سوی یکنواختی و در برخی موارد تلقی تأکید بر یک دوره تاریخی خاص بکشاند اما با استفاده مختصر از این هنر و نقش مایه های سنتی می توان به جایگاه مؤثر آنها در جامعه و شهر دست یافت. البته امکان اجرای این نقش مایه های هنری در همه فضاهای شهری وجود ندارد، اما استفاده از این نقش مایه ها می تواند بر سلیقه دیگر استفاده کنندگان و مخاطبان معماری تأثیر گذاشته و آنان را به استفاده از این نقش مایه های سنتی در دیگر معماری های دوره معاصر برانگیخته کند. می توان با انتخاب صرفا یک نقش ساده و مختصر و توسعه آن در فضاها شهری و همچنین استفاده در مبلمان شهری، آن نقش مایه را به نحوی برای افراد جامعه تعریف و تبیین کرد تا ضمن آشنایی با این نقش مایه ها به عنوان بخشی از فرهنگ خود، به صورت کاربردی آن را در زندگی شهری خود احساس نمایند.