ملکه منحنی ها طراحی در ایران را ناتمام گذاشت

زاها حدید، معمار عراقی- انگلیسی که برای معماران، زنان و مسلمانان جهان، نامی افتخارآمیز به شمار می رفت، 31 مارس (12 فروردین) در 65 سالگی بر اثر حمله قلبی در بیمارستانی در میامی آمریکا درگذشت. حدید علاوه بر پروژه هایی که در ایران داشت، پروژه های متعددی در کشورهای مختلف نیز ارائه داده بود که ایستگاه قطار سریع السیر ناپل ایتالیا، ساختمان مرکزی ب.ام.و لایپزیک آلمان، ترن هوایی اینسبروک اتریش، سکوی پرش اسکی برگیسل اتریش و چند پروژه در دبی برخی از آنها هستند. زاها حدید درعین حال برای یک برند معروف ایتالیایی ظروف و مبلمان هم طراحی می کرد. مرگ این معمار که برخی وی را ملکه منحنی ها نامیده بودند، واکنش بسیاری را در میان معماران جهان برانگیخت. معماری سرسخت و با اعتمادی راسخ نورمن فاستر در واکنش به مرگ زاها حدید با تأکید بر اینکه وی زنی بسیار شجاع بود، گفت: این معمار که مدال طلای معماری را از آن خود کرده بود، معماری سرسخت و با اعتمادی راسخ بود. وی ضمن ابراز تألم شدید از درگذشت زاها حدید گفت: زاها حدید دوست و همکار من بود و توانست در زمینه معماری در سطح جهان به نوآوری ها و مقام بی نظیری دست پیدا کند و بسیاری از نماهای بصری را با آنکه در ابتدا ساخت آنها غیرممکن به نظر می رسید، به سازه ای واقعی تبدیل کند و این امر تعجب بسیاری از مردم و حتی معماران را برانگیخته بود. من فکر می کنم این پیروزی زاها بود که توانست به ورای مناظر گرافیکی زیبا برود. دیوید چیپرفیلد، از دیگر معماران بین المللی نیز در واکنش به درگذشت زاها حدید گفت: معماری جهانی غارت شد. درگذشت زاها حدید سبب شد یکی از مفاخر معماری از میان ما برود و هم اکنون معماری جهانی ثروت خود را از دست داده است. حدید توانست در طول دوره کاری خود هرگونه مصالحه با چارچوب های موجود در معماری کلاسیک را کنار بگذارد و با استفاده از نوآوری و خلاقیت، آثار بی نظیر و جدیدی به وجود آورد. تعهد و اعتمادبه نفس وی در زمینه معماری سبب شد بتواند تولید فکر داشته باشد و راهکارهای جدید در دنیای معماری ارائه دهد. چیپرفیلد افزود: در میان تأسف و ناراحتی برای از دست دادن زاها حدید، باید آنچه وی در جهان معماری گشوده است را قدر بدانیم و آن را بیش ازپیش بسط و گسترش دهیم. آماندا لیوت، دیگر فعال عرصه معماری و هنر هم ضمن آنکه تأثیر جهانی زاها حدید را عمیق دانست، در واکنش به درگذشت وی اظهار داشت: زاها یکی از استعدادهای فوق العاده در عصر حاضر محسوب می شد. وی در این زمینه الهام بخش بود و توانست فرهنگ معماری و شیوه ای که ما تاکنون ساختمان ها را تجربه کرده بودیم، تغییر دهد. عاشق استفاده از منحنی در معماری زاها حدید، تنها زن معمار که مدال طلای پریتزکر را دریافت کرده بود، در 31 اکتبر (10 مهر) 1950 در بغداد متولد شد و در طول دوره کاری خود به عنوان یک معمار پیشرو توانست با بسیاری از افکار الهام بخش خود باب تازه ای را در زمینه معماری بگشاید؛ اما در شرایط کنونی موضوع این است که معماران در سطح جهان باید مراقب باشند زبان منحنی های شناور که زاها حدید در معماری پایه گذاری کرد، با مرگ زودهنگام و ناگهانی وی از بین نرود. زاها حدید عاشق استفاده از منحنی در معماری ساختمان ها با کاربری های مختلف بود. وی روحیه بسیار سرسختی داشت و همواره ایده های خود را با هر دشواری، به مرحله اجرا می رساند. این طراح و معمار، ریاضی را هم بسیار خوب می دانست و هنرمندی بی بدیل بود. تابلوهای نقاشی وی نیز این مدعا را ثابت می کند. وی تئوری هنر را خوب می دانست و آن را با خلاقیت همراه کرده بود. زاها حدید دارای شخصیتی شعله ور بود و همواره آن تصویری که به شکل خطوط راست، متقاطع و خشن در معماری و ذهن عموم مردم شکل گرفته بود، به هم می ریخت و تلاش می کرد اشکال جدیدی را جایگزین نماید. معماری پیش از حدید، داستان نظم و کنترل بود اما این معمار نوآور منحنی هایی سیال و آرام و خیال انگیز را به معماری جهان هدیه کرد. روزنامه گاردین در این زمینه پا را فراتر گذاشت و نوشت: زاها حدید تصویر مردانه معماری را بر هم ریخت و لطافت و خیال پردازی زنانه را در این زمینه از هنر جایگزین نمود و آن را متحول کرد. تبدیل کردن ایده های حدید به واقعیت کاملا وابسته به علم کامپیوتر بود تا بتوان آن ایده ها را مهندسی نموده و اعتبار خارجی بخشید، در این زمینه پاتریک شوماخر وی را همراهی نمود. یافتن الگوریتم ها برای آزاد کردن منحنی های سه بعدی با کمک پاتریک شوماخر سبب شده بود که زاها حدید در یک مصاحبه بگوید: امروز دیگر باور دارم و به همه نشان داده ام که ساختمان ها هم می توانند شناور باشند. اما معماری فروختن روش دیدن شماست؛ که قدرت حدید در همین بود. هنر زاها حدید فقط ظاهر ساختمان ها نبود بلکه وی به خوبی می دانست ساختمان ها در کجا و چطور باید احداث شوند. سبک فولدینگ در توسعه فضای کعبه زاها حدید در ایران نیز پروژه هایی را طراحی کرده بود. فاز دوم برج میلاد، هتل و مرکز اداری تجاری یکی از پروژه های حدید در تهران است. همچنین حدید هتلی موسوم به هتل فرشته پاسارگاد را هم در تهران طراحی کرده است که به غیراز زیبایی و چشم نوازی بی نهایت، بر اساس اصول روزآمد معماری در سطح ملی و بین المللی طراحی شده است. این پروژه در سال 1391 شروع به کار نموده و تخمین زده می شود در سال 1397 پایان پذیرد. این معمار معروف که سبک فولدینگ را در معماری به کار می برد، به همراه نورمن فاستر طرحی را برای توسعه فضای اطراف کعبه در مکه ارائه داده بود که طبق این طرح باید فضای کنونی در سه فاز تخریب شود و طرح جدید جایگزین آن شود. گفته می شود در صورت اجرای نهایی این طرح 5 میلیون نفر همزمان می توانستند به طواف بپردازند؛ اما این طرح به دلایل متعدد مورد انتقاداتی قرار گرفت. منتقدین طرح های پیچیده و پیشرفته معماری را برای فضای معنوی کعبه مناسب نمی دانند. همچنین گفته می شود طرح ها حرمت کعبه و شأن حجاج را در نظر نگرفته است. علی رغم این اعتراض ها، تخریب فاز اول فضای اطراف کعبه از پایان حج سال 92 آغاز شده است. به طورکلی زاها حدید دارای منتقدانی بود که کارهای وی را به شدت عجیب وغریب می دانستند.