تجربه ای که قرن هاست منسوخ است

پنجاه و یکمین نشست شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران با موضوع بررسی فیلم مستند «اینجا زور آباد است» با حضور اساتید، کارشناسان و دانشجویان برگزار شد. این فیلم به شکل گیری یکی از سکونت گاه های غیررسمی در تپه ای به نام« زورآباد» در شهر کرج اختصاص داشت و پس از نمایش فیلم مسائل و چالش های موجود در سکونت گاه های غیررسمی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. وجه تسمیه منطقه زورآباد از جمله مهم ترین بخش های این مستند بود. یکی از اهالی در این فیلم می گفت: به خاطر اینکه قبل از انقلاب تقسیم مناطق توسط اراذل واوباش و به زور صورت می گرفته است و مالکیت بر اساس زور بوده این نام را برایش انتخاب کرده اند. پس از اینکه عده ای از مردم اقدام به خرید زمین به قیمت ارزان می کنند، و با مصالح ابتدایی خانه می سازند، به فکر تأمین آب و برق و گاز و تلفن می افتند و در نتیجه با تلاش های شیر زنی که در فیلم نشان داده شد، موفق می شوند دولت را به تأمین زیرساخت ها مجاب کنند . اما دولت وقت به این کار ها راضی نمی شود و ترجیح می دهد تا ساختمان ها را تخریب کند و مردم از آنجا مهاجرت کنند چرا که به این تپه ها به صورت یک محیط ناهمگون و ناجور نگاه می شود بر طبق آنچه در فیلم نشان داده می شد، برخی اراضی به عنوان معوض در اختیار دفتر بهسازی قرار می گیرد تا املاک واقع در ارتفاع بالای 1400 متر در تپه تملک شود. استدلال مسئولان این بود که تخریب این ساختمان ها اولاً باعث از بین بردن یک لکه سیاه می شود و دوم اینکه می توان فضاهای خدماتی مانند پارک را در این منطقه احداث کرد. ضمن اینکه مردم به نقاط بهتر مهاجرت می کنند اما بر طبق آنچه دیده می شد، بیشتر مهاجران مجدداً در زمین های زراعی و جاهایی که مناسب سکونت نبود، سکونت کرده بودند و برخی هم در محلات متعارف شهر ساکن شدند. از جمله مهم ترین بخش های این فیلم می توان به اظهارنظر برخی از مهاجرت کنندگان در مورد دلایل تخریب ساختمان هایشان اشاره کرد که می گفتند: نمی دانیم قرار است چه کاربری در این تپه ایجاد شود اما به نظر می رسد خانه هایی که از ما خریده شده با قیمت بالاتری به فروش می رسد. دکتر پیران، استاد دانشگاه شهرسازی در توضیح این فیلم گفت: قطعاً دست های پشت پرده در شکل گیری زورآباد نقش داشته اند و نمی توان این ادعا را که صرفاً بر اساس قلدری برخی افراد شکل گرفته تأیید کرد.وی افزود: با شکل گیری کارخانه ها و صنایع در کرج عده ای به فکر تأمین نیروی کار ارزان از طریق ایجاد سکونت گاه های غیررسمی برای کارخانه ها افتادند و اراذل واوباش با حمایت مافیا زمین ها را با قیمت ارزان به مردم می فروختند. پیران ادامه داد: در سال 1372 هم که قانون ساماندهی سکونت گاه های غیررسمی از جمله زورآباد اجرا شد، مطالعات درستی در این رابطه صورت نگرفت و بسیاری از خانه های اهالی این منطقه بدون کار کارشناسی خریداری و تخریب شدند و ساکنان آنجا هم به مناطق دیگری که نمی تواند به بهبود زندگی آنها کمک کند، مهاجرت کردند و وضعیتشان بهتر از گذشته نشد. بنابراین نمی توان برای طرح های شهری زندگی مردم را نادیده انگاشت. محمد سعید ایزدی، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری هم گفت: در حال حاضر ما اقداماتی را در راستای بهبود وضعیت سکونت گاه های غیررسمی تجربه می کنیم که قرن هاست در کشور های توسعه یافته، منسوخ شده است. وی با بیان اینکه 30 درصد جمعیت شهر مشهد و 3000 هکتار از مجموع 7000 هکتار شهر بندرعباس در اثر اسکان های غیررسمی به وجود آمده است، گفت: باید در مورد سکونت گاه های غیررسمی کار کارشناسی دقیق و همه جانبه صورت گیرد.