چرا نمای ساختمان مهم است؟

گروه ساخت وساز: بررسی های آماری نشان دهنده این موضوع است که در هرسال 50 میلیون نفر به جمعیت شهرنشین کشورهای درحال توسعه اضافه می شود. در ایران نیز شهرنشینی طی دهه های گذشته با شتاب فزاینده ای گسترش یافته و همچنان این روند ادامه دارد . از سوی دیگر رشد سریع جمعیت و گرایش مردم به شهرنشینی، تقاضای فزاینده ای را برای تهیه مسکن به دنبال داشته که این موضوع ، مشکلات عدیده ای را درزمینهٔ توسعه شهری به وجود آورده است. ناتوانی در پاسخگویی مطلوب و مناسب به این مسئله، وضعیت نامطلوبی را به صورت بی مسکنی، بد مسکنی و تنگ مسکنی برای بسیاری از اقشار جامعه به همراه آورده است. مسکن فقط یک نیاز اقتصادی نیست مسکن به عنوان یکی از نیازهای نخستین بشر، ابتدایی ترین سؤالی بوده که انسان سعی دریافتن پاسخی مناسب و معقول برای آن بوده است، اما همیشه در برنامه ریزی های ملی به مسکن نه به عنوان محلی برای آسایش ساکنان در ابعاد عینی و ذهنی، بلکه به عنوان یک مشکل اقتصادی و فقط از این بُعد برخورد شده است. سازندگان و تولیدکنندگان مسکن آزاد، به دلیل اینکه به دنبال فروش سریع و بازگشت سرمایه خود هستند، سعی در هر چه بیشتر مطرح کردن خود در محله مسکونی و نمایشی متمایز از بنای خود دارند و به همین دلیل یکی از دلایل عمده ناهماهنگی نمای ساختمان ها در سطح شهر هستند. نما انسان ها را معرفی می کند در سال های اخیر پس از مطرح شدن دوباره اهمیت فضاهای عمومی و ارزش زندگی شهری، نما اهمیت دوباره ای یافته است. نما در عمل درون ساختمان را از بیرون و فضای خصوصی را از فضای عمومی جدا می کند. نما حاکی از موقعیت فرهنگی سازندگان ساختمان است و نشانگر میزان نظم طرح ساختمان، امکانات و ذوق تزیین و خانه آرایی طراح و مالک است. یک نما به مثابه معرفی وضعیت ساکنان ساختمان در بین عموم است. نما درواقع صورت ساختمان و بهترین بیان حالتی است که فرد طراح یا مالک از خود در برابر بیرون دارد. نماهای داخل ساختمان بیشتر جنبه خصوصی دارند، لیکن نماهایی که به سمت کوچه و بافت شهر باز می شوند، جنبه عمومی تر دارند. برای اینکه نمای ساختمان حریم خصوصی ساکنان خود را حفظ کند باید نسبت به خیابان بسته تر و محفوظ تر باشد. تناسب با همسایه ها یکی از عوامل ضروری در هویت نما تعیین محدوده نما است. نمایی می تواند در طرح خود موفق باشد که به این سؤال ها پاسخ گوید: محدوده عمودی جانبی ساختمان کجاست؟ خط پایانی افقی ساختمانی چگونه و مرز ساختمان در آسمان به چه شکل است؟ انتهای ساختمان چگونه به پایان می رسد؟ گوشه های ساختمان چه وضعی دارد؟ اگر ساختمان همسایه ای دارد ارتباط نمای ساختمان فعلی با نمای همسایه چگونه به پایان می رسد؟ گوشه های ساختمان چه وضعی دارد؟ نمای شهری از مجموعه نماهای مشرف به فضای عمومی به دست می آید. این نماها از جهتی همگن و از جهتی ناهمگن هستند. می توانند همگن باشند چون با استفاده از زبانی مشترک روی بدنه اجزا شهر اجرا می شوند ، اما ازآنجاکه هرکدام از این فضاها به کمک این زبان، مقاصد و نیازهای خود را بیان می کند، ناهمگن هستند. در شهرهای ما زبان مشترکی بین نماها وجود ندارد .نه فرهنگ مشترکی برای بیان دارند و نه مصالح یکسانی به کار گرفته اند و نه سبک مشخصی را دنبال می کنند. به دلیل اهمیت اقتصادی که سطوح ساخته شده داخلی برای سازندگان دارند، اغلب ورودی ها به فضاهای کم اهمیتی تنزل یافته اند. سرمایه گذاران ساختمانی هم فقط به رعایت ضوابط ضروری طراحی ساختمان بسنده می کنند. بیشترین مشکل زمانی است که ورودی وسایل نقلیه به حیاط پارکینگ با ورودی خود ساختمان یکی شود. در این حالت فرد وارد شونده به ساختمان فقط یک راه باریک کنار دیوار برایش باقی می ماند. گاه نیز ورودی یک ساختمان مسکونی بیش ازحد پرتجمل است، به نحوی که عملکرد ساختمان را دگرگون می سازد. زمانی هم ورودی به یک بنای بزرگ تنها با روزنه هایی امکان پذیر می شود. تناسب ورودی و حجم ساختمان می تواند نقش مهمی در توجیه عملکرد و شکل ساختمان داشته باشد. اهمیت نمای طبقه همکف طبقه همکف ساختمان قسمت اتصال به زمین یا کف پیاده رو است و به صورت قابل توجهی در معرض دید قرار می گیرد. طبقه همکف اهمیت ویژه ای در زندگی شهری دارد، به این علت که عابران پیاده این قسمت را به طور مستقیم می بینند. ازاین رو نمای این قسمت پراهمیت است و مصالح مورداستفاده در این قسمت باید نسبت به بقیه ساختمان بادوام تر و مستحکم تر باشد تا عابر در نگاه به نمای ساختمان احساس ثبات کند. ساختمان هایی که طبقه همکف آن ها عملکرد تجاری دارد، به دلیل تغییر دکوراسیون واحدهای تجاری دائماً دستخوش دگرگونی می شوند. همین موضوع موجب می شود که ساختمان مذکور شخصیت ثابت خود را ازدست داده و دارای نمای شناخته شده ثابتی نباشد. اهمیت بهارخواب بهارخواب ها چشم اندازهای جدیدی نسبت به فضاهای بیرون برای ساختمان فراهم می آورند. بهارخواب ها نباید حالت موقت و ناپایداری که در بیننده تصور به راحتی جدا شدن از بدنه ساختمان القا شود را داشته باشند. لبه بام حدومرز ساختمان و آسمان است و ازنظر بصری بام انتهای نماست. بام پوسته ای است که بر سر ساختمان قرار دارد. بنابراین لبه بام نمی تواند بدون تفاوت با دیگر قسمت ها در آسمان رها شود. صورت ظاهر ساختمان و آنچه در برابر دید عموم قرار دارد، درواقع پراهمیت ترین قسمت ساختمان در برابر عابران و سایر افراد غیر استفاده کننده از ساختمان است. همان طور که عنوان شد نمای ساختمان ها، نمای شهری را ایجاد می کند، اما به دلیل ضعف قوانین موظف کننده طراح و سازنده دراین ارتباط، نمای ساختمان در کمترین اهمیت قرارگرفته است . سخن آخر متأسفانه ازآنجایی که ساختمان های ما فاقد شناسنامه فنی برای بیان مشخصات کیفی ساختمان هستند، تمام توان سازندگان معطوف به طراحی نمایی متفاوت از سایر ساختمان هاست. نماهای کامپوزیتی و استفاده از سنگ های سیاه تزئینی در نمای ساختمان که هیچ سنخیتی بافرهنگ ما ندارند، نتیجه نگاه سوداگری صرف در ساختمان سازی ماست و متأسفانه شهرداری ها باوجوداینکه به بی هویت بودن این ساختمان ها واقف اند اما به این موضوع یا توجهی نمی کنند یا درگرفتن جریمه برای افزایش درآمد ها به قیمت نابودی سعی شهردارند. این در حالی است که در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، ضوابط و مقررات ویژه ای در ارتباط با سیما و کالبد شهر وجود دارد و گروهی از برجسته ترین افراد با تخصص های مرتبط هنر زیباسازی و زیبایی شناسی به کنترل طرح های بزرگ و کوچک معماری و شهری ازنقطه نظر هماهنگی نمای بیرونی ساختمان ها و محیط شهری یعنی از جنبه های رنگ، حجم، مصالح مناسب، فضای پر و خالی نما، رعایت اصول هماهنگی و تناسبات و... می پردازند . آنچه برای علاقه مندان به این موضوع نگران کننده است، پاسخگویی با شتاب به نیازی کاملاً محسوس است. در این ساخت وساز پرشتاب نیاز به بررسی طرح های ارائه شده توسط جمعی از صاحب نظران و مسئولان در مراکز تائید پروانه های ساختمانی ضروری به نظر می رسد. بررسی میدانی طرح ساختمان ها با بناهای اطراف ازلحاظ کیفیت طرح معماری، نمای ساختمان، تناسب حجم آن با ساختمان های اطراف، زیبایی طرح و مصالح مورداستفاده و... نیز گامی مؤثر در بالا بردن کیفیت نماهای شهری است.