نگاهی به مدارک فنی ساختمان

گروه ساخت وساز:اگر جزو افرادی هستید که در امر ساخت وساز دستی برآتش دارید، با واژه هایی همچون مقررات ملی ساختمان ، ضوابط فنی و واژه های این چنینی برای یک بار هم که شده دست وپنجه نرم کرده اید و روزی نیست که به خاطر این مسائل دنبال راهکار جدید برای رفع موانع نباشید . در این میان آشنایی کامل با این مقولات سبب تسریع کار و پیشرفت بهتر امر ساخت وساز می شود که امید است این مقاله واحدی جوابگوی نیاز این عزیزان باشد. ضوابط فنی: مدارکی که این گونه ضوابط را پیشنهاد می کنند، ازلحاظ شکل و محتوا به سه گروه تقسیم می شوند که مشخصات هر گروه ازنظر حدود تفصیلی ، اجباری یا اختیاری بودن و قلمرو حوزه شمول هر یک با دیگری متفاوت است. مقررات ملی ساختمان : مجموعه ضوابطی است که به عنوان یک مبنای حداقل باید در طراحی، اجرا و نگهداری ساختمان توسط طراحان، اجراکنندگان و بهره برداران رعایت شود. این ضوابط بر هرگونه عملیات ساختمانی نظیر تخریب، نوسازی، تغییر کاربری، توسعه بنا، افزایش یا کاهش طبقات، جابه جایی، تعمیر اساسی و نظایر آن حاکم بوده و دارای اصول مشترک و متحدالشکل در سطح کشور است و به این اعتبار به آن مقررات ملی گفته می شود. فروع تفصیلی ممکن است برحسب مقتضیات محلی و اقلیمی از منطقه ای به منطقه دیگر فرق کند.حدود تفصیل بسیار محدود است و در آن دستورالعمل های مستقیم و طراحی و اجرا وجود ندارد، بلکه به صورت کاملاً اجمالی آنچه را که اجباراً باید رعایت شود، ذکر می کند. اجبار یا اختیار در استفاده: مقررات ملی ساختمان در قلمرو خود قابل اجرا است و به همین جهت لحن آن آمرانه بوده و فاقد جنبه های ارشادی و آموزشی است. قلمرو: قلمرو مقررات ملی ساختمان کل کشور است و باید در کلیه مناطق شهری با هر نوع وضعیت اقتصادی و نیروی انسانی قابلیت اجرا داشته باشد. لذا در این مقررات تفاوت های اقلیمی، اقتصادی و نظایر آن باید رعایت و ملحوظ شود. آئین نامه ها و مشخصات فنی: مدارکی هستند که در آن ها دستورالعمل های مستقیم برای طراحی ، اجرا و نگهداری ساختمان ها و کیفیت فنی کارهای ساختمانی را معین می کنند و مشخصات آن ها به شرح زیر است : حدود تفصیل: این ضوابط و دستورالعمل ها به میزانی که اقتضای موضوع باشد، تفصیلی خواهد بود و در آن ها توضیحاتی برای روشن شدن مواد و ضوابط مندرج در مقررات ملی ساختمان ارائه می شود. اجبار یا اختیار در استفاده: آئین نامه ها و مشخصات فنی به خودی خود اجباری نیستند، مگر آنکه در مدارک قانونی دیگر (نظیر مقررات ملی ساختمان) به آن ها ارجاع داده شود و از این طریق تمام یا بخشی از آن ها به میزانی که در مقررات ملی و مدارک لازم الاجرای دیگر ذکرشده، اجباری خواهد بود یا اینکه در قانون خاصی از آئین نامه ها الزامی گردند. قلمرو: قلمرو حاکمیت آئین نامه ها و مشخصات فنی تابع مدارک قانونی ای است که آن ها را الزام می کند، در غیر این صورت فاقد قلمرو خواهد بود. استانداردها: استانداردها حاوی ضوابط برای سه نوع الزام خاص می باشند: الف- ارائه ضوابطی برای تعیین حداقل مرغوبیت کالاها و مواد و مصالح، اجزا و قطعات ساختمانی ب- ارائه روش های آزمایش و کنترل مواد و مصالح ج- ارائه روش کاربرد و نحوه استفاده از مواد و مصالح حدود تفصیل استاندارد تفصیلی ترین نوع مدارک فنی هستند و نباید هیچ گونه سکوت و ابهامی در تعیین مشخصات کالاها و روش های آزمایش در آن ها باقی مانده باشد. اجبار یا اختیار در استفاده: استاندارها به خودی خود اجباری نیستند، مگر آنکه مکانیزه های قانونی جداگانه ای آن ها را اجباری کنند. قلمرو: قلمرو استانداردهای کل کشور است ، مگر آنکه در مدارک دیگری تعیین شود. در کنار مدارک فوق مدارک ارشادی، آموزشی وجود دارد که برخی از آن ها عبارت است از: شرح و تفسیر :در این مدارک به شرح و بسط مدارک یادشده فوق می پردازند. بندهای مختلف مباحث مقررات ملی یا آئین نامه ها و مشخصات فنی به طور مشروح بررسی می شود و جزئیات اجرایی و طراحی برای نیل به هدف اصلی مدرک موردبررسی، به طور کامل بیان می شود. ازنظر خصوصیات سه گانه یادشده، تابع مدارک اولیه خواهد بود. مدارک اقناعی :این مدارک اختصاص به ارائه راهکارها و راه حل های مختلف طراحی و اجرا برای حصول به هدف مدارک فنی و برآورده ساختن هر یک از بندهای آن دارد. در برخی موارد ممکن است راهکارهای مختلفی ارائه شود و حتی مثال های توضیحی نیز ذکر گردد. خصوصیات سه گانه این مدارک نیز تابع مدارک اولیه خواهد بود. نظامات اداری : مجموعه مدارکی هستند که ضمن فراهم ساختن ضمانت اجرائی برای مدارک فنی لازم الاجرا نظیر مقررات ملی ساختمان، روابط عناصر دخیل در امر ساختمان و مراحل قانونی اقدامات احداث، توسعه بنا، تغییر کاربری، و سایر موارد به ساختمان را بیان می کند. حدود تفصیل: نظامات اداری به طور تفصیلی تهیه می شود، به نحوی که کلیه روابط و ضوابط قانونی در آن تعیین شده باشد. اجبار و یا اختیار در استفاده: این مدارک نه تنها لازم الاجرا هستند، بلکه خود ناظر بر اجرای سایر مدارک لازم الاجرا نیز می باشند، بنابراین جزو مدارک اجباری هستند. فهرست های بازبینی (چک لیست ها): برگه هایی هستند که به طور خلاصه چگونگی اجرای هر یک از مدارک لازم الاجرا و کاربرد بندهای آن در طراحی، اجرا و ... ساختمان در آن ذکر می شود. بیان این امر عمدتاً جنبه پاسخگویی به خواسته فهرست را دارد. حدود تفصیل: فهرست های بازبینی به صورت اختصاصی تهیه می شوند و حداکثر از چند برگ تجاوز نمی کند اما دامنه وسعت محتوای آن ها، کل مدارکی است که کنترل آن موردنظر است. اجبار یا اختیار در استفاده: این امر برای فهرست بازبینی هر یک از مدارک فنی توسط نظامات اداری مشخص می شود، اما فهرست های بازبینی عموماً اجباری هستند. قلمرو: قلمرو فهرست های بازبینی قلمرو مدارک اصلی آن هاست. استانداردهای ترسیم و ارائه مدارک ساختمانی: این استانداردها، روش های ترسیم و ارائه نقشه ها و مشخصات مختلف و ارائه سایر مدارک ساختمانی ازجمله دفترچه های محاسبات، گزارش های فنی مانند گزارش مکانیک خاک را یکسان می سازد. حدود تفصیل: این حدود در مورد استانداردهای یادشده به گونه ای است که کلیه ترسیمات، نقشه ها و مدارک را پوشش دهد؛ به عبارت دیگر باید کاملاً تفصیلی باشد. اجبار و یا اختیار در استفاده: به لحاظ لزوم رعایت رویه واحد و ارائه نقشه ها، مشخصات و مدارک فنی ساختمان، رعایت این استانداردها اجباری است. قلمرو: قلمرو این استانداردها کل کشور است و بر کلیه طرح ها، نقشه ها، دفترچه های محاسبات و گزارش های فنی به هر منظوری که تهیه شود حاکم است.