هزار مهندس هم حریف متخلف نمی شود

گروه ساخت وساز: نگاهی گذرا به علل و اشکال حوادث ساختمانی نشان می دهد که گود برداری های غیراصولی بیشترین سهم را دارند به گونه ای که بر اساس آمار رسمی مسئولان، از حیث میزان مرگ ومیر تنه به تنه زلزله های بزرگ در کشور می زند. حوادثی که تنها مختص پروژه های بزرگ نبوده و حتی گود برداری های با عمق کمتر از یک متر هم باعث مرگ هم وطنانمان شده است. در این میان سازمان ها و نهاد های دست اندرکار زیر بار مسئولیت نمی روند و پس از وقوع حوادث مدام توپ را در زمین یکدیگر می اندازند؛ شهرداری که همواره خودش را مسئول کیفیت و نکات فنی نمی داند و سازمان نظام مهندسی هم با فرار از نظارت بر اعضا، برخی بند های قانون را که شهرداری ها اجرا نمی کنند، پیش می کشد. این در حالی است که بیش از20 آیین نامه در مورد گود برداری در کشور وجود دارد و بر اساس قانون بیش از 10 نهاد در گود برداری ها مسئولیت دارند. بحث های زیادی در این خصوص مطرح می شود اما واقعا راهکار عملیاتی برای پایان دادن به این حوادث چیست؟ در ادامه سلسله گزارش های پیام ساختمان از پروژه های ساختمانی سطح شهر سراغ سه پروژه می رویم و از سازندگان در مورد علل گود برداری های غیراصولی و راهکار های پیش رو می پرسیم. سازنده باید کاربلد باشد نخستین ساختمان در حوالی میدان خراسان واقع شده است. ساختمانی با اسکلت بتنی که با حصاری آبی پوشیده شده است، داخل ساختمان می شویم. سازنده ساختمان با ماشین حساب مشغول حساب وکتاب کارگران ساختمان است. سر صحبت را باز می کنیم. از او در مورد گود برداری های غیراصولی می پرسیم. می خندد و می گوید: شما دنبال قاتل بروسلی می گردید؟! اشکالی ندارد. هر چه تجربه کرده ام تحویلتان می دهم. او ادامه می دهد: راهکار این است که سازنده ساختمان کاربلد باشد و از طرفی دنبال سود های خیلی زیاد از ساختمان نباشد. به هرحال گود برداری و مهاربندی هزینه بر است و هر چه هزینه ها بالا برود از سود ساخت وساز کم می کند. وی با بیان اینکه دارای پروانه از نظام مهندسی هستم اما این پروانه تاکنون به کارم نیامده است، اضافه می کند: اگر دقت کرده باشید گودبرداری های غیراصولی بیشتر در ساختمان و پروژه های کوچک مقیاس اتفاق می افتد چون برای احداث این ساختمان های عمدتا خصوصی و مسکونی دنبال مجری توانمند نمی روند و بیشتر از سازندگان تجربی بهره می برند. البته منظورم این نیست که همه سازندگان تجربی ضعیف کار می کنند؛ به هیچ وجه. منظورم این است که اغلب سنتی ها در تخصصی عمل کردن کار گود برداری دچار مشکل می شوند. مهندس به کمک سازنده بیاید بعد از اظهارات این سازنده ذی صلاح، چند کوچه آن طرف تر به خیابان جنگروی می رسیم. ساختمانی چهار طبقه که کارگران مرحله نازک کاریش را انجام می دهند. سازنده ساختمان یک جوان 30 ساله است. او به خبرنگار ما در مورد راهکار جلوگیری از حوادث گود برداری اینگونه پاسخ می دهد: به عقیده من یکی از مهم ترین راهکار ها این است که مهندسان به کمک سازندگان بیایند. یعنی اگر سازنده ای بنا به دلایلی مانند کمبود دانش و آگاهی دچار مشکل می شود، مهندس ناظر راه و چاه را نشان بدهد. وی با بیان اینکه متأسفانه بسیاری از مهندسان ناظر حتی در مرحله گود برداری هم در ساختمان حضور ندارند، می افزاید: شهرداری ها هم باید دست از فرافکنی بردارند. گاها پس از حوادث ساختمان گزارشاتی ارائه می کنند که اصلا صحت ندارد. مانند اینکه ما قبلا به سازنده اخطار داده بودیم. علاوه بر این به دلیل وجود قنات های زیاد در زیر ساختمان های تهران شرکت های آزمایش خاک باید بیشتر موردتوجه قرار بگیرند و البته آنها هم باید خدمتشان واقعی باشد نه اینکه خاک یک ملک را به تمام ساختمان های آن محله تعمیم بدهند چون هر ساختمان شرایط مختص به خودش را دارد. (می خندد و می گوید حالا بگذارید به حساب و کتاب کارگرها برسم تا دستور قتلم را صادر نکرده اند) متخلف را با نیلینگ هم نمی توان مهار کرد سومین ساختمانی که خبرنگار ما با سازنده اش گفتگو می کند، در مرحله فونداسیون قرار دارد. سازنده به خبرنگار ما می گوید: اتفاقا گود ساختمان بنده همین دو ماه پیش ریزش کرد اما خدا را شکر تلفات جانی نداشت. او در مورد علل وقوع حوادث گود برداری می گوید: یقین بدانید هزار مهندس هم حریف متخلف نمی شود. بدین معنی که اگر سازنده ساختمان بخواهد تخلف کند، علیرغم تذکر های مهندس شب یا سحر کارش را انجام می دهد؛ یکی از این متخلفان خود بنده بودم. مهندس ناظر هر چه تأکید کرد که باید عملیات نیلینگ را اجرا کنی، بنده گوش ندادم و می خواستم با تکیه دادن چند تیرآهن به دیواره گود، کار کنم که دیوار همسایه پایین آمد اما خوشبختانه چون ساختمان مجاور هم متعلق به خودم است، به خیر گذشت. وی خاطرنشان می کند: زمانی سازنده مانند بنده عزم بر ارتکاب تخلف دارد، هیچ جوری قابل تغییر نیست. یعنی متخلف را با نیلینگ هم نمی توان مهار کرد اما زمان دیگری سازنده دانش کافی ندارد که در این صورت مهندس ناظر وظیفه پیگیری دارد. موضوع مهم دیگر برای ترغیب مهندسان تفاوت قائل شدن بین ناظر خوب و بد است. قطعا باید مهندسان ناظر هم انگیزه کار داشته باشند. من مهندس ناظر هایی داشته ام که از خودم نسبت به کیفیت ساختمان حساس تر بوده اند. این سازنده نکته آخر را هم اینگونه بیان می کند: اینکه سازنده باید تمام جوانب را در گود برداری و سایر بخش های ساخت وساز در نظر داشته باشند، درست است اما مهندسان هم باید به فکر جیب سازنده باشند. به هرحال منافع سازنده و مهندس ناظر به هم گره خورده است. مثلا اگر در برخی بخش ها واقعا نیاز به صرف هزینه بالا نیست، دنبال راهکاری برای کاهش هزینه ها باشند.