بافت های فرسوده، روی خط زلزله

بافت فرسوده و تبعات ناشی از وجود این معضل به اندازه ای اهمیت دارد که قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری در 17 ماده و شش تبصره در سال 1389 در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی تصویب و برای اجرا به دولت ابلاغ شد. از آنجا که تصویب قوانین هنگام اجرا هزینه هایی برای دولت دارد، در قانون مشخص شد که هزینه های مربوط به اجرای این قانون در بودجه هر سال پیش بینی شود و در ادامه دولت مجاز شد تا سالانه یک هزار میلیارد تومان برای اجرای این قانون در بودجه سنواتی کل کشور در نظر بگیرد. این قانون در برنامه پنجم توسعه تکمیل شد و نمایندگان وزارت مسکن را موظف کردند که در طول برنامه حداقل 10 درصد از بافت های فرسوده شهری را احیا و بازسازی کند و دولت موظف شد برای تأمین بودجه بازسازی بافت های فرسوده، حداقل 50 درصـد از منابع، اعـتبارات و تسهیلات اعطایی برای بخش مسکن اعم از طرح های مسکن مهر، مسکن جوانان و نیازمندان و مانند آن را به اجرای طرح های مذکور در محدوده بافت های فرسوده شهری اختصاص دهد. البته این قانون نیز مانند بسیاری از قوانین دیگر اجرایی نشد و تأسف آورتر اینکه در برنامه ششم توسعه احیای بافت فرسوده حذف شد. نکته مهم تر اینکه بافت های فرسوده باید به متولی واحدی سپرده شود و سپردن این مسئولیت به شهرداری ها و وزارت راه و شهرسازی باعث شده تا هیچیک از این دو دستگاه احساس وظیفه نکنند و به راحتی از زیر بار وظیفه شانه خالی کنند. نبود متولی مشخص در این رابطه علی نعمت چهاردولی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی اعتقاد دارد که نادیده گرفتن نوسازی بافت های فرسوده در برنامه ششم توسعه با اهداف سند چشم انداز مغایرت دارد. وی با اشاره به اینکه کشورمان یکی از حادثه خیزترین کشورهای جهان است گفت: در شرایطی که کشورمان روی کمربند زلزله قرار دارد و هر لحظه امکان وقوع یک بحران اساسی است، بافت های فرسوده می تواند زنگ خطر را در این زمینه به صدا دربیاورد. نماینده ملایر با تأکید بر اهمیت پرداختن به بافت های فرسوده گفت: در صورت وقوع بلایای طبیعی همچون زلزله و سیل، بافت های فرسوده بیشترین آسیب را می بینند و در آن شرایط بحرانی هزینه های زیادی را به ویژه در مورد جان انسان ها به کشور تحمیل می کنند؛ بنابراین قبل از وقوع این قبیل حوادث باید بافت های فرسوده بازسازی شود. وی با انتقاد شدید از حذف قانون بازسازی بافت های فرسوده از برنامه ششم توسعه گفت: اگر به زلزله بم یا دیگر زلزله ها توجه کنیم، می بینیم که بافت های فرسوده فاجعه آفرین هستند و در این شرایط باید اعتبارات لازم را برای بازسازی بافت های فرسوده تأمین کنیم تا در برابر بلایای طبیعی مقاوم سازی شوند. چهاردولی پروژه های عمرانی را باعث رونق اقتصادی و بهبود وضعیت اشتغال دانست و گفت: در شرایطی که اعتبارات عمرانی به شدت کاهش داشته است، توجه به بافت های فرسوده و استفاده از توان بخش خصوصی می تواند بهترین راهکار اقتصادی و بهانه ای برای کاهش بحران باشد. وی با انتقاد از نبود متولی مشخص برای پیگیری بافت های فرسوده گفت: در قانون برنامه پنجم توسعه، نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده به صورت مشترک به وزارت راه و شهرداری ها سپرده شده و همین امر باعث شده تا هرکدام از زیر مسئولیت شانه خالی کنند. دولت اعتقادی به بافت فرسوده ندارد همچنین علیرضا خسروی دیگر عضو کمیسیون عمران، با انتقاد از بی توجهی دولت به بافت های فرسوده و نادیده گرفتن حل این معضل در برنامه ششم توسعه گفت: اگر بافت فرسوده در برنامه ششم حذف شود، تصمیمی عجولانه و بدون در نظر گرفتن شرایط کشور بوده است. نماینده سمنان با اشاره به 70 هزار بافت فرسوده در کشور گفت: بیش از 17 میلیون نفر در بافت های فرسوده زندگی می کنند که با بروز زلزله در هر یک از مناطق بافت های فرسوده، هزینه های مالی و انسانی بسیاری به دولت و ملت تحمیل می شود. عضو کمیسیون عمران حل مشکل بافت های فرسوده را در یک زمان بندی 6 ساله امکان پذیر دانست و گفت: این در صورتی است که اعتبارات لازم را برای این بخش اختصاص دهیم و متولی خاصی را برای انجام آن تعیین کنیم و مجلس نیز بر روند این مهم نظارت داشته باشد. وی با یادآوری اینکه همواره دولت بافت فرسوده را به فراموشی سپرده است، گفت: در دولت گذشته نیز شاهد بودیم که مسکن مهر را به بافت فرسوده ترجیح دادند. عضو کمیسیون عمران با تأکید بر اینکه می توانستیم در بعضی از شهرستان ها مسکن مهر را در بافت های فرسوده برپا کنیم، گفت: در بعضی از استان ها، با وزارت راه و شهرسازی هماهنگی کردیم که یک مقدار زمین در بافت فرسوده آزاد شود تا مسکن مهر را در آنجا احیا کنند، اما متأسفانه انجام نشد. نماینده سمنان با اعلام اینکه ساخت مسکن در بافت فرسوده خاصیت های بسیاری دارد گفت: ساخت وساز در بافت فرسوده باعث احیای شهرها می شود و مهم تر اینکه نیازی به زیرساخت ندارد زیرا پاسگاه پلیس، مدرسه، مسجد، آب، برق، گاز و تمامی امکانات در بافت فرسوده وجود دارد. وی نوسازی در بافت فرسوده را باعث ورود معماری جدید به محله های قدیمی دانست و گفت: متأسفانه همان مقدار ناچیز سیاست های عمرانی در قبال بافت فرسوده در دولت گذشته رها شد و همه بودجه دولت به مسکن مهر اختصاص یافت. خسروی تأکید کرد: به نظر می رسد که هر چهار ضلع این مربع یعنی وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی ساختمان، کارگران ماهر و شهرداری ها باید با همدیگر هماهنگ باشند و نمی توانیم بگوییم سهم کدام دستگاه کمتر یا بیشتر است. عضو کمیسیون عمران مجلس با تأکید بر اینکه در بخش بافت فرسوده همه باید با هم وارد شوند، گفت: البته خواسته اصلی از طرف خود مردم است که بخواهند بازسازی بافت فرسوده پیگیری شود. هرچند که گویا دولت اعتقادی به بافت فرسوده ندارد و به همین دلیل در برنامه ششم توسعه نامی از بافت فرسوده نیامده است.