انرژی خورشیدی را دست کم گرفتیم

بیشتر مناطق مرکزی و جنوبی کشورمان قدرت جذب نور خورشید بسیار بالایی دارند، اما کمتر از این منبع طبیعی استفاده می شود. نه تنها انرژی خورشید، بلکه بسیاری از انرژی های نو دیگر هم در کشور مورد بی مهری هستند، اما انرژی خورشیدی بیشتر. ایران ظرفیت بسیار مطلوبی برای تولید برق از انرژی خورشیدی دارد، بنابراین باید موانع توسعه در این صنعت هموار شود تا سهم خورشید در شبکه برق بیشتر باشد. بواسطه صنعت برق نه تنها نیاز سالانه و اصلی کشور توسط نیروگاه ها تامین می شود، بلکه قادر هستیم بخشی از آن را نیز صادر کنیم. قراردادهای گوناگونی که با کشورهای خارجی بسته می شود نشان دهنده این پتانسیل است. تعداد کم مزرعه های خورشیدی در کنار ظرفیت های تولید برق از منابع حرارتی و فسیلی، کشور ما ظرفیت های زیادی در تولید برق از منابع خورشیدی و بادی دارد. با این حال تعداد نیروگاه ها و مزرعه های خورشیدی کمتر از نیروگاه های حرارتی و فسیلی است. در دو سال گذشته کشورهایی نظیر چین، آلمان و ایتالیا اقدام به سرمایه گذاری در زمینه احداث نیروگاه های خورشیدی در ایران کرده اند و به تازگی نیز مذاکرات ایران با آلمان برای ساخت 8هزار مگاوات نیروگاه برق بادی و خورشیدی انجام شده است. در این زمینه همایون حائری، رییس مرکز توسعه صادرات و پشتیبانی صنایع برق و آب گفته است:در حال حاضر حدود 300 مگاوات ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر در کشور وجود دارد که براساس برنامه وزارت نیرو، قرار است در 10 سال آینده حدود 8 هزار مگاوات انرژی های بادی و خورشیدی به این ظرفیت اضافه شود. البته از آنجایی که مصرف برق کشور در روزهای گرم سال زیاد است پیشنهادات در زمینه بالا بردن گستره استفاده از انرژی خورشیدی نیز زیاد می شود. البته کشور از این ظرفیت برخوردار است و گویای این مطلب نیز حضور سرمایه گذاران خارجی در این صنعت است. گفته می شود ایران در بین مدارهای 25 تا 40 درجه عرض شمالی قرار گرفته و در منطقه ای واقع شده که به لحاظ دریافت انرژی خورشیدی در بین نقاط جهان در بالاترین رده ها قرار دارد. میزان تابش انرژی خورشیدی در ایران بین 800 تا 2200 کیلووات ساعت بر مترمربع برآورد شده که البته بالاتر از میزان متوسط جهانی است. در ایران به طور میانگین سالانه بیش از 280 روز آفتابی گزارش شده که بسیار قابل توجه است. مزایا و محدودیت ها محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشارات گازهای گلخانه ای، توجه بیش از پیش به انرژی های تجدیدپذیر را بر همگان روشن و ضروری کرده است. به علاوه اینکه بالا رفتن قیمت سوخت های فسیلی، ملاحظات زیست محیطی، امنیت تامین انرژی، کاربری در پتروشیمی، پیشرفت فناوری و توجیه اقتصادی در برخی موارد از جمله عوامل تعیین کننده آینده انرژی های تجدیدپذیر است. اقتصادآنلاین نوشته است: ظرفیت های نصب نیروگاه های خورشیدی در کشور محدود بوده و بزرگترین نیروگاه نصب شده در ایران یک واحد 500کیلوواتی است. این در حالی است که این ظرفیت در اندازه نیروگاه های بسیار کوچک برقابی است. بنابراین برای امکان پذیری مقایسه نیروگاه های خورشیدی با نیروگاه های برقابی پیش بینی می شود که در آینده امکان توسعه نیروگاه های خورشیدی با ظرفیت بیشتر(تا 15مگاوات) در کشور میسر باشد. هم اینک 4 نیروگاه خورشیدی در شهرهای اراک (یک مگاوات)، شیراز(500 کیلووات)، یزد(467 مگاوات) ظرفیت دارد که از این میزان 17 مگاوات توسط واحد خورشیدی تولید می شود و مابقی 159 مگاوات واحد گازی و 143 مگاوات برق تولیدی در این نیروگاه سیکل ترکیبی مربوط به واحد بخار است و بیرجند(24 کیلووات) وجود دارد. با این همه محدودیت هایی نیز برای احداث نیروگاه های انرژی های پاک ازجمله انرژی خورشیدی وجود دارد. توجیه پذیری سرمایه گذاری در انرژی خورشیدی یکی از دلایلی که منجر به توجیه ناپذیر بودن توسعه این نیروگاه ها در ایران شده، مقرون به صرفه نبودن آن در مقایسه با نیروگاه های فسیلی است. در تولید برق بادی هم پایین بودن قیمت سوخت فسیلی و تحریم های گذشته موانع اصلی توسعه این نیروگاه ها به شمار می رفت. همچنین سرمایه گذاری در انرژی خورشیدی که در مدت 12 سال مستهلک می شود، توجیه پذیرنیست. در مناطقی مانند منجیل در طول 4 سال سرمایه گذاری انجام شده در نیروگاه بادی مستهلک می شود؛ این رقم در انرژی خورشیدی 12 تا 13 سال است که برای سرمایه گذاران توجیه اقتصادی ندارد. البته درباره ظرفیت های ایران در توسعه انرژی خورشیدی دو نکته قابل توجه است؛ نخست اینکه اگر ژاپن، چین و آلمان می توانند روی انرژی خورشیدی حساب کنند، ایران باید بسیار بیشتر از این کشورها به صنعت برق خورشیدی بپردازد. این موضوع را می توان به دو دلیل تابش جهانی سالانه و تابش مستقیم سالانه خورشید در ایران دانست. نقشه های تابش خورشید در جهان نشان می دهد که در ایران حدود 2هزار کیلووات بر مترمربع تابش سالانه وجود دارد که از میانگین جهانی بالاتر است. دوم اینکه ایران برای تولید برق از نور خورشید برخلاف کشورهای بزرگ آسیایی نیازی به هزینه های نجومی ندارد. اگر ژاپن برای توسعه زیرساخت های خورشیدی خود 700 میلیارد دلار هزینه می کند، دلیلش این است که این کشور حدود 850 میلیارد کیلووات ساعت مصرف برق دارد. مصرف برق در ایران حدود 200 میلیارد کیلووات ساعت است. افزون بر این، تعداد روزهای آفتابی در ایران بسیار بیشتر از ژاپن است. به گفته متخصصان این صنعت ایران با وجود 300 روز آفتابی در بیش از دوسوم آن و متوسط تابش 5/5 - 4/5 کیلووات ساعت بر مترمربع در روز، یکی از کشورهای با ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است. فاصله ها را پر کنیم نکته دیگر اینکه ظرفیت های زیرساختی در صنعت برق بسیار بالاست. به گفته علی بخشی، نایب رییس سندیکای صنعت برق ایران استاندارد تولید و تجهیزات صنعت برق درکشور درجه بالایی دارد؛ تا جایی که 90 درصد تجهیزات صنعت برق مطابق با استانداردهای جهانی در داخل کشور تولید می شود، از این رو به نظر نمی رسد که کشور ما در زمینه تامین تجهیزات مشکلی داشته باشد. حتی بخشی گفته است که ایران از معدود کشورهایی است که می تواند در دنیا گوی رقابت را در دست بگیرد. به ویژه ساخت نیروگاه های خورشیدی در روستاهای کشور نیز باید بیشتر مورد توجه باشد؛ چراکه هم هزینه انتقال برق را به حداقل می رساند و هم زمینه اشتغالزایی در روستاها را فراهم می کند. کمتر از یک درصد نیروگاه برای انرژی تجدیدپذیر به گفته پیام باقری، عضو هیات مدیره و رییس کمیته صادرات صنعت برق، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر موضوع روز جهان است. به ویژه اینکه کشورهایی همچون پرتغال و آلمان نیز در این زمینه موفقیت هایی به دست آورده اند اما متاسفانه در کشور ما از این ظرفیت آنچنان که باید استفاده نشده است به نحوی که در 100 روز سال می توانیم تا 80 درصد از انرژی خورشیدی استفاده کنیم. اطلس خورشیدی ما نیز نشان می دهد در برخی نقاط کشور ظرفیت استفاده از منبع خورشیدی بسیار بالاست. این یکی از نکاتی است که برخی از سرمایه گذارهای خارجی را به سرمایه گذاری در زمینه انرژی های تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی در کشور ما جذب کرده است. باقری با تاکید بر اینکه تا آنجا که ظرفیت داریم از منبع خورشیدی استفاده نمی کنیم گفت: امروزه 74هزار مگاوات ظرفیت نصب شده نیروگاهی داریم که کمتر از یک درصد این میزان مربوط به انرژی های تجدیدپذیر است. در حالی که از مجموع انرژی های تجدیدپذیر حدود 10 هزار مگاوات برق می توانیم تولید کنیم.