موزه آبگینه

در خیابان سی ام تیر، قدیمی ترین بافت تاریخی شهر تهران عمارتی قاجاری برپاست که با معماری منحصر به فرد خود، محل نگهداری کهن ترین آثار هنری سفال و آبگینه ایران مربوط به دوران باستان است. این ساختمان بنایی است دو طبقه با پلان هشت ضلعی که در میان باغی به مساحت هفت هزار متر مربع محصور شده است. ارسی های چوبی بی نظیر، گچ بری های هنرمندانه، منبت کاری های ظریف بر جدار درب ها، آیینه کاری ها و آجرکاری های زیبا که در پنجاه طرح مختلف تزئین شده و نشان از معماری دوره سلجوقی دارند از ویژگی های معماری این ساختمان به حساب آمده و در نوع خود گنجینه ای نادر از معماری داخلی نیز محسوب می شوند. مانند اکثر بناهای مربوط به دوران قاجار، این ساختمان نیز با تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی ایجاد شده است. قوام که از شاخص ترین رجال سیاسی ایران در اواخر قاجار و اوایل دوران پهلوی به شمار می رود در فاصله سال های 1300 تا 1330 شمسی در این خانه سکونت داشت و دفتر کار خود را نیز همانجا مستقر داشته بود. پس از آن، ساختمان به مدت هفت سال به سفارت مصر واگذار شد. بییشتر گچ بری های طبقه اول در این دوره الحاق شده است. در این زمان بود که گنبد موجود بر سرسرای ورودی ساختمان برداشته شده و سقف به شکل مسطح درآمد؛ خوشبختانه در تمام این سال ها توجه لازم جهت پاسداری از هویت بنا صورت گرفت و ساختمان ماهیت خود را حفظ نمود. طراحی ویترین های موزه به معمار پست مدرن اطریشی هانس هولاین واگذار شده بود. هولاین، در طراحی ویترین ها و عناصر داخلی چنان هوشمندانه عمل کرده که هرگز جلوه و شکوه بنا در نظر بازدید کننده کم رنگ نمی شود. گویا توجه مخاطب مدام از سمت اشیا بر روی بنا و از عناصر معماری به طرف گنجینه ها به حرکت در می آید. موزه شامل دو تالار در طبقه اول می باشد. در سرسرای ورودی، دو ویترین وجود داردکه قدیمی ترین اشیای تاریخی ایران درون آن چیده شده اند. در داخل محفظه اول اِلمان پله ای شکل برای نمایش، تعبیه شده که ناخودآگاه زیگورات چغازنبیل را تداعی می کند و دومی که در کنار اشیایی دیگر خمره ای سفالین جلب نظر می نماید، قدمتش به پنج هزار سال پیش از میلاد می رسد و داستان گیل گمیش را روایت می کند. این ویترین های برنزی با رنگ و نورپردازی استادانه و فرم منحنی در قسمت فوقانی، تداعی کننده قوس در معماری ایرانی می باشد. در تالار سمت راست ویترینی سینماتیک وار قرار دارد که تداعی کننده کعبه زرتشت است. در سمت چپ این تالار ستون هایی پابرجا قرار دارند که در فاصله بسیار کمی از یکدیگر چیده شده اند. پلکان مدور چوبی که دسترسی به طبقه دوم را ممکن می سازد با فرم زیبا و کنده کاری های نفیس، بازدید کننده را برای دقایقی در جای خود میخکوب می سازد. در طبقه دوم، قدیمی ترین آبگینه های کشف شده از جای جای ایران نگهداری می شوند. در سمت راست پله ها، تالاری به شکل صدف با طراحی زیبا قرار دارد و در سمت دیگر اتاقی که به تالار آینه معروف است، سایه روشن های تشکیل شده در تداخل نور که از ویترین های آینه ای و دیوارها و سقف منعکس می شود، به نظربازی با مخاطب دست می زند. و دست آخر او را که هنوز مبهوت جذبه فضاست روانه تالار آخر می نماید. در اینجا که از پنجره آن، ورودی اصلی باغ نمایان است خواسته و ناخواسته حس عمیقی توام با احترام در برابر ساختمان به انسان دست می دهد.