شاهکارهای هندسی در تیمچه امین الدوله

بازار کاشان یکی از مهمترین و زیباترین بازار های ایران است که در اواخر قرن دوازدهم هجری قمری بر اثر زلزله به طور کلی از بین رفت. اما در دوره قاجاریان، زمان فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه، به وضع مطلوب مرمت و بازسازی شد. از جمله این بناها، ساخت تیمچه و کاروانسرایی است که توسط جلالت مآب امین الدوله بنا شد. تیمچه امین الدوله، سرای سرپوشیده ای است در چهار سوق بازار معروف به میانچال که در سال 1285 ساختمان آن به پایان رسید و دارای سه طبقه بنای مستحکم و مسقف مرتفع با دهانه وسیعی است که نظیر آن با این عرض، طول، عظمت و شکوه در جای دیگر دیده نشده، زیرا علاوه بر زیبایی های خیره کننده و شاهکارهای هندسی که این بنا را ممتاز و در نوع خود بی مانند ساخته، در استحکام ساختمان و طرح نقشه و معماری آن چنان دقت و مهارتی به کار برده شده که پس از صد سال هنوز کوچکترین رخنه و شکافی در اساس و بنیان این بنا پیدا نشده است و ارزش های معماری و فرهنگی آن بر کسی پوشیده نیست. نورگیری تیمچه تزئینات هندسی سقف کاروانسرا بوسیله مقرنس کاری با آجر و کاشی، به سبک خاص ایرانی طاق بندی شده و هندسه دقیق و طرح دلپسندش، منظره جالب، مطبوع و بی نهایت زیبایی را ایجاد کرده است. کاروانسرای امین الدوله با آنکه ملک خصوصی بوده و برای نگهداری آن از طرف مقامات باستان شناسی هیچگونه مراقبت و نظارتی در کار نبوده ولی خوشبختانه بر اثر استوار بودن اساس و بنیان آن، تا کنون احتیاج به هیچگونه تغییر و تصرفی در ابنیه آن پیش نیامده و صد در صد به وضع اسلوب و صورت اولیه خود باقی مانده، مگر آنکه اغلب در و پنجره های چوبی آن، که به رسم قدیم ارسی بوده تبدیل به در و پنجره شیشه ای شده است. این کاروانسرا به وسیله دو در بزرگ چوبی به بازار مربوط می شود، یک در از چهار سو به صحن کوچک هشت ضلعی و دیگری به صحن بزرگ مستطیل شکل جنوبی و در حقیقت در مجموعه آنها سرای واحدی به وجود آمده که به عقیده کارشناسان فنی، یکی از شاهکارهای برازنده معماری اصیل ایران در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری و نماینده فنون گوناگون این هنر به شمار می رود. تیمچه تاریخی امین الدوله در تاریخ 29/10/1353 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.