مورد عجیب مسکن

سال ها پیش در دروازه شهر نورنبرگ واقع در آلمان، پلیس مرد جوانی را بازداشت کرد و او را مورد بازجویی قرار داد. او با پاهای لنگ چنان می نمود که از زمین نیامده. به دشواری راه می رفت و پاهایش به شدت ورم داشت. روشنایی روز دیدگان او را به شدت آزار می داد. در دست او نامه ای وجود داشت که متنش این بود: هر کس این پسر را پیدا کرد، از او نگهداری کند... ...پلیس از او پرسید نامت چیست؟ او اصلا نمی دانست آنها درباره چه چیز سخن می گویند. هنگامی که یک قلم به دستش دادند به کندی ولی خوانا نوشت: گاسپار هاوزر متن فوق از کتاب عجیب تر از علم نوشته فرانک ادواردز گرفته شده که بعدها یعنی در سال 1973یک فیلم سینمایی بر اساس آن ساخته شد. گاسپر هاوزر یکی از معماهای تاریخ است که به عقیده بعضی هنوز حل نشده است. وضعیتی که ساخت و ساز امروزه پیداکرده بیش و کم شبیه آن بلایی است که بر سر گاسپار هاوزر آمده است. حامد مظاهریان، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی در این ارتباط گفته است: تحقیقات هیچکدام از ذی نفعان این روزها از وضع موجود رضایت ندارند و می بینیم که گرو ه های مختلف مصرف کنندگان، سازندگان، سرمایه گذاران، مهندسین و دولت و مجلس هیچکدام راضی نیستند و نارضایتی در سطح گسترده ای بروز پیدا کرده است. عدم تعادل عرضه و تقاضا، رکود، گرانی، بی کیفیتی، عمر کوتاه، مشکلات قانونی و ... همه و همه عوارضی است که ساخت و ساز را در کشور ما به هیبتی بی قواره، سرگشته، بی تعادل و بلاتکلیف، همچون قهرمان کتاب عجیب تر از علم درآورده، که منتظر است تا رهگذری از راه برسد و از او نگهداری کند یا دست کم نشانی یک مرکز نگهداری را به او بدهد اما ظاهرا کار به این آسانی ها نیست و نشانی صحیحی که قهرمان سرگشته داستان ما را به سرمنزل مقصود برساند فعلا وجود ندارد. در عین حال ممکن است بعضی ها آدرس اشتباه بدهند و دست هایی نیز در کار باشند که آتش بیفروزند و دود بپراکنند تا چشم چشم را نبیند و سایه ها و شبه هایی که می آیند و می روند و از این اوضاع وهم آلود و دودناک منتفع می شوند شناخته نشوند؛ کما اینکه در معمای گاسپار هاوزر نیز برخی منتقدان گفته اند عمو یا پدرخوانده گاسپار وی را برای سالیان طولانی در زیرزمینی نمور و تاریک حبس کرده تا بتواند به ارث کلانی که به او رسیده است دست اندازی کند و در این راه معارضی نداشته باشد. نیازی به گفتن و بانگ برآوردن نیست؛ آب اگر بماند می گندد و باد اگر جریان نداشته باشد هوا سنگین و خفه می شود و ارتباط اگر نباشد سکون و رکود حادث می شود و این قاعده ها که گفته شد همه در ذات و قاموس طبیعت است. پس چاره کار و نشانی صحیح در همین جریان، ارتباط و تعامل نهفته است. محمود سریع القلم، مشاور رئیس جمهور در این باره و قریب به مضمون می گوید: حلقه مفقوده توسعه کشور عدم ارتباط با جهان خارج است. از سوی دیگر تحقیقات و پژوهش های فراوانی انجام شده و گفته ها و اظهارات بسیاری نیز صورت گرفته است که توسعه را در ارتباط می دانند. پس در یک کلام می توان گفت اساس پیشرفت و توسعه ارتباط است و بر همین قیاس راهکار توسعه ساختمان را نیز باید در ارتباط با جهان خارج دانست. صد البته در این میان آنچه مهم است این است که این ارتباط و تعامل بایستی دوسویه و از راه داد و ستد فکر و تکنولوژی و مصالح و با لحاظ داشتن عزت و سرافرازی ایران اسلامی انجام شود. سالیان طولانی است که انتظام ساختمان سازی ما بر پایه داشته ها، نظرات و ایده هایی است که روزآمد نیست و عمدتا تغییر و تحولی پیدا نکرده و سهم ما از آخرین ایده ها و نظرات و فناوری های ساختمانی تقریبا هیچ است. تأسف بارتر آنکه برخی منابع دانشگاهی ما در حوزه معماری و عمران ترجمه هایی از منابع مکتوب و کتاب های حدود پنجاه سال پیش سایر کشورهاست و این در حالی است که در همان کشورها متون و منابع مدام تغییر می یابند و نظرات و عقیده ها نو به نو جایگزین یکدیگر می شوند و این چنین است که ساخت و ساز در جهان خارج بر می بالد و طراحی و معماری آفاق نو را درمی نوردد و مفاهیم خانه سازی و معماری دلپذیرتر، مطبوع تر و خواستنی تر می شود و با سرشت انسان بیشتر به هم می آمیزد و بر آن است تا آسایش و رستگاری هرچه بیشتر نوع انسان را فراهم آورد و ایمنی و آرامش را بیش از پیش به او پیشکش کند. بر این اساس آدرس صحیحی که به معماری و ساخت و ساز سردرگم و آشفته این روزگار می توان داد این است که باید با هوشیاری با جهان خارج تعامل داشت، ایده های نو را فرا گرفت، آنها را درونی و ملی کرد و به عرصه اجرا درآورد. در آن صورت است که معمای مسکن و ساخت و ساز در یک فضای رقابتی حل می شود و گریبان این موجود گرفتار از انحصار هرچه قیّم و پدرخوانده داخلی است رها خواهد شد و در پی آن رونق به سایر مشاغل و بخش های اقتصادی که با موضوع مسکن پیوند تنگاتنگ دارند باز خواهد گشت.