هجوم غبار و ریزگرد، بحران ملی شد

باز هم هجوم این گردوغبار شوم از کشورهای همسایه غربی! پدیده ای که هرساله در فصول گرم سال و معمولا از اردیبهشت ماه تا پایان تابستان گریبان بسیاری از استان های کشور را می گیرد! از نیمه های خردادماه بود که هشدار سازمان هواشناسی برای ورود گردوغبار به برخی از استان های کشور آغاز شد و به دنبال آن کم کم برخی استان ها همچون بوشهر، خوزستان، ایلام، کردستان، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، تا حدی استان های لرستان، چهارمحال وبختیاری، فارس و کهگیلویه وبویراحمد را فراگرفت. برخی از این استان ها هم در گردوغبار دفن شدند. با افزایش سرعت وزش باد و تشکیل توده گرد و خاک طی روزهای گذشته شرایط به حدی بحرانی شد که مسئولان سازمان مدیریت بحران کشور از ساکنان این نقاط خواستند برای حفظ سلامت خود از هر گونه تردد، حضور و انجام فعالیت در فضاهای آزاد خودداری کنند. معاون توسعه و پیش بینی سازمان هواشناسی پیش بینی کرده است که تولید و انتقال گردوغبار به کشور تا پایان تابستان تداوم خواهد داشت! گزارش ها حاکی است، کانون های گردوغبار در کشورهای اردن، سوریه و عراق قرار دارد. البته گفته می شود 2 میلیون و 800 هکتار کانون بحرانی گرد وغبار هم در کشور ما وجود دارد، یعنی تنها عامل تولید این گردوغبارها به خارج از کشور مربوط نمی شود بلکه بیابان های داخلی و خشکی برخی دریاچه ها نیز از کانون های تولید این ریزگردها محسوب می شوند. اقدام دولت برای مقابله با غبار در نهایت گردوغبار مدیران را گرد هم آورد تا برای حل آن راهکاری بیابند و در همین راستا بررسی وضعیت ریزگردهایی خارج از کشور به وزیر امور خارجه سپرده شد. در داخل هم رئیس سازمان مدیریت بحران کل کشور طی نشستی با مسئولان اعتباراتی را برای حل این بحران مصوب کرد هرچند که جزئیاتی از میزان اعتبارات اعلام نشد. سازمان حفاظت محیط زیست هم پس از جمع بندی نظرات تمام دستگاه ها برای مقابله با پدیده گردوغبار، در نهایت پیشنهاد تخصیص 10 هزار میلیارد ریال را به دولت ارائه کرد. مسئولان می گویند: به نقطه بحران رسیدیم اما باید با این پدیده مواجهه مناسب شود تا حداقل خسارت را به بار آورد . آثار ریزگردها بر تأسیسات اما پدیده گردوغبار تنها به تبعات انسانی و بهداشتی و مشکلات زیست محیطی ختم نمی شود، بلکه تأسیسات شهری را هم هدف گرفته، حتی به صنعت هم آسیب رسانده، اخلال در عملکرد نیروگاه های برق، کاهش منابع آب بخشی از تبعات این بحران است. این معضل که پیشتر یک یا دو استان جنوبی را درگیر کرده بود، با فراگیری آن در سایر استان های کشورمان اکنون به یک معضل ملی تبدیل شده است. از میان صنایع مختلفی که مورد آسیب قرار می گیرند مطالعات تخصصی روی صنعت آب و برق استان خوزستان که بیشترین سابقه را در هجوم این مهمان سرزده دارد، نشان داده که ریزگردها پست های برق این استان را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. تعداد حوادث در سال های 1387، 1388 به ترتیب از 783 به 1234 مورد رسیده است. همچنین این پدیده شبکه های توزیع برق را دچار مشکلات جدی نموده و قطعی ها و خاموشی های زیادی را به وجود آورده که آمار آن از سال 1387 یعنی 194 مورد به 383 مورد در سال 1388 رسیده است. بنابراین شناسایی، بررسی و حل تمام ابعاد بحران پدیده ریزگردها از اهمیت بسیاری برخوردار است. آنچه هیچ گاه آثار و میزان خسارات آن بررسی نشده و اگر هم مطالعات کارشناسی برای آن انجام شده تاکنون منتشر نشده، هزینه های ریالی ناشی از خسارات مخرب پدیده ریزگردها بر تجهیزات و تأسیسات شهری یا تأسیسات صنعتی بوده است، که پاسخی برای آن وجود ندارد. به عنوان مثال، در صنعت برق، مدارهای شبکه انتقال و توزیع، ایستگاه های برق و ترانس های نصب شده به دلیل قطعات و هزینه بر بودن احداث و نگهداری آن، از تأسیسات گران قیمت محسوب می شوند، تأسیسات و تجهیزات آن بیشتر در معرض ریزگردها و آسیب دیدگی هستند. با بروز هر مشکلی در بخش های مختلف این صنعت عظیم، مثل قطع و خاموشی های مکرر و لحظه ای ناشی از پدیده گردوغبار، خرابی یا خسارت های زیادی در این صنعت بزرگ و زیرساخت های سایر صنایع مرتبط با آن، ایجاد می شود. به این ترتیب، یافتن راه حل های کنترل ریزگردها در کشور یک ضرورت است. متولیان ذی ربط می بایست درکنار برگزاری نشست های بحران و تخصیص اعتبارات اندک و نمادین به این پدیده ملی، اقدامات تهاجمی برای حذف منشأ ریزگردها بیاندیشند. انجام اقداماتی برای مقابله و به حداقل رساندن خسارات ناشی از آن همچون تدوین دستورالعمل ها، برنامه ریزی برای کاهش اثرات ریزگردها یا اقدامات محافظتی از ساختمان ها و تأسیسات، شاید بتواند از هدررفت میلیادرها دلار سرمایه ملی ممانعت کند.