مسئول گود های رها شده کیست؟

شاید گود ایران زمین پرسروصداترین گودی بوده که به نسبت عمق و ریزش و ترک هایی که به جان خانه های مردم انداخته، در ذهن مردم تهران مانده است. اما واقعیت این است که به روایت های متعدد مسئولان اجرائی، گودبرداری های پرخطر بلاتکلیف و رهاشده ای در تهران وجود دارد که جان مردمی که در اطراف آنها زندگی می کنند را به شکلی بالقوه تهدید می کند. بسیاری از این گودبرداری ها در نقاط شمالی و گسل خیز تهران هستند و نگرانی بابت کوچک ترین احتمالی برای زلزله را بیشتر و بیشتر می کنند. پیش پروانه؟! اتفاقات متعدد منجر به خسارات جانی و مالی برای شهروندان در سال های اخیر در اثر گودبرداری های غیراصولی به خصوص در شهر تهران باعث شد شورا و شهرداری تهران درباره زمینه های بروز اشکال در نظارت، اجرا و تکمیل کار پروژه ها دخالت و حساسیت بیشتری داشته باشند. پیش تر پروسه طولانی صدور پروانه ساختمانی برای برج های مسکونی، تجاری و اداری همواره دلیلی بوده تا شهرداری ها به نفع مالکان که مشتری های دندان گیرشان هستند، مجوز موقتی به نام پیش پروانه صادر کنند تا در این فاصله مالک اقدام به خاک برداری و گودبرداری کند و بعد پروانه قطعی صادر شود. همچنین از آنجایی که نظام مهندسی از لحظه صدور پروانه مسئولیت نظارت بر پروژه را دارد تا قبل از این مرحله، دخالتی نیست و مالک با هر شرایطی می تواند اقدام کند. وقوع اتفاق های ناگوار و تخلف های بسیار در نهایت جلوی ادامه این روند را گرفت اما مسئله اینجاست که تا زمان اجرای این روند، تعداد زیادی پیش پروانه صادر شدند که بسیاری از این گودها بلاتکلیف ماندند. پس از این دستور و باز هم پس از ریزش چند گود پرخطر، مدیریت شهری تصمیم گرفت جدای از پایش لحظه ای، تعداد زیادی از این گودهای پرخط را پر کند. درباره گود هایی که در کنار خانه های مردم در شهر در عمق های بیش از 20 متر ایجاد می شود، مسئله استحکام دیواره ها، شرایط زمین و منطقه ای که در آن قرار گرفته و در نهایت مدتی که گود در تابستان و زمستان متوقف می ماند، اهمیت زیادی دارد. با این تعریف گودی که در یک نقطه از محله و شهر ایجاد شده است، با تغییر در سطحی که ایجاد می کند، در هر شرایطی پرخطر است و باید حتی در مدتی که برای ادامه کار آماده می شود، استانداردسازی و ایمن سازی سازه برای آن صورت گیرد. تعیین تکلیف گود ها گودهای تهران با هر روشی که انجام شده باشند، در زمانی مشخص باید تعیین تکلیف شوند اما در شرایطی که پروژه به دلیل انواع اشکال در روند اجرائی، تخلف یا حتی مشکلات مالی یا هر دلیل دیگری سالیان سال متوقف می ماند و تبدیل به کابوس روز و شب همسایگانش می شود، دیگر کارش از خطر گذشته و شهروندان آن محله را با بحران بالقوه مواجه کرده است.طبق قانون درصورتی که اجرای پروژه از برنامه زمان بندی عقب افتاده باشد و گود برای زمان زیادی رهاشده بماند، تا دوره ای امکان مقاوم سازی وجود دارد اما در همین شرایط هم ناظر و پیمانکار باید نسبت به شرایط نگران کننده گود پیگیری و در صورت لزوم نسبت به پرکردن گود اقدام کنند. در این وضعیت به شهرداری اجازه داده می شود برای تأمین ایمنی مردم وارد بحث شود و به حساب و هزینه مالک اقدامات ایمنی را زیر نظر ناظر انجام دهد. یک نمونه یکی از موارد این گودهای پرخطر رهاشده که بلای جان مردم اطراف خود شده است، در یکی از خیابان های فرعی خیابان ولیعصر (الهیه) قرار گرفته است. اهالی کوچه نصیبی در منطقه الهیه، سال هاست در کنار گودی عمیق که به حال خودش رها شده، هر روز منتظر وقوع حادثه ای هستند. تابلوی مشخصات ساختمان در کنار این کارگاه رهاشده وجود ندارد، ولی به گفته اهالی این ملک متعلق به سازمان تأمین اجتماعی است که در سال 1387 اقدام به گودبرداری در آن کرده ولی متأسفانه از آن زمان تابه حال این گود به حال خود رها شده است. به گفته یکی از همسایگان که در آپارتمانی مشرف به این گود زندگی می کند، در هشت سال گذشته همواره نسبت به وضعیت پایداری محل سکونتش نگران بوده است. او تأکید کرد که وضعیت این گود به خصوص در زمستان و هنگام وقوع بارندگی وخیم تر می شود و به حوض بزرگی تبدیل می شود. اگرچه این گود یکی از گودهای پرخطر تهران است اما آن قدر تعداد گودها زیاد و از شمارش خارج شده است که وقتی درباره این گودها با اعضای شورای شهر صحبت می کنیم، خبری از آنها ندارند و تنها می توانند درباره برنامه های بلندمدت و تقنینی درمورد این گودها بگویند. مشکلات حقوقی اجرایی شدن برنامه ها محمدمهدی تندگویان، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران به بررسی این موضوع در آخرین جلسات سال گذشته اشاره کرد و گفت: در چند جلسه این موضوع و پروژه های نیمه فعال و فعال پرخطر شهر تهران بررسی شد اما اجرائی کردن برنامه ها مشکلات حقوقی داشت. مشکل کار اینجاست که حتی اگر شهرداری بخواهد درباره این گودها اقدام کند، نمی تواند وارد فضای مالکیتی شهروندان شود. ضمن اینکه محل هزینه کرد برای پرکردن یا مقاوم سازی این گودها یا سایر موارد مشخص نبود و در بسیاری موارد حتی مالک پروژه ها مشخص نبود. وی بیان کرد: برای پیگیری این مسائل و نظرخواهی از قوه قضائیه سه ماه به شهرداری مهلت داده شده بود که به نظرم این مهلت تمام شده و باید درباره نتایج پیگیری ها سؤال شود. شهرداری اجازه پر کردن گود ها را دارد اقبال شاکری، به عنوان یکی از اعضایی که این موضوع را پیگیری کرده است نیز در این مورد گفت: پس از پیگیری موضوع در شورای شهر، شهرداری تهران و سازمان نظام مهندسی جلسات و پیگیری های متعددی داشتند و در کنار آن تعداد زیادی از گود های پرخطر و متوقف مانده شهر تهران به علاوه پروژه های نیمه کاره و فعال اما پرخطر شهر تهران شناسایی و مکان یابی شدند. پس از بررسی ها مشخص شد که برخی از این گودها بی خطر هستند و می توان با دادن مهلت بیشتر به مالک در صورت نداشتن مشکل، شرایط را برای تکمیل پروژه فراهم کرد. شاکری افزود: طبق ماده 55 قانون شهرداری ها، به شهرداری ها اجازه داده شده است تا در هر نقطه ای که احتمال بروز خطر وجود دارد، نسبت به رفع خطر اقدام کنند و ما هم مستند به همین ماده در بودجه سال های 94 و 95 اجازه اقدام در مورد این گودها را به شهرداری تهران دادیم. براین اساس شهرداری تهران در مورد پرکردن این گودها و موارد دیگر مقاوم سازی با هزینه مالک اقدام می کند و در مواردی که مالک مشخص نیست هم در صورت وجود خطر با هزینه های شهرداری اقدام خواهد کرد. این عضو شورای شهر تهران با اعلام اینکه درحال حاضر آمار دقیقی از گودهای ساماندهی و تعیین تکلیف شده از آغاز اجرای این مصوبه ندارد، گفت: درحال حاضر تقریبا همه گودهای پرخطر شهر تهران شناسایی و به طور مستمر بازدید می شوند. شهر تهران امروز به یک کارگاه بزرگ ساختمانی تبدیل شده است. خانه های زیبا و استوار تخریب می شوند تا به جای آنها برج ها بالا بروند. حتی در چندسال اخیر به دلیل تصویب طرح تفصیلی جدید که با هدف کسب حداکثری درآمد از ساخت وساز در شهر تهران تهیه شده است، آپارتمان های نوساز به منظور افزایش طبقات در حال تخریب هستند. از نتایج زیان بار افزایش تراکم های ساختمانی و احداث برج باغ ها در سطح اشغال محدود، افزایش عمق گودبرداری ها در میان بافت های مسکونی شهر است. آخرین آمار ها لازم به ذکر است که طبق آخرین اظهارات اقبال شاکری در دی ماه 1394، در شهر تهران چهارهزار مورد گودبرداری صورت گرفته که از این میان هزارو 570گود رها شده اند و بر اساس همین اظهارات بیش از 150 گود در مرحله پرخطر و بحرانی قرار دارند.