بهسازی ساختمان ؛ درمانی ماندگار

از آنجا که کشور ما، روی کمربند زلزله قرار گرفته و وقوع زمین لرزه های متوالی تاکنون خسارت های جانی و مالی زیادی به همراه داشته است. به نظر می رسد مقاوم سازی و ایمن سازی شهر و حفاظت از مردم یکی از مهم ترین پروژه های مدیریت شهری و ضرورتی انکارناپذیر است. از وجوه دیگر نیز می توان به تخریب بیش ازحد ساختمان ها و بناهای شهری پس از وقوع زلزله پرداخت و دلایل دیگری برای این موضوع برشمرد؛ عدم توجه به ساخت وسازهای مقاوم، عدم توجه به نوسازی و بازسازی در بافت های فرسوده کشور و مقاوم سازی بناهای خشتی و گلی، رعایت نکردن مقررات ایمن سازی، کاربرد مصالح غیراستاندارد و بی کیفیت، عدم به کارگیری اصول و روش های نوین ساختمان سازی مانند صنعتی سازی و از همه مهم تر عدم به کارگیری نیروی انسانی ماهر و باصلاحیت است؛ بنابراین به جرأت می توان گفت اغلب ساختمان هایی که در بافت شهری و روستایی دیده می شود در مقابل سوانح طبیعی و در رأس آن زلزله، بسیار آسیب پذیرند. توانمندسازی و ایمن سازی شهری مقررات ایمن سازی و احداث پناهگاه در ساختمان های مسکونی و عمومی شهری به منظور حفاظت جان ساکنان و استفاده کنندگان از کلیه ساختمان های مسکونی و عمومی شهری توسط وزارت راه و شهرسازی طبق اصول کلی الزامی است و شهرداری ها و سایر مراجع مسئول صدور پروانه ساختمان و نظارت بر اجرای آن موظفند فقط برای نقشه های ساختمانی که اصول و ضوابط ایمن سازی یا احداث پناهگاه در آنها رعایت شده باشد پروانه ساختمان صادر و در اجرای صحیح آن نظارت کند. مقاوم سازی در علم مهندسی عمران به معنای بالا بردن مقاومت یک سازه در برابر نیروهای وارده است که امروزه از این اصطلاح بیشتر در مورد نیروی زلزله استفاده می شود. برخی کارشناسان معتقدند، از دیدگاه علمی، مقاوم سازی واژه درستی برای این منظور نیست، چون منظور از اصطلاح مقاوم سازی به طورقطع بالا بردن مقاومت در برابر نیروی زلزله نیست بلکه منظور بهبود عملکرد اجزای ساختمان در برابر نیروی زلزله است. به همین دلیل اصطلاح بهسازی و در حالت خاص برای نیروی زلزله، بهسازی لرزه ای اصطلاح درست تری است. علاج واقعه قبل از وقوع همواره پیشگیری بهتر از درمان است و علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد. ایمن سازی و مقاوم سازی باید در روند پروژه های ساخت وساز و بین سازندگان ساختمانی نهادینه شود. یکی از روش های نوین در این زمینه صنعتی سازی و استفاده از مصالح جدید است و باید با همه ابعاد آن موردتوجه قرار بگیرد. صنعتی سازی شامل سبک سازی، سریع سازی، انبوه سازی و ارزان سازی است و برای تولید انبوه و تأمین نیاز جامعه یکی از ابزارهای کاربردی شناخته شده در دنیاست. یکی از نکات مهم و اساسی برای کاهش خطرپذیری ساختمان در برابر زلزله، مقاوم سازی بناهای موجود با کمترین هزینه، سرعت بالا و به صورت ساده است تا دست کم جان شهروندان در زلزله ای متوسط به بالا حفظ شود. برای ساخت یک ساختمان معمولی باید به موارد مهمی توجه کرد؛ از جمله این موارد می توان به پی ساختمان و جوشکاری آن اشاره کرد درحالی که پی ساختمان یکی از اساسی ترین موارد ساخت وساز محسوب می شود، اما متأسفانه کارگران ساختمانی غیرماهر و آموزش ندیده به این اصول توجه نمی کنند و همچنین در جوشکاری ساختمان باید از تکنسین های جوشکاری که دارای پروانه جوشکاری هستند استفاده کرد، اما به طور مشخص به کارگیری نیروی انسانی به ویژه باصلاحیت در کشور ما اهمیت چندانی ندارد. افزایش پایداری سازه های مهم همان طور که می دانید استفاده از مصالح گلی و خشتی در اجرای ساختمان ها از قرون گذشته در ایران رواج داشته و تاکنون در بسیاری از شهرها و تقریبا اکثر مناطق روستایی ساختمان های خشتی قسمت زیادی از بافت آنها را تشکیل می دهد. با توجه به آسیب پذیر بودن این ساختمان ها در برابر وقوع زلزله و قرار گرفتن بسیاری روستاها در نواحی لرزه خیز، اهمیت مقاوم سازی آنها آشکار می شود. به هرحال مقاوم سازی در هر دو زمینه چه ساختمان های قدیمی و بافت فرسوده و چه ساختمان های نوساز مطرح است.