مزیت ها و چالش های صنعت پتروشیمی ایران

گروه پتروشیمی، بزرگ ترین صنعت در بورس ایران را تشکیل می دهد و رونق آن بر مجموعه بازار سرمایه تأثیر مثبتی بر جا می گذارد. بر پایه مطالعات مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و نیز معاونت بررسی های اقتصادی اتاق تهران، سهم کنونی ایران در تولید محصولات پتروشیمی در منطقه 22.2 درصد و در جهان 2.3 درصد است. دراین باره مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشیمی افزایش غیررقابتی نرخ خوراک دریافتی از واحدهای بالادستی، کاهش جهانی بهای انرژی، نبود برنامه ریزی بلندمدت و دیدگاه راهبردی در بخش فروش و وجود چندصدایی و جنگ قیمتی شرکت های ایرانی را از چالش های این بخش دانست. مهدی شریفی نیک نفس در بیست و ششمین نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران مزیت اصلی صنعت پتروشیمی ایران را تولید در مقیاس جهانی با اتکا به دریافت خوراک فراوان باقیمت رقابتی عنوان کرد و گفت: افزایش قابل توجه و غیررقابتی قیمت خوراک دریافتی از واحدهای بالادستی و تأثیر آن بر سودآوری این صنعت در ایران از مهم ترین چالش های این بخش است. احتمال کاهش قیمت محصولات پتروشیمی وی بهره برداری از منابع جدید خوراک در جهان و سرمایه گذاری گسترده در صنعت پتروشیمی را برای ایران چالش برانگیز دانست و عنوان کرد کاهش جهانی بهای انرژی و به دنبال آن افت شدید قیمت محصولات پتروشیمی نیز می تواند گوشه ای از اتفاق های آینده باشد. مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشیمی نبود برنامه ریزی بلندمدت و دیدگاه راهبردی در بخش فروش را یکی از ناکامی های صنعت پتروشیمی کشور در دستیابی مناسب تر به بازارهای جهانی عنوان کرد و رقابت منفی در این زمینه را بلای جان تجارت محصولات پتروشیمی کشور دانست. چندصدایی و جنگ قیمتی میان شرکت های ایرانی به گفته وی، اکنون شرکت ها و عرضه کنندگان ایرانی محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی، به صورت جزیره ای عمل می کنند و چندصدایی و جنگ قیمتی میان شرکت های ایرانی حاکم شده است. شریفی نیک نفس خطر رویارویی با تعرفه های آنتی دامپینگ، آنتی سوبسید و موارد مشابه برای محصولات پتروشیمی ایران را دور از ذهن ندانست و نسبت به تضعیف برند جهانی صنعت پتروشیمی ایران هشدار داد. تحکیم هم صدایی در بخش فروش در کنار حفظ استقلال شرکت های فعال صنعت پتروشیمی کشور ، از راهکارهای مطرح شده از سوی مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشیمی بود. وی بر تعامل حداکثری بازیگران اصلی صنعت پتروشیمی کشور با یکدیگر و پرهیز از رقابت کاذب و حرکت های موازی و تقویت برند شناخته شده صنعت پتروشیمی ایران تأکید کرد. استفاده از ابزارهای پیشرفته بازاریابی و فروش به گفته عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران، استفاده بهینه از ابزارهای پیشرفته بازاریابی و فروش، حمایت دولت و نهادهای ذیربط از تخصصی سازی فرآیند بازرگانی و توسعه ناوگان لجستیک کشور می تواند تا اندازه زیادی گره افتاده به تجارت محصولات پتروشیمی ایران را باز کند. وی با تأکید بر هم افزایی گروه های فعال در صنعت پتروشیمی کشور، تنها راه تداوم رشد و توسعه صنعت پتروشیمی کشور در دنیای پررقابت امروز را رسیدن به یک ذهنیت جهانی و حرکت به سوی فضای رقابتی از طریق هم افزایی مزیت ها و شایستگی های رقابتی شامل هم افزایی در بخش فروش، عملیات، سرمایه گذاری، ادغام ها و مدیریت عنوان کرد. وضع جهانی صنایع شیمیایی و پتروشیمی مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشیمی گفت: بنا بر اعلام انجمن شیمیایی آمریکا، میانگین جهانی رشد ظرفیت صنایع شیمیایی و پتروشیمیایی جهان در سال 2015 میلادی 3.6 درصد شد که بالاتر از سال های گذشته بود و رشد شدید ظرفیت در مناطق مختلف جهان را نشان داد. وی یادآوری کرد پارسال عربستان، عمان و امارات متحده عربی بیشترین طرح های جدید در منطقه خاورمیانه را به بهره برداری رساندند. به گفته وی، پیش بینی ها حاکی از آن است که خاورمیانه تا پایان سال 2016 میلادی با کمبود گاز به عنوان خوراک روبرو شود.شریفی نیک نفس گفت: دسترسی آمریکا به خوراک گازی از منابع شیل گاز سبب رشد 330 درصدی صنایع فرآورش گاز طبیعی و ال ان جی (LNG) در سال های 2012 تا 2014 شد. این خوراک سرمایه گذاری 100 میلیارد دلاری را در صنایع پتروشیمی آمریکا با ساخت واحدهای جدید متانول، اتیلن و مشتقات آن مانند اوره و آمونیاک و PDH به دنبال داشت. تهدیدی برای کشورهای دارنده منابع گازی اکنون 70 درصد اتیلن آمریکا از گاز اتان تولید می شود؛ درحالی که این رقم در 6 سال گذشته فقط 45 درصد بود که این برای کشورهای دارنده منابع گازی در خلیج فارس تهدید است. مدیرعامل بازرگانی پتروشیمی دراین باره گفت: چین درصدد ساخت چندین پایانه وارداتی ال ان جی است و قصد دارد تا سال 2018 سطح واردات ال ان جی خود را در مقایسه با سطح کنونی که 20 میلیون تن است، به 80 میلیون تن در سال برساند. هندوستان نیز درصدد ساخت چندین پایانه وارداتی است و قصد دارد تا سال 2018 نزدیک 53 میلیون تن ال ان جی در مقایسه با 22 میلیون تن کنونی وارد کند. این در حالی است که این کشور بیش از 30 میلیارد دلار تا سال 2017 در واحدهای پالایشگاهی سرمایه گذاری خواهد کرد.همچنین مالزی یک طرح پتروپالایشگاهی با سرمایه گذاری 27 میلیارد دلاری و کشور اندونزی یک طرح 20 میلیارد دلاری پتروپالایشگاهی در دست اجرا دارد. شریفی نیک نفس چالش های پیش روی خاورمیانه درزمینهٔ پتروشیمی را دسترسی به خوراک رقابتی و سیاست های توسعه صنایع پتروشیمی در منطقه با توجه به پیدایش نفت و گاز شیل در آمریکای شمالی و استفاده بیشتر چین از خوراک زغال سنگ و در آینده شیل گاز عنوان کرد. جایگاه پتروشیمی ایران در جهان سهم صادرات محصولات پتروشیمی ایران در جهان 0.67 درصد از حدود 10میلیارد دلار و سهم واردات در این زمینه 0.35 درصد از حدود پنج میلیارد و 500 میلیون دلار برآورد می شود. بدین ترتیب تراز بازرگانی کشور در این زمینه مثبت چهار میلیارد و 500 میلیون دلار است. بیست و سوم تیرماه وزارت نفت پس از گذشت حدود 6 ماه از ابلاغ فرمول شناور، قیمت هر مترمکعب استاندارد گاز طبیعی مصرفی در مجتمع های پتروشیمی را در فروردین ماه امسال دو هزار و 313 ریال، اردیبهشت ماه دو هزار و 464 ریال و خردادماه دو هزار و 702 ریال تعیین کرد.قیمت های تعیین شده برای خوراک معادل حدود هشت سنت است. بر این اساس، اعمال تعرفه ها، عوارض، مالیات و حقوق قانونی دولت و همچنین مفاد ماده (3) ابلاغیه یادشده در قبض های گاز مصرفی انجام می شود.از آغاز امسال به دلیل مشخص نبودن نرخ دقیق خوراک مجتمع های پتروشیمی، این شرکت ها نرخ خوراک را به صورت علی الحساب 13 سنت در هر مترمکعب محاسبه می کردند که فعالان بخش بالادستی صنعت پتروشیمی نسبت به آن اعتراض داشتند.