قدیمی ترین سکونتگاه بشری خاورمیانه

شاید باورتان نشود که قدیمی ترین سکونتگاه بشری خاورمیانه، در ایران و استان کرمانشاه قرار دارد. تپه تاریخی و باستانی شیخی آباد در منطقه دینور شهرستان صحنه اولین زیستگاه بشر در دوره نوسنگی است که در خاورمیانه شناخته شده است. این تاریخچه زمانی مشخص شد که سازمان میراث فرهنگی با همکاری باستان شناسانی از انگلستان به سرپرستی پروفسور راجرس متیوس کاوش هایی را در این منطقه انجام داده، نمونه هایی از دیوارهای چینه ای، اشیای گلی و زغال کشف کرد و استخوان های زینت داده شده را برای آزمایش کربن چهارده به دانشگاه آکسفورد ارسال کرد. پس از انجام آزمایش ها، محققان به این نتیجه رسیدند که تپه تاریخی دینور کرمانشاه نخستین زیستگاه بشر در خاور میانه است و گسترش تمدن خاورمیانه از این نقطه آغاز شده است. در بررسی این تپه عمر آن، 11 هزار و 800 سال مشخص شد که قدیمی تر از مجموعه گنج دره هرسین 10 هزار ساله است. باستان شناسان در این تپه فضای معماری یک خانه مسکونی و بافت آن، فضای معماری معبدی مقدس که با چهار شاخ بز کوهی و قوچ تزیین شده، مجسمه گلی مربوط به یک الهه ونوس، استخوان های تزیین شده و ابزار استخوانی و سنگی را پیدا کردند که هریک از آنها قدمت و تمدن کهن آن منطقه را ثابت می کند. آنها در کاوش های خود یک الهه منحصربه فرد را کشف کردند که نمونه آن در تپه سراب کرمانشاه وجود دارد. این الهه در مقایسه با الهه تپه سراب، کوچک تر و از نظر باستان شناسان انگلیسی نمونه علمی منحصربه فردی است. باستان شناسان معتقدند درباره دوران نوسنگی که در غرب ایران بوده خلأ مطالعاتی وجود دارد. به خصوص که وجود این تپه باستانی، ثابت می کند که هنوز رازهای زیادی از دوره های اولیه سکونت بشر برای کشف شدن در این منطقه وجود دارد. پژوهش هایی که در دهه 1970 میلادی در ایران انجام شد، بیشتر درباره کاوش هایی در زاگرس مرکزی بودند که توسط هیأت های خارجی انجام می شدند و بیشتر اطلاعات آنها نیز چاپ نشدند. به این ترتیب، نقش ایران در این تحول مشخص نبود. اما با انجام لایه نگاری و تاریخ گذاری در تپه شیخی آباد روستای کرتویج که شش تا هفت متر آثار از دوره نوسنگی دارد، مشخص شد که رشد ایران در این تحول تحت تأثیر بین النهرین نبوده است. بخش دینور در شهرستان صحنه قرار دارد و از شمال به شهرستان سنقر، از جنوب به کرمانشاه، از شرق به شهرستان صحنه و از غرب به بخش بیلوار از توابع بخش مرکزی شهر کرمانشاه محدود می شود.