کالبد شکافی آتش سوزی برج ها

سوداگری افسارگسیخته در کشور ما باعث شده تا بلندمرتبه سازی ها اغلب بدون توجه به پیامد های آن صورت بگیرد. این بی توجهی باعث شد تا در تابستان امسال شاهد آتش سوزی های سریالی مختلفی باشیم که هرکدام باید تلنگری برای مسئولان و البته سازندگان و مالکان باشد. موضوع گزارش ما این است که اصولاً چرا این حوادث اتفاق می افتند و چگونه باید از وقوع مجدد آن ها در ساخت وسازهای آینده جلوگیری شود؟ تجهیزات آتش نشانی کافی نداریم متأسفانه عدم توجه به الزامات بلندمرتبه سازی یکی از مهم ترین علل عدم توانایی در خاموش کردن حریق است. برج سلمان در مدت کوتاهی در میان شعله های آتش سوخت درحالی که طبق مشاهدات و اخبار، لوله های آب آتش نشان ها حتی تا نیمه های قامت این بنای بلند هم نمی رسید و نه آسانسور و نردبان بلندی بود تا آتش نشان ها برای مبارزه با آتش خود را به طبقات بالایی برسانند و نه بالگردی داشتند تا از فراز بام این ساختمان مبارزه با حریق را شروع کنند یا ساکنانش را نجات دهند. تصور کنید اگر در تهران یا شهر بزرگ دیگری یک برج بلند با ده ها واحد آپارتمان مسکونی آتش بگیرد و آتش از طبقات پایین شروع شود، با بسته شدن راه پله و نبود راه خروج اضطراری برای نجات صدها نفر ساکن برج با چه فاجعه هولناک و دل خراش انسانی روبه رو خواهیم شد. کارشناسان امور ساختمانی به این نکته تأکیددارند که یکی از اصلی ترین و حیاتی ترین موارد در نجات جان انسان های گرفتار در طبقات مختلف یک برج طعمه حریق، پیش بینی راه های خروج اضطراری است که این مورد هم متأسفانه به دلیل کاهش متراژ مفید ساختمان توسط بسیاری از سازندگان رعایت نمی شود. واکاوی آتش سوزی های اخیر هم زمان با وقوع آتش سوزی اخیر در طرح های عظیم ساختمانی کشور ازجمله برج مسکونی طاووس در بندر انزلی و برج سلمان مشهد و خسارت های میلیاردی هر حادثه، بار دیگر نقص قانونی و خلأهای تجهیزاتی کشور دراین باره نمایان شد. در این حوادث از جنس نمای ساختمان، نبود تجهیزات و امکانات و نظارت ها گرفته تا چگونگی عملکرد نهادهای مسئول زیر سؤال رفته اند. این در حالی است که این حوادث سبب ناآرامی ذهنی بسیاری از شهروندان در سطح کشور شده است. خلأهای قانونی زمینه ساز آتش سوزی برج ها محمود قدیری، معاون پیشگیری آتش نشانی تهران گفت: در زمان آتش سوزی نمای یک ساختمان مانند برج های مشهد و انزلی، حرکت حریق به صورت عمودی است و اگر در مسیر شعله ها مواد قابل اشتعال یا پنجره های غیراستاندارد باشد حریق به سرعت به طبقات بالا رفته و آتش گسترش می یابد. به گفته قدیری، در سال های اخیر کامپوزیت هایی به کشور واردشده که هم سبک و هم زیبا هستند و ساختمان سازها به ویژه در ساختمان های اداری و تجاری استقبال زیادی از آن کرده اند، متأسفانه این کامپوزیت بسیار آسیب پذیر است و در مقابل حریق مقاومتی ندارد، به همین خاطر دنبال آن هستیم که با همکاری مرکز تحقیقات و وزارت راه و شهرسازی ضوابطی را درباره استفاده از مصالح مقاوم در برابر حریق در نمای ساختمان ها ایجاد کنیم. در وقایع اخیر نیز همین خلأ قانونی موجب بروز این خسارت ها شده است. در حال حاضر برای صدور تأییدیه های ایمنی آتش نشانی، ممنوعیت هایی برای ما قائل شده اند که سعی داریم در ویرایش ضوابط و قوانین آن ها را برطرف کرده و عملیاتی کنیم. وی درباره این که آیا بحث قوانین ایمن سازی تنها مربوط به تهران است یا در سطح کشوری گسترده است نیز گفت: در قوانین ساختمان سازی آیین نامه ای داریم به نام مقررات ملی ساختمان که در کل کشور اجرا می شود. این آیین نامه در 22 مبحث تدوین شده و مبحث سوم آن که حفاظت ساختمان ها در برابر حریق است، به آتش نشانی مربوط بوده که در کل کشور باید اجرایی شود. متأسفانه این قوانین یا رعایت نمی شود یا در تهران و بسیاری از کلان شهرها با ضعف اجرا می شود. این کارشناس آتش نشانی ادامه داد: این مبحث، خلأهای قانونی فراوانی دارد و در بسیاری از شهرها و حتی کلان شهرها با نظر کارشناس آن شهر اجرا می شود. از طرف دیگر باید آتش نشانی ها به آزمایشگاه هایی مجهز شوند که بتوانند مواد را موردبررسی قرار دهند. در این راه موسسه استاندارد و وزارت مسکن نیز باید برای رتبه بندی مواد، مدیریت لازم را داشته باشند. در سال های اخیر برخی تولیدکننده ها با پافشاری بر مواد تولیدی شان آن را وارد بازار می کنند و خلأهای قانونی نیز سبب می شود نظارت آتش نشانی محدود شود. ساختمان های بلندمرتبه نیازمند نظارت جدی مهدی داوری، معاون عملیاتی آتش نشانی تهران نیز گفت: در حال حاضر فنّاوری های ساخت و جنس مصالح در حال تغییر است و این تغییرات قطعاً بر روند نظارتی سازمان آتش نشانی و واحدهای قانون گذار تأثیر خواهد گذاشت، به همین دلیل اصلاحیه هایی اعمال شده تا بتوان ریسک خطرات به ویژه در ساختمان های بلند را به حداقل برسانیم. معاون عملیاتی سازمان آتش نشانی تهران افزود: ما در تهران نظارت خوبی بر ساختمان های مرتفع داریم به طوری که پایان کار بدون مجوز آتش نشانی به ساختمان بلند داده نمی شود. فکر می کنم این شرایط برای شهرهای دیگر نیز تا حدودی اجرایی باشد. وضعیت ایمنی برج های تهران در همین رابطه سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی تهران اظهار داشت: طی سه، چهار سال اخیر با افزایش سخت گیری های نظارتی آتش نشانی برای تأمین ایمنی هر چه بیشتر هم وطنان، شاهد هستیم که آتش سوزی در ساختمان های بلند به حداقل رسیده و 90درصد حوادث مربوط به حریق در ساختمان های زیر 6 طبقه رخ می دهد. نمی گوییم آسمان خراش ها یا ساختمان های بلند دچار حادثه نمی شوند اما با نظارت های انجام شده و تجهیز امکانات ایمنی در این ساختمان ها، آتش سوزی ها به سرعت تحت کنترل درمی آیند. وی در ادامه افزود: بر اساس ضوابط و قوانین ساختمان های 6 طبقه و بیشتر با کاربری مسکونی و ساختمان های بیشتر از یک طبقه با کاربری غیرمسکونی، نیاز به مجوز آتش نشانی برای تأییدیه ایمنی دارند، چون بدون این تأییدیه پایان کار شهرداری داده نمی شود. این ساختمان ها با توجه به سیم کشی های بیشتر، سیستم گرمایشی گسترده تر و... ریسک خطر بالایی دارند اما با توجه به داشتن امکاناتی نظیر سیستم اعلام و اطفای حریق، منبع آب، کاشف های حریق و درهای دود بند، حریق در بسیاری از موارد با کمترین خسارات کنترل می شود. البته ما تأکیدداریم برای به حداقل رساندن خطرات، ساختمان های کمتر از 6 طبقه نیز باید تأییدیه ایمنی بگیرند و این موضوع در شورای شهر در حال بررسی است. نظارت فقط در زمان پایان کار داود براتی، معاون سابق پیشگیری آتش نشانی تهران و کارشناس رسمی دادگستری در واکاوی حادثه آتش سوزی دو برج مشهد و انزلی اذعان داشت: ضوابط و مقررات ساختمانی برای مالکان و کاربران لازم الاجرا است اما این ضوابط کاستی های زیادی دارد و جالب این که همین ضوابط ناقص هم اجرا نمی شود. براتی درباره مجوز ایمنی آتش نشانی در زمان پایان کار نیز گفت: در تهران تعامل خوب آتش نشانی با شهرداری باعث شده که خطرات و حوادث به حداقل برسند. اما مشکلی که وجود دارد این که نظارت آتش نشانی و مجوز ایمنی تنها برای پایان کار لازم است و بعدازآن دیگر جایی از قانون بحث نظارتی را مطرح نکرده است. این در حالی است که در کشورهای دیگر این نظارت با حمایت سازمان های آتش نشانی ادامه دارد. وی در ادامه افزود: در کشور مرکزی نداریم که مصالح ساختمانی را مورد آزمایش قرار دهند تا مقاومت آن ها در برابر حریق، باران و... آزمایش شود. در اروپا، ژاپن و سایر کشورها مرکز تحقیقات ساختمان دایر است و در این زمینه فعالیت می کند. اما در ایران باوجودی که این مرکز زیر نظر وزارت راه و شهرسازی فعالیت دارد، ازنظر تجهیزات و دستگاه کاستی هایی دارد و با داشتن این خلأها، نمی توان بر اساس استانداردها بررسی های خوبی داشت. این در حالی است که هرروز تکنولوژی های جدیدی به کشور واردشده و مصالح تازه ای تولید می شوند که اگر این مراکز امکانات بررسی مقاومتی آن ها را داشته باشد میزان ایمنی در ساختمان سازی تا حد زیادی بالا می رود. /p /p