تولید ملی نقشه راه ندارد

در ایران بیش از 40 کاتالیست که مورد استفاده در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی هستند، تولید می شود. کاتالیست ها حلقه واسط بین ماده اولیه نفت و محصول نفتی هستند. عضو هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت که یک فعال بخش خصوصی در این حوزه است، می گوید: سابقه تولید کاتالیست در دنیا بیشتر از 150 سال است اما در ایران سابقه تولید کاتالیست ها به 6 تا 7 سال پیش بازمی گردد. تشکیلاتی نداریم تولید داخلی را هدایت کند عبدالرضا حمیدی با بیان اینکه متأسفانه در ایران عامل هدایت کننده نداریم، گفت: اینکه تشکیلاتی بیاید اعلامیه ای منتشر کند و از صاحب نظران تقاضا کند تا بیایند در تولید یک کالای ضروری برای کشور فعالیت کنند و نیازها را ببینند و اولویت بندی کنند، به هیچ وجه چنین تشکیلاتی در کشور نداریم؛ نه در صنعت نفت و نه در هیچ یک از صنایع کشور نمی بینیم که تشکیلاتی هدایت کننده برای تولید ملی به منظور رفع نیازها داشته باشیم. وی ادامه داد: عمدتا در ایران، خود شرکت های بخش خصوصی هستند که نیازسنجی می کنند؛ چون در شرکت های دولتی کارها عموما در گیرودار بروکراسی متوقف می ماند و به تولید نمی رسد، درحالی که هزینه هایشان بی نهایت سنگین است و بازدهی شان بی نهایت پایین است؛ برعکس در شرکت های بخش خصوصی بی نهایت سرعت و اجرای پروژه ها بالاست و دلیلش این است که اعتقاد چندانی به بروکراسی ندارند و به نتیجه دهی و ارزش زمانی نگاه می کنند. عبدالرضا حمیدی افزود: فرض کنیم پروژه ای که کالایش تحریم شده را اگر به بخش دولتی بدهند تا آن را داخلی سازی کند شاید 5 سال زمان ببرد و در این مدت همه چیز نابود شود، درحالی که در بخش خصوصی شاید در حدود 5 ماه به تولید انبوه برسد که نمونه اش را در کاتالیست های داخلی سازی شده صنعت پتروشیمی شاهد هستیم. حمیدی در خصوص نقش پژوهشگاه های صنعت نفت در دانش کسب شده در صنعت نفت، گفت: پژوهشگاه صنعت نفت و پژوهشگاه پتروشیمی در بخش هایی از دانش فنی هایی که کشور اکنون دارد از آنها در صنعت نفت استفاده می کند دخیل بوده اند اما چندان نقش مؤثری ایفا نکرده اند. وی افزود: در بخش تولید داخلیِ کاتالیست، شرکت های بخش خصوصی به تنهایی و با سرمایه خود در بخش تحقیقات و تولید کاتالیست ها وارد شدند. 40 کاتالیست صنعت نفت با سرمایه بخش خصوصی این فعال بخش خصوصی با اشاره به اینکه در ایران بسیار دیرتر از کشورهای پیشرفته در تولید کاتالیست به این عرصه ورود کرده ایم، گفت: در 6 یا 7 سالی که این کار شروع شده توانستیم با سرعت عجیبی روبه جلو حرکت کنیم و اکنون به جایی رسیده ایم که در صنعت نفت ایران بالغ بر 40 کاتالیست که مورد استفاده در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی هستند، تولید می شود و اکنون 11 شرکت مدعی کاتالیست در ایران داریم که البته 5 شرکت در تولید فعال هستند و بقیه در کارهای تحقیقاتی و مراحل اولیه هستند. وی ادامه داد: ورود بخش خصوصی به عرصه تحقیقات و تولید کاتالیست برای کشور بسیار عالی بوده اما متأسفانه تمام هزینه ها را خود شرکت ها پرداخت می کنند؛ هزینه های تحقیقاتی هم بی نهایت سنگین است، مخصوصا در بخش کاتالیست که موضوع بسیار پیچیده است و دانش فنی خاصی می طلبد. حمیدی با بیان اینکه دانش فنی تولید کاتالیست دانشی نیست که بتوان به راحتی از جایی تهیه کرد، اذعان داشت: اروپایی ها که مطلقا چنین دانشی را در اختیار ما قرار نمی دهند و چیزی هم که ما خودمان در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها داریم به صورتی نیست که بتوانیم آن را تبدیل به محصول کنیم، بلکه همان کاغذی که در پژوهشگاه ها تهیه شده و به عنوان دانش فنی معرفی شده، شاید دو تا سه سال زمان نیاز داشته باشد تا به محصول تبدیل شود. دانش های فنی ناقص هستند عضو انجمن سازندگان صنعت نفت افزود: آن چیزی که در محافل علمی صنعت نفت اعم از دانشگاه ها و پژوهشگاه ها و چیزی که در صنعت اتفاق می افتد کاملا متفاوت است؛ نمی توانیم بگوییم دانش فنی تولید می کنیم، عمدتا دانش های فنی که در صنعت نفت ایران تولید می شود دانش های فنی ناقصی هستند که نمی توانیم بگوییم دانش فنی تولید می کنیم چون ابزار پایلوت طرح ندارند. حمیدی ادامه داد: وقتی یک پروژه 100 گرمی آزمایشگاهی را به اصطلاح Scale می کنید متوجه می شوید که چه اشکالاتی دارد تا زمانی که یک دانش فنی روی یک کاغذ نوشته شده اشکالاتش مشخص نمی شود. در تولید با گرم و میلی گرم کار نمی کنند بلکه در تولید با کیلو و تن کار می کنند؛ با بیل و فرغون کار می کنند، نه قطره چکان و اینکه تفاوت کار آزمایشگاهی با عمل بسیار زیاد است. کو گوش شنوا؟ این فعال بخش خصوصی با تأکید بر اینکه مشکل در بخش ساخت داخلی تجهیزات صنعت نفت زیاد است، گفت: حمایت از ساخت داخل و حمایت از شرکت های دانش بنیان در فرمایشات مقام معظم رهبری مکررا بیان شده و رئیس جمهوری و همه مسئولان نیز در صحبت های خود به آن اشاره می کنند اما متأسفانه در بدنه اجرایی دولت آن قدر که در خصوص حمایت از تولید داخل تبلیغات می شود، یک صدم آن هم اجرایی نمی شود. حمیدی با اشاره به نام گذاری سال 95 به سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل، گفت: به زیبایی این نام برای سال 95 انتخاب شده و در سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی هم روی پایه های اقتصاد مقاومتی با تکیه بر دانش های نوین و درون زا بودن تأکید شده است اما گویا در بدنه اجرایی گوش شنوایی نیست. هنرمان این شده که نخبه صادر می کنیم وی افزود: در بیشتر صنایعمان داریم با عقب ماندگی فعالیت می کنیم و نمی توانیم با عدم داشتن دید درست به دانش های نوین و لزوم حمایت از شرکت های دانش بنیان، اقتصادمان را مقاوم و کارآمد کنیم. این فعال بخش خصوصی خاطرنشان کرد: دارایی پژوهشگر مال و ثروت نیست بلکه علم و ایده اش است، وقتی به پژوهشگر فشار بیاوریم و پژوهشگری که چندین ایده کاربردی دارد را به خاطر مسائل مالی و بروکراسی های بی جهت اداری اذیت کنیم، ایده هایش را برمی دارد و به هر طریق ممکن از کشور می رود و همین می شود که مدیران ارشد پژوهشگر در سازمان های مطرح دنیا از جمله ناسا، ایرانی هستند. وی همچنین در این زمینه بیان داشت: در تمامی صنایع کشور که صنعت نفت هم از آن مستثنی نیست تبدیل به صادرکننده نخبه شده ایم، هنرمان در این سال ها این بوده که برای جوانان کشورمان هزینه کنیم، آنها را نخبه کنیم و بعد که زمان باروری علم آنها در تولید کشور فرامی رسد آنها را فراری دهیم و به کشورهای دیگر نخبه صادر کنیم. عضو هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت اذعان داشت: همانطور که نفت را ارزان می فروشیم و مشتقات آن را 15 تا 20 برابر قیمت نفت وارد می کنیم، نخبه هایمان و پژوهشگرانمان را ارزان از دست می دهیم تا دیگران از دانش آنها استفاده کنند و ما نتایج آن را وارد کنیم.