بارش ها به داد کشور می رسد؟

15 سال است که بحران آب گریبانگیر کشور شده است، دیگر خبری از بارش برف های سنگین فصول سرد سال نیست. تداوم خشکسالی در یکی دو دهه اخیر برف پاروکن ها را هم که هرساله روانه خیابان های می شدند و صدای آواز آنان به گوش می رسید به تاریخ سپرده است. بارش باران های اخیر هم به قدری نبود که جبران کننده معضل خشکسالی در کشورمان باشد تا جایی که به گفته قائم مقام آب و فاضلاب استان تهران باران های اخیر پاسخگوی مشکلات آبی تهران نیست و مشکل بحران آب از این مسئله فراتر است. به گفته علیرضا نوذری پور علی رغم اینکه میزان بارش ها خوب بوده، اما هنوز نسبت به میانگین بلندمدت بارندگی ها با کاهش روبه رو هستیم. نکته این است که در حال حاضر منابع آب سطحی وضعیت خوبی دارند و همچنان وضعیت منابع آب زیرزمینی نگران کننده است به گونه ای که باران های زودگذر نمی تواند حلال بحران آب باشد. هرچند امسال تعداد شهرهایی که با تنش آبی مواجه شده اند، کمتر است اما پیش بینی ها حاکی است در برخی از مراکز استان ها و کلان شهرها همچون کرمان، همدان، بوشهر و شیراز مشکل کمبود آب خواهیم داشت. فصل افزایش مصرف آب رسید سال گذشته کارشناسان و برخی مسئولان طی هشدارهای متعدد خبر از اتمام عمر منابع آب زیرزمینی و فرونشست و افت سطح آب زیرزمینی در استان تهران و برخی استان های کویری دادند. گفته می شود کل مصرف آب شرب شهری 6 درصد در کل کشور است و بیشتر میزان مصرف آب در حوزه کشاورزی صورت می گیرد. اما علی رغم ارائه این آمار و نقدهای بسیار همچنان مبنی بر مصرف قابل توجه آب در بخش کشاورزی، هیچ برنامه ریزی جدی برای مدیریت مصرف در بخش کشاورزی صورت نگرفته است. عدم همخوانی تولید برخی محصولات کشاورزی متناسب با اقلیم کشور از جمله انتقاداتی است که به متولیان بخش کشاورزی وارد است. حالا با ورود به سال جدید دوباره فصل افزایش مصرف آب رسیده است و تاکنون هیچ برنامه مدونی برای حل این معضل در دست تهیه و اجرا نیست. تنها در برنامه ششم توسعه در حوزه معاونت طرح و توسعه (سال های 1395 الی 1399) برنامه هایی همچون: ساخت سدها از محل اعتبارات ملی و ملی- استانی، ساخت شبکه های آبیاری و زهکشی اصلی، ساخت شبکه های آبیاری و زهکشی فرعی دیده شده است. اما در حالی کشورمان درگیر بزرگ ترین بحران آب و هوایی، تخریب محیط زیست و فرسایش خاک و بیابانزایی در طول تاریخ خود و در سراسر جهان است، که حتی در اهداف و برنامه های اقتصاد مقاومتی هم که مقام معظم رهبری سال هاست بر آن تأکید دارند چنین دغدغه هایی به چشم نخورده است. درنتیجه مصرف بی رویه آب و همچنین نبود مدیریتی کارآمد درخصوص صیانت از آن وضعیتی بحرانی برای ایران رقم زده به گونه ای که کشور ما اکنون از نرم جهانی از حیث مصرف گذشته و هر روز با معضل بی آبی بیش ازپیش درگیر می شود. سهم ناچیز ایران از منابع آب شیرین دنیا بدتر آنکه متأسفانه سهم ایران از منابع آب شیرین دنیا بسیار محدود بوده که این به علت قرار گرفتن کشور در اقلیم خشک جهان است، مطابق آمارها میزان متوسط بارندگی سالانه در جهان حدود 800 میلی متر و متوسط آن در ایران در طول سی سال اخیر تنها 251 میلی متر بوده که این خود نشانگر عمق فاجعه کم آبی در کشورمان است. آمارهای منتشرشده از سوی وزارت هم خبر از مصرف روزانه 250 لیتر آب توسط هر ایرانی دارد که در برخی مناطق شهری مثل تهران از 400 لیتر هم فراتر برود. این بدان معناست که به رغم محدودیت منابع آب، میزان مصرف آب ایرانی ها دو برابر استاندارد جهانی است که این خود فاجعه کمبود آب را دوچندان می کند. چاره اندیشی برای بحران جنگ آب این روزها که مسئولان مدام نوید مذاکرات و قراردادهای جدید از واردات محصولات و سرمایه گذاری های جدید در بخش های زیربنایی کشور می دهند، می توانند تا دیر نشده تدبیری برای این بحران حیاتی انجام دهند، موضوعی که بعضا آینده پژوهان از آن به بحران جنگ آب در آینده تعبیر می کنند. اگر مسئولان در ارائه و اجرای برنامه های خود به این اصل توجه کنند قطعا می توان بار مشکلات کشور را به ویژه در حوزه آب برطرف کرد. با تأکید بر چارچوب اقتصاد مقاومتی می توان پروژه های بحران آب را تدوین کرد و این معضل عظیم کشور را تا حد زیادی کاهش داد. نه آنچه این روزها برخی متولیان بر آن تأکید دارند که به نظر می رسد مغایرت زیادی با موضوع اقتصاد مقاومتی دارد همچون انتقال آب و سدسازی ها با هزینه های گزاف! اصلاح ساختار مصرف، تدوین آیین نامه اجرایی چگونگی آب، برنامه های اجرایی مدیریت خشکسالی، تغییر الگوی کشت توسط کشاورزان، کاهش مصرف آب شهری، روستایی و برنامه ریزی برای تدوین پروژه ها و همچنین اختصاص یارانه دولتی در حوزه آب و کشاورزی به صورت برنامه ریزی شده می تواند از مصادیق اقدام و عمل در اقتصاد مقاومتی باشد.