شهر آفتاب؛ از مشکلات عیان تا ادعای مسئولان

سال 1379 شورای اسلامی شهر تهران مصوبه ای تعیین کرد که براساس آن شهرداری تهران ملزم به تهیه طرح انتقال نمایشگاه بین المللی فعلی تهران شد. در سال 84 خرید 138 هکتار از اراضی شهر آفتاب توسط شهرداری تهران از آستان حرم حضرت امام (ره) به منظور احداث نمایشگاه بین المللی خریداری شد. شورای اسلامی شهر تهران در همان سال مصوبه ای در خصوص صدور مجوز انجام و تکمیل مطالعات و همچنین اجرای نمایشگاه بین المللی جدید تهران به شهرداری در اراضی شهر آفتاب را با هماهنگی مسئولان آستان حرم مطهر و از طریق سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های مردمی شهر تهران تعیین کرد. 85 سال کلنگ زنی در نیمه اول سال 85 نیز انجام مطالعات طرح نمایشگاه توسط مهندسان مشاور داخلی با مشاور خارجی جی.ام. پی. آلمان و تصویب طرح نمایشگاه جدید توسط شورای شهر صورت گرفت. در نهایت در نیمه دوم سال 85 کلنگ ساختمان نمایشگاه در شهر آفتاب زده شد و در سال 90 عملیات اجرایی در سایت نمایشگاه شهر آفتاب آغاز شد. بخشی از زمین نمایشگاه شهر آفتاب با 160 هکتار وسعت در یک شهرک دایره ای با مرکزیت مرقد مطهر قرار دارد که زمین های توسعه ای آن 200 هکتار است. امتداد خط یک متروی تهران از مجاور سایت نمایشگاه عبور می کند و یک ایستگاه اختصاصی به نام شهر آفتاب دارد. شهر آفتاب آماده نیست به تازگی تعدادی از مسئولان آماده سازی شهر آفتاب به همراه تعدادی از مسئولان و خبرنگاران، از محلی که قرار است میزبان بسیاری از نمایشگاه های کشور از جمله بخش صنعت ساختمان باشد، بازدید کردند؛ محلی که طبق اخبار منتشره قرار است محل بزرگ ترین رویداد فرهنگی ایران در اردیبهشت ماه باشد. در این دیدار که 17 بهمن ماه انجام شد، گرچه مسئولان شهرداری و شهر آفتاب بر آماده سازی این محل تا فروردین ماه سال 95 تأکید کردند، اما این بازدید نشان داد که شهر آفتاب فعلا به هیچ وجه برای برپایی نمایشگاه آن هم نمایشگاه کتاب تهران با بازدید میلیونی، آمادگی ندارد. اولین نشانه آن هم آماده نبودن ایستگاه مترو است؛ ایستگاهی که لابد آن قدر پیشرفت نداشته که باعث شود در این بازدید مسئولان شهرداری اجازه دهند خبرنگاران از آن بازدید کنند. ایستگاه و خط مترویی که قرار است روزانه در دو نوبت، کار انتقال چندصد هزار نفر بازدیدکننده نمایشگاه را انجام دهد؛ آن هم در شرایطی که همین الان شهرداری امکان تأمین قطار را در برخی از خطوط راه اندازی شده اش از جمله خط 3 مترو ندارد. پاسخ بی اساس در پرسش و پاسخ های مطرح شده بین خبرنگاران و مسئولان شهرداری در عین حال مشخص شد که مسئولان شهرداری وقتی می خواهند به تردیدهای موجود در کم بودن ایستگاه مترو که البته هنوز هم آماده نیست و معلوم نشده تا چه اندازه پیشرفت داشته پاسخ بدهند، از ایجاد خطوط اتوبوس و تاکسی سخن به میان می آورند؛ حال آنکه خود مسئولان شهرداری و سازمان اتوبوسرانی شهر تهران بهتر از هر کسی می دانند که در حال حاضر شهر تهران چندین هزار دستگاه اتوبوس در خطوط داخلی شهر کم دارد؛ بنابراین احتمال انتقال این اتوبوس ها به شهر آفتاب در زمان برپایی نمایشگاه کتاب در آن مقطع حتما تأثیر خوبی بر وضعیت حمل ونقل شهری تهران ندارد. ضمن اینکه جمعیتی که قرار است به این نمایشگاه سرازیر شوند، بیشتر از چیزی است که بتوان با اتوبوس و خطوط تاکسی مشکلشان را حل کرد. نمایشگاه آفتاب منتظر معجزه بااین حال وقتی این گونه ابراز نگرانی ها به مسئولان شهرداری، حاضر در محل منتقل می شود، رئیس مرکز ارتباطات راهبردی و امور بین الملل شهرداری از لفظ معجزه برای به ثمر رساندن پروژه ها در شهرداری تهران سخن به میان می آورد؛ معجزه ای که ادامه آن توسط خبرنگاران منسوب به رسانه های شهرداری تهران پی گرفته می شود و خبرنگاران نام برده در یک نشست خبری که قاعدتا باید بیشتر وقت آن به طرح سؤال های خبرنگاران رسانه های مختلف و فراگیرتر اختصاص یابد، بیشترین فرصت را دارند تا با گفتن جمله ما به معجزه آقای شهردار در انجام پروژه ها در طول سه ماه ایمان کامل داریم به تشریح اقدامات و فعالیت های شهرداری تهران بپردازند. اما احتمالا این خبرنگاران منسوب به شهرداری که می گویند شهرداری توانایی زیادی در برگزاری عجله ای مراسم افتتاحیه پروژه ها دارد، می دانند این به معنای بی نقص بودن و مشکل نداشتن پروژه هایی که با این عجله راه اندازی می شوند، نیست. برای مثال، مشکلات برخی تونل های تهران را بعد از افتتاح می توان به یاد آورد. برپایی نمایشگاه در چادر ایراد دیگر شهر آفتاب برای برپایی نمایشگاه ها و از آن جمله مهم ترین آنها در اردیبهشت ماه این است که فضای مسقف آن حدود 55 هزار مترمربع است؛ بنابراین به گفته خود مسئولان شهرداری، 60 هزار متر فضای موردنیاز نمایشگاه کتاب دقیقا مثل مصلی قرار است از طریق برپایی چادر و سازه های موقتی در فضای باز تأمین شود. مسئله ای که با توجه به قرار داشتن شهر آفتاب در وسط زمین های خاکی و بدون حفاظ امن حاشیه شهر، موضوعی قابل تأمل است و حتما مصائبی دارد؛ چراکه اگر هم غرفه داران شانس بیاورند و در آن مقطع باران نبارد، حتما وزیدن اندک نسیمی کتاب هایشان را پر از خاک و احتمالا بازدیدکنندگانشان را از نمایشگاه گریزان می کند. ضمن آنکه این پرسش پدید می آید که وقتی بیش از نیمی از نمایشگاه قرار است زیر چادرها شکل بگیرد، پس مزیت بارز برگزاری نمایشگاه در محل جدید چیست؟ مشکلات شهر آفتاب به همین جا ختم نمی شود. از نداشتن فضای سبز و دسترسی های محدود بزرگراه های تهران قم و خلیج فارس و احتمالا تهران ساوه تا ایستگاه هنوز آماده نشده مترو، تا آماده نبودن هیچ یک از فضا های مسقف را از مشکلات و موارد قابل بحث در انتقال نمایشگاه کتاب از مصلی به شهر آفتاب می توان دانست. اعتمادی که شاید از دست برود البته ناگفته نماند که در این میان، از مشکلات برگزاری نمایشگاه در مصلای تهران و معضلاتی که در سطوح مدیریتی آن در این سال ها وجود داشته است نمی توان غافل بود و از آنها هم به سادگی گذشت. درواقع این بحث ها به معنای تأیید و تأکید بر برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در محل مصلا نیست. با این حال، به خاطر آماده نبودن برخی از ملزومات و امکانات رفاهی برای برپایی نمایشگاه کتاب در اردیبهشت ماه سال 95 و با توجه به جداافتادگی و ناشناخته بودن نمایشگاه شهر آفتاب برای مخاطبان، نگرانی ها کاملا طبیعی است. گرچه مسئولان شهرداری از برطرف کردن مشکلات و آماده کردن نمایشگاه تا موعد مقرر با اعتمادبه نفس سخن می گویند، اما مشاهده کلیت فضای شهر آفتاب و ذهنیت مردم از افتتاح پروژه های عجله ای گمان دیگری پیش رو قرار می دهد. در این بین کاش مسئولان شهرداری تهران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدانند که هر گونه لطمه خوردن به این نمایشگاه باعث رویگردانی مخاطبان نمایشگاه کتاب خواهد شد و این اعتماد، بعدها به راحتی به دست نخواهد آمد.