تیر خلاص شهرسازی در ایران

دومین همایش ملی شهر و شهرسازی، در حالی برگزار شد که پایتخت و بسیاری از کلانشهرهای کشور از مشکلات عمیقی همچون، توزیع نامتوازن جمعیت، ترافیک، حاشیه نشینی و ... رنج می برند. هدف از برگزاری دومین دوره این همایش که در هتل المپیک تهران صورت گرفت رسیدن به راهکارهایی برای حل این نوع معضلات کهنه شهری بود، اما مسئولان و کارشناسان حوزه شهرسازی که در این همایش سخنرانی کردند به شدت از رشد معضلات شهرسازی و مشکلات عدیده ناشی از زیرپا گذاشتن قوانین و ضوابط شهرسازی، انتقاد کردند. بیطرف: چوب حراج به مقررات شهرسازی و ملی ساختمان رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران گفت: به حراج گذاشتن مقررات شهرسازی و مبحث مقررات ملی ساختمان از چالش هایی است که نظام شهرسازی ایران با آن روبه روست و این شرایط موجب ایجاد منظری نامطلوب در شهرها، گسترش حاشیه نشینی و آلودگی محیط زیست شده است. حبیب الله بیطرف با اشاره به اینکه سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران بیش از هزار عضو رسمی دارد تأکید کرد: ما می توانیم از این ظرفیت بزرگ در حوزه شهرسازی کشور استفاده کنیم. به گفته وی نامتوازن بودن خدمات و امکانات شهری ناشی از عملکرد نامناسب نظام مدیریت شهری است که نتیجه آن به حراج گذاشتن مقررات شهری است. حناچی: معضل خرید و فروش مقررات شهری معاون معماری و شهرسازی وزیر راه هم در این همایش، با اشاره به معضل خرید و فروش مقررات شهری گفت: طبق مطالعات و بررسی ها، حدود 79 درصد از بودجه شهرداری مستقیم به امر ساخت و ساز ارتباط دارد که این درآمدها شامل عوارض مازاد بر تراکم، عوارض پروانه های ساختمانی، جریمه کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری، عوارض حذف پارکینگ و مسائلی از این دست می شود. پیروز حناچی افزود: این درحالی است که قرار بود کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری برای جلوگیری از تخلف تشکیل شود نه آنکه پول بگیرد و تخلف را قانونی کند. مطالعات هشت کلانشهر کشور نشان می دهد تمام آنها وضعیت ناپایداری در نظام مالی خود دارند. وی در ادامه گفت: تنها 9 درصد بودجه شهرداری ها از محل عوارض پروانه ساختمانی، جریمه کمیسیون ماده 100، عوارض تفکیک، حذف پارکینگ و بالکن، عوارض معاینه فنی، عوارض اسناد رسمی و بلیت هواپیما تأمین می شود و سایر منابع مالی این کلانشهرها از محل فروش اموال منقول تأمین می شود. به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، در یک نگاه، وضعیت ناپایدار را در کلانشهرها شاهد هستیم و همه این کلانشهرها در اداره امور شهری با مشکلات زیادی مواجه هستند؛ بنابراین باید جهت گیری های عمومی در اداره شهرها اصلاح شود. ترکان: بازاری برای خرید و فروش قوانین رئیس نظام مهندسی ساختمان کشور، دیگر سخنران این مراسم بود. وی با اظهار تأسف از وضعیت موجود در نظام مدیریت شهری اظهار کرد: در بازار کالا، کالا معامله می شود. آیا بازاری به نام قوانین داریم که در آن قوانین معامله شوند؟ مثلا بگوییم بند 2 قانون چند؟ و بر اساس آن فردی پول بدهد و قانون عمومی را بخرد؟ تعریف بازار برای قوانین و مقررات اشتباه است. اکبر ترکان افزود: اگر قرار باشد به اخلاق مسلمانی عمل کنیم و حقوق مسلمانان را به رسمیت بشناسیم ایجاد بازار خرید و فروش برای قوانین و مقررات اشتباه و نادرست است. شیبانی: امضای نقشه های صوری مدیرکل دفتر نظام مهندسی و تشکل های حرفه ای وزارت راه و شهرسازی هم بر اینکه شهرسازی ما از علم شهرسازی فاصله زیادی دارد تأکید کرد و گفت: تفکر سیستمی یکی از غایبان اصلی مدیریتی است و کشور ما فاقد مدیریت یکپارچه است. منوچهر شیبانی اصل افزود: انتظار ما از سازمان های نظام مهندسی ساختمان استان ها بسیار بالاست. ما پدیده غیرقانونی دونقشه ای و سه نقشه ای را داریم که در بعضی از کلانشهرها به وفور دیده می شود. به طوری که نقشه را منطبق با ضوابط شهرسازی و طرح تفصیلی تهیه و برای پروانه می گیرند. اما آن را لوله می کنند و ساختمانی با ترتیبات دیگر می سازند یا نقشه ای را از نو طراحی می کنند و آن را مبنای عملی و اجرایی انجام می دهند. او آمار جالبی از وضعیت شهرسازی در کشور ارائه کرد و گفت: از یکی از مراکز استان ها، گزارش رسیده که 70 درصد ساختمان ها، بدون پروانه ساختمانی ساخته شده اند. همچنین در مسکن مهر دیده ایم که با حضور مقامات استان دستور داده بودند ساختمان، بدون پروانه ساخته شود و معاونت استانداری نیز جوابگو معترضان باشد که تصویر این صورت جلسه موجود است که این تصمیم بسیار غلطی بود. نصیری: شهرسازی در کلانشهرها بدتر شده در ادامه این همایش دبیر هیئت رئیسه گروه تخصصی شهرسازی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران در خصوص محورهای برگزاری این همایش گفت: وضعیت شهرسازی در کلانشهرها نه تنها بهتر نشده بلکه با شرایط بدتر و نگران کننده ای مواجه هستیم. وضعیت نامناسب فضاهای شهری، آلودگی کلانشهرها، حمل و نقل عمومی، سیما و منظر شهری، نابودی سرانه های خدمات مردمی و ... شرایط نامطلوبی را برای مردم رقم زده است. جابر نصیری افزود: شهرسازی از شکل تخصصی خود خارج شده و اساس آن متمرکز بر درآمد شهرداری ها شده است. مادامی که درآمد پایدار برای شهرداری ها تعریف نشود و بخش اعظم بودجه آن بر اساس درآمدهای ناپایدار متکی داشته باشد، فروش سرانه خدمات شرایط را بالاجبار بدتر خواهد کرد. او به ناکارآمدی طرح های مهم توسعه شهری همچون جامع و تفضیلی اشاره کرد و گفت: وقتی ضوابط شهرسازی تحت پوشش کمیسیون ماده 100 و 5 فروخته می شود، قطعا شاخص های علمی و کارشناسی شهری را بر هم زدیم. وی همچنین به موضوع شرح خدمات و حدود صلاحیت مهندسان شهرساز و بحث نظارت مهندسان شهرساز بر ساخت و سازها انتقاد کرد و گفت: این موضوع یکی از مباحث مهم فعلی حوزه شهرسازی در نظامات مهندسی ساختمان سراسر کشور بود و اعضای جامعه مهندسی شهرسازی کشور، همگی دغدغه این را دارند که استفاده از خدمات مهندسان شهرساز اجرایی شود. گفتنی است؛ دومین همایش ملی شهرسازی سازمان نظام مهندسی ساختمان به منظور بررسی چالش های فرا روی نظام شهرسازی کشور در روزهای 24 و 25 فروردین ماه سال جاری با حضور متخصصان، مسئولان و اساتید دانشگاهی در هتل المپیک تهران برگزار و نشریه پیام ساختمان نیز در میان حاضران توزیع شد.