ورود شبه مونوریل به پایتخت

سال هاست شهردار تهران عقب ماندگی در حوزه حمل ونقل عمومی به ویژه مترو را بی توجهی دولتمردان به تعهدات مالی شان می داند؛ اما عملکرد مدیریت شهری هم نشان می دهد آنقدرها که حرف از توسعه مترو زده می شود عملکردی در جهت تحقق این هدف وجود ندارد. بودجه ای که می توانست تأخیر 2،3 ساله در بهره برداری خط سه مترو را برطرف کند صرف ساخت اتوبان دوطبقه می شود یا افزایش بودجه مترو به متمم سرفصل دیگری در بودجه نقل مکان می کند. راه اندازی LRT مدتی قبل شهردار تهران پس از بازگشت از سفر مجارستان از احداث سیستم حمل ونقلی جدیدی در پایتخت داده که LRT نام دارد. سیستم ریلی سبکی که جابه جایی مسافر در آن محدودتر از مترو است و بیشتر مناسب مسیرهای کوتاه و تفریحی است. این سیستم حمل ونقلی عملکردش مشابه منوریل است. از یک، دو یا سه واگن تشکیل شده و با نیروی برق در مسیری کاملا حفاظت شده یا نیم حفاظت شده حرکت می کند و طبق استانداردهای بین المللی ظرفیت حمل این نوع سیستم بین 4 تا 12 هزار مسافر در ساعت است. طرح هندسه این گونه سیستم حمل ونقل عمومی به نحوی است که قطار سبک شهری را قادر می سازد از قوس هایی با شعاع بسیار پایین بر فرازهای بسیار تند عبور کند. به گفته محمدباقر قالیباف، شهردار تهران در صورت موافقت شورای شهر تهران شهرداری این امکان را دارد که تا پایان سال 95 اولین خط LRT را در تهران به بهره برداری برساند اما برخی از اعضای شورا چنین سیستم حمل ونقلی را در اولویت شهر تهران نمی دانند و معتقدند تهران بیش از LRT به مترو نیاز دارد. منطقه هدف؛ تهران قدیم شهرداری تهران با استناد به مطالعه سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر، تصمیم گرفته محدوده تهران قدیم را برای تردد ساکنان منطقه ای و فرامنطقه ای این بخش از شهر، به مدل جدید حمل ونقل عمومی- سیستم واسط مترو و اتوبوس- مجهز کند. این محدوده پایتخت، از مناطق مرکزی، تاریخی و قدیمی شهر تهران تشکیل شده که چون محله های موجود در آن از یکسو نیازمند تجدید ساختار سکونت و احیای ظرفیت گردشگری و تفریحی است و از سوی دیگر ظرفیت لازم برای بهبود امکانات رفت وآمد به عنوان پیش نیاز تسهیل زندگی روزانه و شبانه را ندارد، مقررشده یکی از سیستم های رایج دنیا در حوزه حمل ونقل عمومی تحت عنوان قطار سبک شهری در این مناطق احداث شود. به هرحال هم اکنون مسیریابی برای احداث قطار سبک شهری در مناطق 11 و 12، اولین گام عملیاتی برای بازسازی ساختار محدوده تهران قدیم محسوب می شود که مطابق اعلام شهردار تهران تا پایان سال 95، حداقل یک خط از این سیستم راه اندازی می شود. مقایسه با مترو بررسی های مطالعاتی درباره سیستم LRT (قطار سبک شهری) حاکی است: بر اساس تجربه بسیاری از کشورها، در مناطق مرکزی تهران که توسعه شبکه حمل ونقل عمومی با محدودیت فیزیکی مواجه است، به کمک قطار سبک شهری می توان حداکثر امکان تردد را با حداقل مداخله در ساختار معابر، ایجاد کرد. همچنین هزینه احداث هر کیلومتر قطار سبک شهری 10 درصد ارزان تر از مترو و ظرفیت حمل مسافر آن 3 برابر اتوبوس است و حداقل 5 هزار مسافر در ساعت با این سیستم می توانند جابه جا شود. ضمن آنکه نصب و بهره برداری از تجهیزات قطار سبک شهری نیز 6 ماه زودتر از مدت متوسط 2 ساله ساخت خط مترو زمان می برد. (ساخت هر کیلومتر مترو در تهران حداقل 80 میلیارد تومان هزینه دارد.) برای بخش خصوصی نمی صرفد احمد دنیامالی، رئیس کمیسیون عمران شورای شهر تهران با بیان اینکه احداث LRT کار سختی نیست اما ما در فرهنگ رانندگی روی سطح خیابان ها مشکلات بسیاری داریم، گفت: باید برای احداث LRT با دقت بیشتری تصمیم گیری کنیم، هرچند هزینه های احداث آن نسبت به مترو بسیار پایین تر است اما کشورهایی که از این سیستم جابه جایی استفاده می کنند، سال هاست که این خطوط را احداث کرده اند و بیشتر بلوک شرق و کشورهایی که با نظام بلوک شرق اداره می شوند از این سیستم حمل ونقلی استفاده می کنند. باید دید با توجه به ازدحام خیابان ها و کیفیت مهندسی خیابان های تهران آیا LRT می تواند پاسخگوی مشکلات ترافیکی پایتخت باشد. دنیامالی در خصوص اینکه جذابیت این طرح برای سرمایه گذاری بخش خصوصی چیست، گفت: هنوز هیچ مطالعاتی برای توجیه تجاری و اقتصادی LRT منتشر نشده است که متوجه شویم چه جذابیتی می تواند برای بخش خصوصی داشته باشد. وی همچنین اضافه کرد: اگر قرار باشد بخش خصوصی خودش تجهیزات را خریداری کند و از محل بلیت فروشی درآمد داشته باشد صد درصد اقتصادی نیست و باید برای جلب بخش خصوصی برای ساخت و بهره وری دولت و شهرداری یارانه پرداخت کند. توسعه مترو اولویت دارد ابوالفضل قناعتی، عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران نیز LRT را چندان در اولویت پایتخت ندانست و گفت: بهتر است بیشتر اعتبارات توسعه حمل ونقل عمومی در حوزه مترو تعریف شود. او با اشاره به پیشنهاد احداث LRT از سوی شهردار تهران گفت: این سیستم حمل ونقلی جدید عملکردی همانند BRT دارد اما قطارهای آن در مسیر ریل گذاری شده حرکت می کند. LRT در بودجه 95 پیش بینی شده است سیدجعفر تشکری هاشمی، معاون حمل ونقل عمومی شهردار تهران با اشاره به اینکه افزایش مشکلات ناشی از آلودگی هوا و ترافیک در پایتخت، ضرورت توسعه حمل ونقل عمومی را بیش ازپیش آشکار ساخته است، گفت: مدیریت شهری تهران نیز در طول چند سال اخیر، طراحی شبکه ترکیبی از انواع سامانه های حمل ونقل عمومی را در دستور کار قرار داده و در این بین راه اندازی خطوط قطار سبک شهری (LRT) یکی از گزینه های مدرنی است که به دلیل مزایای چشمگیر اقتصادی، زیست محیطی و ایمنی مورد ارزیابی قرار گرفته است. معاون شهردار تهران با اشاره به اینکه در مناطق مرکزی شهر همچون منطقه 11 و 12 که جزو تهران قدیم هستند و روزانه بیش از یک و نیم میلیون مسافر در آن تردد می کنند برنامه ای تدوین شده است تا برای بازگرداندن هویت این مناطق و تبدیل آن به منطقه توریستی گسترش پیاده راه ها در اولویت باشد، تصریح کرد: به دلیل افزایش جذابیت در این مناطق بهتر است به جای توسعه مترو در این بخش ها از ظرفیت های دیگر حمل ونقلی بهره ببریم که LRT یکی از مدل های حمل ونقل عمومی مطالعه شده برای این محدوده است. تشکری هاشمی با اشاره به اینکه پروژه LRT به طول 12.5 کیلومتر و در سه فاز طراحی شده است، گفت: فاز نخست آن، پیاده راه بازار را در مسیرهای باب همایون، داور، پانزده خرداد، محدوده بهارستان پوشش می دهد که به طول 5 کیلومتر خواهد بود. وی با اشاره به اینکه فاز دوم، از خیابان جمهوری حدفاصل بهارستان تا میدان جمهوری را به طول 5 کیلومتر پوشش می دهد، تصریح کرد: فاز سوم در ادامه توسعه و گسترش فاز 1 بوده که میدان حسن آباد و خیابان وحدت اسلامی به طول 2.5 کیلومتر را شامل می شود. تشکری هاشمی با بیان اینکه مطالعات احداث LRT صورت گرفته است، تصریح کرد: هزینه های اجرایی این طرح در بودجه پیشنهادی شهرداری تهران در سال 95 پیش بینی شده است که درصورتی که هزینه های لازم آن در بودجه سال 95 شهرداری تصویب شود فاز نخست آن اجرایی خواهد شد. به گفته وی زمان موردنیاز برای احداث و بهره برداری از هر فاز این طرح 18 تا 24 ماه است و به نظر می رسد این سامانه ریلی بتواند در کوتاه ترین زمان ممکن پاسخی پایدار در قبال نیازهای حمل ونقلی مسیرهای یاد شده باشد.