تجارت انرژی برق در منطقه

طرح مطالعه شبکه انرژی خزر که به ابتکار موسسه آموزشی و پژوهشی اتاق بازرگانی ایران (بخش خصوصی)، موسسه پژوهش در مدیریت و برنامه ریزی دانشگاه تهران (بخش عمومی و آکادمیک) و شرکت پترو اسکاتلند به عنوان بخش بین المللی خردادماه در تهران معرفی و راه اندازی شد، روزهای گذشته در سمیناری که توسط شرکت پترواسکاتلند در لندن برگزار شد توضیحاتی از این موضوع برای وزیر نیرو ارائه شد. هرچند نظریه شبکه انرژی خزر پیش تر توسط رمضانی، مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران در عشق آباد ضرورت تعریف مکانیزم های نوین همکاری انرژی در منطقه را مطرح کرده بود و پس ازآن موضوع شبکه انرژی خزر برای تبدیل گاز منطقه به برق و صادرات برق از طریق ایران از سوی کریس کوک مدیر شرکت پترواسکاتلند و محقق ارشد دانشگاه UCL مطرح شد. به این ترتیب به دنبال امضای یادداشت تفاهم میان وزارت نیرو و برخی از کشورهای همسایه شمالی برای ایجاد کریدور انرژی شمال به جنوب، موسسه پژوهش در مدیریت و برنامه ریزی انرژی دانشگاه تهران با همکاری موسسه آموزشی و پژوهشی اتاق بازرگانی و شرکت پترواسکاتلند نشستی را تهران برگزار کرده و نظریه ایجاد این شبکه را با حضور کارشناسان حوزه انرژی بررسی کردند. مکانیزم های نوین همکاری انرژی شبکه انرژی خزر ازجمله مکانیزم های نوین همکاری انرژی در منطقه خواهد بود، چنانچه چهار کشور ایران، قطر، ترکمنستان و روسیه در این طرح مشارکت کنند 30 کشور در بازار برق مشارکت خواهند داشت. بر این اساس، شبکه برقی با حضور کشورهایی مانند ایران، ترکمنستان، آذربایجان و یا کشورهای دیگر ایجاد می شود و کشورهایی که انرژی را تولید می کنند، برق را به این شبکه تزریق کرده و کشورهایی که نیاز دارند از این شبکه برداشت می کنند. در چارچوب این طرح، کریس کوک محقق ارشد منابع اقتصاد مقاومت و ترمیمی (Resource Resilience) دانشگاه کالچ لندن، پرفسور کانیگ هام از دانشگاه استارکلاید گلاسگو متخصص همیاری برای بقاء شرکت های کوچک و متوسط در شرایط بحران اقتصادی و نیز درزمینهٔ کنترل آلودگی های زیست محیطی و صاحب تکنولوژی تبدیل بخارآب دریا به آب مناسب برای کشاورزی گلخانه ای نیز توضیحات لازم را به هیئت صنعت آب و برق ایران ارائه کردند. پس از ارائه کلیات طرح شبکه انرژی خزر وزیر نیرو کشورمان که از حامیان توسعه همکاری های اقتصادی انرژی است، از بررسی کارشناسی و مطالعه آن طرح استقبال کرد. حمید چیت چیان که ریاست هیئت امنای موسسه پژوهش در مدیریت و برنامه ریزی انرژی (RI P) - دانشگاه تهران را هم بر عهده دارد، از مطالعات موسسه مذکور در راستای غیرسیاسی کردن صنعت انرژی به منظور مطالعه برنامه های کلان انرژی ملی، منطقه ای و فرا منطقه ای حمایت کرد. این امیدواری وجود دارد تا برنامه عملی مطالعه طرح مذکور منابع ضروری برای مرحله نخست ابتکار راه اندازی طرح شبکه انرژی را فراهم آورد. طرح شبکه انرژی خزر چیست؟ شبکه انرژی خزر یک شبکه فیزیکی و مالی انرژی و محوری است برای تجارت انرژی (برق) در منطقه، موضوع فیزیکی شبکه انرژی و محوری بودن آن دربرگیرنده جریان یافتن انرژی با روش های متنوع خواهد بود، نظیر تبدیل گاز به برق ، تبدیل آب به انرژی های جایگزین و غیره. شبکه مالی انرژی جریان های مالی موردنیاز برای فاینانس و سرمایه گذاری در زیرساختارهای شبکه انرژی خزر را هدایت خواهد کرد و منطقه قادر خواهد بود تا به اهداف اقتصاد انرژی استفاده از حداقل سوخت های کربنی (فسیلی) دست یابد. شبکه انرژی خزر در کجاست؟ در شمال از طریق حوزه دریای خزر (کریدور انرژی شمال به جنوب) در جنوب از طریق خلیج فارس در غرب از طریق دریای سیاه و دریای مدیترانه به اروپا و آفریقا و در مشرق از طریق جاده ابریشم به چین و هند شبکه انرژی خزر چگونه خواهد بود؟ اساس کلیدی نظریه شبکه انرژی خزر برای دستیابی به مصرف بهینه انرژی و اقتصاد مقاومتی (ترمیمی) در صنعت انرژی از طریق نظریه کمترین مصرف انرژی کربنی (فسیلی) است. به این معنی که برای مصرف هر مقدار از برق، گرما و یا سرما و نیرو استفاده از نفت خام و گاز طبیعی به حداقل خواهد رسید. فاینانس و سرمایه گذاری برای شبکه انرژی خزر از طریق معاوضه انرژی (Energy Swap) و پیش پرداخت اعتبارات انرژی که هماهنگ با روش های فعلی فاینانس و سرمایه گذاری ها هماهنگ خواهند بود و از طریق مشارکت در مخاطرات و منافع موردتوجه فعالان در بازار انرژی قرار می گیرد. چرا شبکه انرژی خزر؟ شبکه انرژی خزر دو نتیجه کلیدی در بر خواهد داشت: خودکفائی به نحوی که با توزیع انرژی های تجدید پذیر در سراسر ایران و منطقه نیاز به استفاده از سوخت های کربنی (فسیلی) را کاهش می دهد همچنین موجب مصرف بهینه انرژی می شود که در دوران قیمت های بالا برای سوخت ها موجب سوددهی برای مصرف کننده خواهد بود. چه کسانی شبکه انرژی خزر را معرفی و مطالعه و راه اندازی خواهند کرد؟ شبکه انرژی خزر مجموعه ای از توان کارشناسی، خلاقیت و ابتکار بخش های دانشگاهی (آکادمیک) عمومی (دولتی) و خصوصی از طریق ایجاد یک شبکه موسسه بین المللی منابع جهندگی (معنی Resilience درواقع همان اقتصاد مقاومتی -ترمیمی - منابع انرژی است که زمانی که دچار شوک اقتصادی و غیره می شود بتواند خود را ترمیم و در مسیری که برایش برنامه ریزی شده به فعالیت های موردنظر ادامه دهد) که در مرحله نخست می تواند بخش های ذی ربط یونایتد کینگدم (به ویژه اسکاتلند) و ایران را باهم مرتبط کند. ذخایر گازی ایران در رتبه نخست عزیز اله رمضانی مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران، هم معتقد است: قبلاً تصور این بود که ما یک کشور نفت خیز هستیم و اقتصادمان بر مبنای نفت است، اما با توجه به این که 60 درصد منابع هیدروکربوری ایران گاز و 40 درصد آن نفت است بنابراین آینده صنعت نفت و گاز ایران بیشتر متکی بر گاز خواهد بود. وی ادامه داد: بر اساس آمار، ازنظر میزان ذخایر گاز ایران رتبه نخست را در اختیارداریم و طبق گزارش های موسسه بی پی طی سه سال گذشته، ذخایر گازی ایران در رتبه نخست و پس ازآن روسیه و دیگر کشورها قرار دارند. بر اساس این مطالعات گاز را می توان از سه طریق خط لوله، آلان جی و تبدیل به برق، صادر کرد.