بومی سازی فناوری فراموش نشود

توجه سرمایه گذاران خارجی با به صدا درآمدن زنگ اجرای برجام به ایران بیشتر شده و هر روز بر تعداد توافقنامه های همکاری ایران با کشورهای خارجی افزوده می شود اما آیا راهی برای بومی سازی فناوری کشورهای پیشرفته و حمایت از تولید داخلی وجود دارد؟ راهکاری برای مشکل مواد اولیه و کمبود سرمایه سیدمحمدرضا آقامیری، رئیس پارک زیست فناوری خلیج فارس به ارتقای رشد علمی و فناوری کشور در زمان تحریم ها اشاره کرد و گفت: یکی از نگرانی های موجود در دوران پسابرجام انتقال بی رویه و بدون مطالعه کالا با فناوری سطح بالا، متوسط و پایین است که می تواند اثرات نامطلوبی را به لحاظ اقتصادی، اشتغال و رشد فناوری به همراه داشته باشد. آقامیری با بیان اینکه برای حل مشکل واردات بی رویه لازم است در کنار هر قرارداد ارتباط فناورانه یا خرید کالا پیوستی برای انتقال فناوری نیز به امضا برسد، افزود: باید در توافقنامه بکارگیری نیروی ایرانی نیز مشخص شود که این عمل می تواند به صورت یکجا یا مرحله ای انجام شود. به عنوان مثال در سال نخست 20درصد محصول در ایران ساخته شود و سپس تا سال پنجم بیش از 80 درصد محصول ساخت و تولید داخل با انتقال فناوری و به صورت مستقل باشد. او با تاکید بر اینکه عجله در انتقال فناوری مفید نیست، گفت: با فراهم شدن بسترهای لازم برای سرمایه گذاران و ایجاد زیرساخت های مناسب می توان زمان بومی سازی فناوری را کوتاه کرد. او با بیان اینکه درحال حاضر از نظر فناوری کمبودی در کشور وجود ندارد، تاکید کرد: کمبود مواد اولیه و سرمایه لازم مشکل فعلی پیشرفت فناوری و صنایع است و در زمینه فناوری های پیچیده مانند هسته ای، هوافضا، نانو، بیوفناوری، دفاعی و... قابلیت خود را به خوبی نشان داده ایم اما در صورتی که زیرساخت های لازم فراهم شود بهتر می توان فناوری را بومی سازی کرد. از این رو همواره بومی سازی باید به عنوان یک ظرفیت قوی مورد شناسایی قرار گیرد. به گفته آقامیری با ارتقای شرکت های دانش بنیان، تخصصی کردن پارک های علم و فناوری و مراکز رشد می توان در زمینه ارتقای فناوری نقش خود را به خوبی ایفا کرد و این موضوع ما را به افق 1404 در حوزه فناوری نزدیک می کند. او افزود: تسهیل در قوانین کار و مالیاتی به ویژه صادرات، فراهم کردن تسهیلات برای شرکت های دانش بنیان صنعتی، جلوگیری از واردات بی رویه محصولات آماده و همچنین اعتماد به تولید داخلی به بومی سازی صنعتی کمک خواهد کرد و برای راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه مشترک دانشگاه ها، پارک های علم و فناوری و شرکت های دانش بنیان نقش اساسی دارند. 2 راه بومی سازی فناوری رئیس پارک علم و فناوری استان لرستان به تاسیس واحدهای تحقیق و توسعه مشترک با سرمایه گذاران خارجی اشاره کرد و گفت: برای راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه مشترک در درجه نخست باید مدیریت فناوری را مدنظر قرار دهیم. مجید یاراحمدی، با بیان اینکه اقتصاد تحت تاثیر عوامل متعددی مدیریت می شود، افزود: یکی از عواملی که تاثیر بسزایی در اقتصاد دارد بحث تولید و خدمات است که به 3 شکل بر اقتصاد موثر است؛ نحوه استفاده از قابلیت های موجود در منطقه مانند نفت، گاز و... از دیگر عوامل تاثیرگذار بر استفاده از واحدهای تحقیق و توسعه است. او با تاکید بر اینکه واحدهای تحقیق و توسعه در سایه ارتباطات و شبکه سازی بین المللی قابلیت تجاری سازی پژوهش ها را خواهند داشت، تصریح کرد: واحدهای تحقیق و توسعه به عنوان مهم ترین زیرساخت و اقدام برای مدیریت فناوری در صنعت و خدمات خود را نشان خواهند داد. از آنجایی که وظیفه واحدهای تحقیق و توسعه جمع آوری اطلاعات برای دستیابی به توسعه فناوری است از این رو رفع تحریم ها با وجود اینکه فرصتی برای صنایع تلقی می شود اما در صورتی که به خوبی مدیریت نشود ما را به مصرف کننده تبدیل خواهد کرد. رئیس پارک علم و فناوری استان لرستان رویکرد مدیریت فناوری و دیپلماسی فناوری را مهم ترین راه برای راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه بعد از رفع تحریم ها دانست و گفت: مدیریت فناوری به مجموعه ای از اقدامات گفته می شود که توسط تیم های خبره برای انتقال فناوری، ایجاد ارزش افزوده و مدیریت زنجیره ارزش تولید در نظر گرفته می شود. این مجموعه نمادی از دیپلماسی فناوری خواهد بود. یاراحمدی گام بعدی انتقال فناوری و بومی سازی آن را استفاده از افراد توانمند در حوزه های ارتباطات بین الملل، حقوق تجارت و حقوق مالکیت فکری دانست و افزود: برای بومی سازی فناوری باید برخی شاخص ها ازجمله چرخه عمر فناوری، صرفه اقتصادی، نحوه انتقال فناوری و... تعریف شود. به طور کل چند مدل تحلیلی برای انتقال فناوری وجود دارد که هرکدام از این مدل ها در شرایط خاص کارآیی متفاوتی خواهند داشت و نمی توان گفت یک مدل کارآیی بهتری نسبت به سایر مدل ها دارد چراکه در برخی مواقع ترکیب چند مدل می تواند در انتقال فناوری و بومی سازی موثر واقع شود. از این رو به افرادی نیازمندیم که اشراف خوبی روی مدل های انتقال فناوری داشته باشند. رئیس پارک علم و فناوری استان لرستان با تاکید بر اینکه درحال حاضر به تخصص نیازمندیم که در جریان انتقال فناوری بتوان بلوغ فناوری را در صنایع به وجود آورد، گفت: باید در بحث انتقال فناوری رصد فناوری های روز همواره مد نظر مسئولان قرار گیرد و برای رسیدن به دیپلماسی فناوری شناخت روش های انتقال فناوری، مدیریت فناوری، حقوق مالکیت فکری، حقوق تجارت بین الملل و شبکه سازی بین الملل از مهم ترین موضوعاتی است که در حوزه تحقیق و توسعه باید مورد توجه قرار گیرد. حرکت به سمت صنایع نوین یاراحمدی شبکه سازی را یکی از مهم ترین ابزارها برای حرکت صنایع کشور از وضعیت موجود به سمت صنایع نوین دانست و افزود: به عنوان مثال زمانی که قصد ارتقای محصولی را داریم تنها توجه به کیفیت و حجم بازار ارتقای آن محصول را تضمین نخواهد کرد بلکه نیازمند شبکه ای از متخصصان و پژوهشگران برای گذر از وضعیت موجود و رسیدن به شرایط مطلوب خواهیم بود. رئیس پارک علم و فناوری استان لرستان با اشاره به اینکه هرچند امروز استفاده از واحدهای آر.اند.دی در صنایع کشور مرسوم شده اما دنیا به سمت استفاده از واحدهای سی.اند.دی یا شبکه سازی پیش می رود، تصریح کرد: به عنوان مثال با استفاده از واحدهای سی. اند.دی می توان به سمت تولید فناوری خودرو پیش رفت و به استفاده از منابع خام پایان داد. او با بیان اینکه بومی کردن فناوری سرمایه گذاران خارجی به چند عامل مهم بستگی دارد، اظهار داشت: باید اقتصاد را به عنوان یک چرخه در نظر گرفت که بخش های مهمی دارد و مهم ترین آن قانون است و باید این قانون شرایط سرمایه گذاری برای انتقال فناوری را تسهیل کند و از طرفی حقوق مالکیت فکری بین الملل رعایت شود، همچنین دانشگاه ها از کاغذمحوری به سمت تولید فناوری و پتنت پیش روند و برای فرهنگ سازی اقتصادی به سوی دانشگاه های نسل سوم و چهارم دانشگاه ها حرکت کنیم.