باغ موزه نگارستان

باغ نگارستان در قرن 13 به فرمان فتحعلی شاه قاجار، با هدف ایجاد یک مرکز ییلاقی ـ حکومتی در خارج از دارالخلافه تهران ساخته شد. به دلیل وجود نقاشی ها و نگاره های متعددی از فتحعلی شاه و درباریان او در ساختمان های مختلف، این باغ به نگارستان شهرت یافت. این قصر ـ باغ در روزگار اولیه خود دارای وسعت زیادی بوده است. به گونه ای که طبق اسناد قاجار دروازه جنوبی آن در ضلع شمالی میدان بهارستان و از طرف شرق به دروازه شمیران و از طرف غرب به خیابان صفی علیشاه منتهی بود. در این قصر ـ باغ عمارت ها و تالارهای باشکوهی چون عمارت دلگشا، تالار سلام، تالار قلمدان، چندین حوضخانه و غیره برپا شده بود. در سال 1284 هجری قمری، با اجرای طرح توسعه شهری ناصرالدین شاه، باغ نگارستان وارد محدوده شهر تهران شده و با کاسته شدن از اهمیت سیاسی آن در اختیار مؤسسات فرهنگی مختلف قرار می گیرد. در زمان سلطنت مظفرالدین شاه، نخستین مدرسه فلاحت به سرپرستی آقای داشر و مدرسه صنایع مستظرفه به سرپرستی نقاش معروف کمال الملک در این محل تأسیس شد. سال 1307 خورشیدی اعتمادالدوله قراگزلو، وزیر فرهنگ ایران، باغ نگارستان را به عنوان محل دائمی دارالمعلمین عالی درنظر می گیرد. سپس نقشه ساختمان یک مدرسه عالی با رعایت سبک معماری ایرانی ـ قاجاری و اصول مدرسه سازی توسط نیکلای مارکوف (معمار پناهنده روسی) در ضلع شمالی باغ نگارستان تهیه و اجرا شد. در این مجموعه ده هزار مترمربعی، 164 اتاق و دو تالار بزرگ احداث شد. در سال 1311 خورشیدی دارالمعلمین عالی با تغییر نام خود به دانشسرای عالی به تربیت معلم برای مدارس جدید ایران می پردازد. در سال 1315 خورشیدی نیز عمارت بزرگ دیگری به عنوان کتابخانه در شمال شرقی باغ نگارستان بنا شد. تعداد زیادی از شخصیت های علمی، ادبی و هنری کشور چون ملک الشعرا بهار، علی اکبر دهخدا، بدیع الزمان فروزانفر، محمود حسابی، محمد معین، محمدابراهیم باستانی پاریزی، علی محمد کاردان و غیره در این مجموعه تاریخی به تحصیل و تدریس علم پرداخته اند. از سال 1335 خورشیدی این بنای عظیم به مؤسسه لغت نامه دهخدا، مؤسسه جغرافیا، مؤسسه زبان های خارجی و کلاس های عمومی دانشکده ادبیات اختصاص یافت و در سال 1337 خورشیدی به همت دکتر غلامحسین صدیقی به مؤسسه تحقیقات علوم اجتماعی و تعاون واگذار شد.