نرمی طبقات در عین سختی مصالح

ایوب نوروزنژاد آیا تابه حال در سازه و ساختمان به طبقه نرم برخورد کرده اید؟ این واژه به کدام حالت در ساختمان اطلاق می شود؟ قبل از بررسی این واژه تخصصی ابتدا لازم است به نکاتی در مورد زلزله در ایران اشاره کنیم. با توجه به اینکه کشور ما در کمربند لرزه خیز جهان قرار دارد، توجه به مقاوم سازی ساختمان ها در برابر زلزله یکی از مسائل بسیار مهم است که عدم توجه به آن ممکن است به خساراتی جبران ناپذیر بینجامد. یکی از مسائلی که در بحث مقاومت جانبی ساختمان ها در برابر زلزله مطرح است، وجود طبقه نرم است؛ اما، طبقه نرم چیست؟ اگر سختی در طبقات پایین ساختمان کمتر از طبقات بالاتر باشد، در اصطلاح آن را طبقه ای نرم می نامند. می توان سختی را به زبان رایج اینگونه تعریف کرد: سختی، مقاومت ساختمان در برابر بارهای جانبی همچون زلزله است . مطابق مبحث ششم مقررات ملی ساختمان، طبقه نرم به طبقه ای اطلاق می شود که سختی جانبی آن از 70 درصد سختی جانبی طبقه روی خود یا 80 درصد متوسط سختی جانبی سه طبقه بالایی خود کمتر باشد. (مقاومت جانبی هر طبقه برابر است با مجموع مقاومت جانبی کلیه اجزای مقاومی که در برابر برش طبقه مقاومت از خود نشان می دهند.) این ساختمان ها بیشتر در برابر نیروهای جانبی آسیب پذیر بوده و در هنگام اعمال بار جانبی مانند زلزله طبقه نرم تخریب شده و طبقات بالایی آن ریزش کرده و سقف ها روی هم قرار می گیرند که منجر به له شدن هر آنچه در طبقه نرم وجود دارد، می شود. از دلایل طبقه نرم، از ضعف المان های باربر در مقابل بارهای جانبی در طبقه یا بازشوهای متعدد در طبقه یا ارتفاع بیش ازحد مجاز طبقه مذکور می توان نام برد. حال این سؤال پیش می آید که در صورت بروز چنین مشکلی راه چاره چه خواهد بود. اولین قدم برای مقاوم سازی ساختمان های با طبقه نرم در برابر بارهای جانبی، تحلیل سازه برای درک بهتر و تشخیص بهترین راه مقاوم سازی است. در مقاوم سازی عوامل متعددی را باید مدنظر قرار داد. یکی از راه های موجود، مقاوم سازی دیوارها در طبقه نرم است. با اضافه کردن دیوارهای برشی یا قاب های فولادی می توان این معضل را مرتفع نمود. به عنوان مثال می توان دیوارهای تیغه و غیر باربر را به دیوار باربر تبدیل نمود؛ البته درصورتی که مانعی برای اجرای آن وجود نداشته باشد که در این صورت می توان از قاب های فولادی استفاده کرد هرچند توأم با مشکلات اجرایی خاصی خواهد بود. باید توجه داشت که این عمل کل سازه را در برابر زلزله مقاوم نخواهد کرد و فقط طبقه نرم را سخت تر می کند و امنیت را بالا می برد. هدف از این کار نجات ساختمان از تخریب در هنگام زلزله است و انتظار بهره برداری بعد از زلزله را نداریم بلکه بعضی از سازه ها طوری طراحی و محاسبه می شوند که فقط بتوانند زلزله را پشت سرنهاده و بعد از زلزله اقدام به تخریب آن شود. با توجه به مطالب یادشده انتظار می رود مهندسان و مالکان عزیز توجه بیشتری به این مهم داشته باشند و دقت عمل بیشتری در این خصوص ابراز دارند. کارشناس سازه