کاروانسرای خانات

کاروانسرای خانات به عنوان بزرگ ترین کاروانسرای درون شهری تهران در شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی، میدان امین السلطان با مساحت حدود 10هزار مترمربع و 54 حجره کوچک در اواخر دوران ناصرالدین شاه قاجار بنا شده است. کاروانسرای خانات در سال 1357 دچار حریق شد اما در اصلی ورودی کاروانسرا از گزند آتش سوزی به دور ماند. این در با ارتفاع 5 متر از چوب روسی ساخته شده و 40 گل میخ آن، نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. گرداگرد این در، با کاشی رهنمودهایی از امام علی (ع) در مورد آداب خرید و فروش نصب شده است. عمارت کاروانسرای خانات، بزرگ ترین بنا در داخل بافت مرکزی و تاریخی شهر تهران است که فاقد حریم مصوب است. امروز در این کاروانسرا دیگر از قافله ها و کاروان چهارپایان و صدای زنگ شترهای بارکش خبری نیست، اما همچنان در حجره های پیرامونی آن کسبه و تجار به کسب وکار مشغولند. در اسفندماه سال 1388 جهت برپایی جشن نوروزی این بنا مرمت و بازگشایی مجدد شد. در مرمت این بنا سعی شده مواردی نظیر استفاده از آجر با ملات گچ، آجرکاری، کاشی کاری و همچنین تزئینات چوبی در و پنجره ها رعایت شود. برای پوشش دیوار ها از کاه گل و آجر شکسته استفاده شده و شکل نورپردازی، تلفیق رنگ ها و دیگر مصالح به کاررفته در چیدمان داخلی حجره ها به گونه ای است که با معماری دوره احداث بنا مطابقت دارد. کاروانسرای خانات در زمینی قرار گرفته است که اضلاع چهارگوشه آن غیرمتقارن است اما صحن بنا از محوطه ای چهارگوش و متقارن شکل گرفته است. صحن دارای دو ایوان است که یک ایوان در سمت شرق به ورودی اصلی بنا راه دارد و ایوان دیگری در غرب به ورودی دوم بنا منتهی می شود. ورودی اصلی بنا با دالانی که در اطراف آن حجرات بزرگی قرار دارند به بازار امین السلطان راه دارد. سقف راهروها، پوششی گنبدی دارد و در ابتدای ورود به این راهرو یک هشتی وجود دارد. در ضلع شمال شرقی پس از عبور از یک دالان به باربند و اسطبل ها می رسیم که در قدیم محل نگهداری چهارپایان بوده است.