مرزهایی نو در معماری ایرانی

کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان یکی از بناهای مدرن با المان های معماری ایرانی توسط مهندس محمدرضا قانعی طراحی و اجرا شد. این معمار اصفهانی بسیار علاقه مند به پیدا کردن و به کارگیری المان ها و نشانه های قدیم معماری ایرانی است و توانایی عجیبی دارد تا با استفاده از آنها بتواند معماری معاصر و مدرن را به معماری ایرانی نزدیک کند. یکی از آن نشانه ها به کارگیری آجر است که با ایجاد مشبک ها و فضاهای خالی نورپردازی را نیز درنظر می گیرد، به کارگیری این سبک در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان بسیار چشمگیر و جذاب است. این معمار هنرمند در به کارگیری طرح های هندسی ایرانی به ویژه استفاده از کاشی نیز یک قدم جلوتر رفته و مرزهایی را درهم نوردیده است. در بناهایی که با این شیوه طراحی شده می توان دید که کاشی ها به شکل قدیمی ایران نیست بلکه روی نمای کاملا مدرن، کاشی ها را با رنگ های شاد و زیبا به بازی گرفته است. او در این نماها با استفاده از رنگ های آبی و سبز تیره و روشن لذت خاصی در معماری ایجاد کرده و به عبارتی بیننده را در بازی جویی خود شریک کرده است. ساختمان کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان از نظر موقعیت جغرافیایی و شهری به بهترین شکل جانمایی شده به طوری که از یک سو همجوار با عمارت زیبای هشت بهشت و از سوی دیگر در نزدیکی مهم ترین عمارت های اصفهان، چهل ستون و میدان نقش جهان واقع شده، به همین دلیل با دقت خاصی در طراحی آن سعی شده ارتفاع ساختمان کتابخانه حتی از درختان باغ گلدسته که همجوارش است بلندتر نباشد؛ بنابراین دو طبقه از ساختمان از زمین بیرون آمده و سه طبقه دیگرِ آن زیر زمین است. باغ گلدسته هشت گوش بوده و این عمارت کمی کج و با حالت کرنش به سمت عمارت هشت بهشت روی یک هشتم زمین آن ساخته شده و به نظر می رسد گفتگویی با آن دارد. این کتابخانه در سال 83 و دوره ای طراحی شد که شهرداری بودجه چندانی نداشته و پروژه آن به کندی پیش رفت. مهم ترین المانی که این ساختمان را متمایز کرده پوسته ای است دو لایه که بنا را به وسیله آن محصور و منحصربه فرد کرده و بسیار دلنشین است. این لایه آجری و مشبک است. این معمار خلاق در هر نمایی از ساختمان یک المان قرار داده که بیرون زدگی دارد؛ در یک بخش سنگ های آذرشهر (تراورتن) با رنگ زرد، در نمای دیگر با سنگ زرد و به شکل زیگزاگ به کار گرفته است. در حیاط مرکزی حوض واقع شده و دور آن فضاهایی برای نمایشگاه کتاب تعبیه شده است. سالن اجتماعات و قسمت اداری که در سه طبقه و روی هم قرار دارد. مخزن کتاب و نمایشگاه نیز در زیرزمین واقع شده است. بخشی از ساختمان که قرائت خانه است به شکلی ساخته شده که نوردهی آن از حیاط با زاویه های خاص بسیار زیرکانه انجام می شود. قانعی از یک صفه که نماد معماری ایرانی است برای بهتر نمایان شدن ساختمان و جلوه دهی به شکل مدرن استفاده کرده است. ورودی های ساختمان پله هایی است با رنگ های تند که در گوشه ساختمان تعبیه شده، برخلاف ساختمان های دیگر که ورودی وسط ساختمان درنظر گرفته می شود. در طول شب نورهایی که از حصار دولایه آجری مشبک این کتابخانه چشم هر بیننده را می نوازد به شکلی است که چندان خودنمایی نکرده و حضور هشت بهشت در کنار خود را تحت الشعاع قرار نمی دهد.