دلایل اجرای درز انبساط و انقطاع در ساختمان

پیش بینی و تدابیر ایمنی برای امنیت ساختمان امری ضروری است. اجرای درزهایی در بنا برای جلوگیری از خسارت و کنترل تنش های وارده بر اسکلت موجبات دوام و پایداری آن را فراهم می کند.

در ساختمان های حجیم به دلایل مختلف تنش ایجاد می شود و اگر به آنها توجه نشود موجب خسارت جبران ناپذیری به بنا می شود.

خسارت ناشی از انبساط، انقباض و فشار وارده باعث شکستن و ترک برداشتن مصالح ساختمان، اسکلت بنا، تأسیسات و غیره می شود که با اجرای درز در بنا می توان این نوع تنش ها را مهار کرد.

عوامل ایجاد تنش در ساختمان که لازم است با اجرای درز آنها را مهار نمود عبارتند از:

1- انبساط و انقباض در ساختمان (اسکلت فلزی- بتنی- چوبی و آجری)

پس از اجرای بنا روی زمین تأثیر انبساط و انقباض ناشی از عوامل مختلف مانند بالا رفتن درجه حرارت و دمای هوای سرد در منطقه، این عوامل در طی زمان صدمات جبران ناپذیری بر ساختمان وارد می کند. به منظور جلوگیری ازاین گونه خسارات در بناهایی که نسبت طول به عرض آنها از یک سوم بیشتر است یا ساختمان هایی که متشکل از چند بلوک ساخته می شوند، درز انبساط در نظر گرفته می شود. در ساختمان ها به ازای هر 50 متر طول یک درز ضروری است. فاصله این درز طویل حدود 2 الی 5 سانتی متر اجرا می شود، در میان این درز نباید هیچ گونه مصالح ساختمانی فلزی و غیره وجود داشته باشد و باید کاملاً مجزا باشد.

برای پوشش یا پر کردن آن باید از مصالح قابل انعطاف استفاده شود.

2- تفاوت جنس ساختمان از جمله اتصال ساختمان فلزی به بتنی و غیره

در مواقعی که دو بنا با سازه های مختلف کنار یکدیگر ساخته می شود با توجه به اینکه ضریب انبساط سازه فلزی با بتنی متفاوت بوده، بهتر است در عرض بنا محل اتصال به وسیله یک درز انبساط از یکدیگر جداشده و این فاصله با مواد نرم پر شده یا با پوشش های مناسب پوشیده شود و این روش با توجه به رفتار ساختمان های با جنس های مختلف متفاوت است.

- فلزی

- بتنی

3- حرکت و رفتار ناموزون ساختمان های همجوار ما بین ساختمان های سبک و سنگین

در بناهایی با وزن های مختلف ممکن است در محل اتصال نشست به وجود آید که بر اثر وزن بنا موجب آسیب هایی در محل اتصال شود، در این مورد بهتر است ساختمان کوچک تر از بزرگ تر با یک درز جدا شود.

4-ارتفاع غیرهمسطح دو بلوک

در بناهای غیرهمسطح با توجه به اختلاف در سطح فنداسیون و عدم اتصال آنها به یکدیگر و همچنین اختلاف وزن بنا، اجرای درز ژوئن الزامی است.

5- نیروهای حاصل از باد و زلزله به ساختمان

نیروی جانبی زلزله مؤثر در سازه ساختمان را می توان با استفاده از روش تحلیل استاتیکی معادل یا روش تحلیل دینامیکی محاسبه گردد.

این روش ها در ساختمان های بالای 50 متر، نامنظم 5 طبقه، ساختمان های با سختی جانبی و... محاسبه می شود. با توجه به روش های محاسباتی مختلف لازم است بلوک های همجوار با یک درز انقطاع از یکدیگر جدا شوند.

6- اجرای طرح توسعه بنا بدون پیش بینی برای اتصال سازه که باید مثل مورد اشاره شده، درز اجرا شود.

7- طراحی معماری پروژه و وجود نورگیرها و فضاهای خالی در پروژه که بعضاً لازم است به وسیله یک درز و ایجاد فضاهایی در محل های مختلف از یکدیگر اجرا شود.

روش های محاسبات ژوئن در ساختمان بر دو نوع است:

1- از روش ضریب انبساط طولی سازه برای درز انبساط محاسبه می شود.

2- طبق آئین نامه 2800 سازمان نظام مهندسی ایران که به ازای هر یک متر، یک سانتی متر برآورد شده است و برای ساختمان های زیر 12 متر با نظر مهندس محاسب طراحی می گردد.

لازم به ذکر است درز انقطاع که در زمان زلزله کاربرد دارد تا قبل از زلزله عمل انبساط و انقباض را انجام می دهد. فاصله موجود در درز انقطاع با لایه های نرم یا مصالح خردشونده پوشیده می شود.

3- بند انبساط معمولاً رابطه ای به درز انبساط و انقطاع ندارد و در سطوح نما و کف ساختمان اجرا می شود و بستگی به نوع مصالح مصرفی سنگ یا سرامیک دارد و در فاصله های 2 تا 6 متر اجرا می شود.

این فاصله بستگی به ضریب انبساط سطحی اجسام دارد و با مواد نرم یا پروفیل های مخصوص پر می گردد.