تغییر کاربری اوین در انتظار توافقات

زندان اوین در زمین خانه سید ضیاءالدین طباطبایی، روزنامه نگار و نخست وزیر دوره پهلوی و در منطقه خوش آب وهوای اوین- درکه ساخته شد و ساخت آن 10 سال طول کشید و در دهه50 رسماً افتتاح شد. این زندان در دوران پیش از انقلاب، زندانی کاملاً سیاسی بود که مستقیماً توسط ساواک اداره می شد. این زندان اکنون در بافت شهری قرار دارد، اما هنگامی که این زندان در دهه 40 و در مساحت 43 هکتاری ساخته می شد، کاملاً در خارج از فضای شهری قرار داشت. بحث انتقال زندان اوین و تغییر کاربری آن از زندان به فضای سبز یا مجموعه فرهنگی چند دهه است که مطرح شده اما هنوز به سرانجام نرسیده است. بااین وجود به نظر می رسد انتقال آن این بار جدی تر از دوره های پیش است و با مذاکراتی که همچنان ادامه دارد می توان امیدوار بود که این پروژه سرانجام به نتیجه برسد. از آیت الله طالقانی تا شهرداران مختلف تهران یکی از نخستین افرادی که خواستار تبدیل زندان اوین به پارک عمومی شد، آیت الله طالقانی بود؛ آرزویی که باوجود تلاش برخی از شهرداران پایتخت تا به امروز تحقق نیافته و اکنون بار دیگر بحث بر سر تبدیل زندان به فضای سبز به طورجدی مطرح شده است. این موضوع در زمان مدیریت غلامحسین کرباسچی بر شهرداری تهران نیز بار دیگر به طورجدی مطرح شد؛ محمد حقانی، رئیس کمیته محیط زیست شورا که خود در دوره غلامحسین کرباسچی، معاون خدمات شهرداری تهران بود دراین باره می گوید: این طرح در زمان کرباسچی هم مطرح بود ولی آن زمان قوه قضاییه از ما خواسته بود تا مکانی را به عنوان زندان جدید به آن ها اختصاص دهیم ولی ما می گفتیم، می خواهیم کل زندان را بخریم یا تهاتر کنیم و کاری به ساخت محل جدید زندان نداریم. محمدباقر قالیباف شهردار تهران نیز در مراسم افتتاحیه دوازدهمین نمایشگاه بین المللی گل و گیاه در سال93 ضمن تأکید چندباره بر ضرورت افزایش فضای سبز در کلان شهر تهران گفت: همه تلاش ما بر این است که بتوانیم در این دوره مدیریتی، 15 هزار هکتار فضای سبز فعلی را به 18 هزار هکتار برسانیم و سرانه فضای سبز را در شهر بالا ببریم. همچنین به دنبال آن هستم که توزیع پارک ها را عادلانه کنیم. شهردار تهران سال بعد و در مراسم افتتاحیه سیزدهمین نمایشگاه بین المللی گل و گیاه در اردیبهشت94 اما بار دیگر به طور صریح موضوع تبدیل زندان اوین به بوستانی عمومی را مطرح کرد و با اشاره به اینکه توافقاتی انجام شده است، گفت: با رئیس قوه قضائیه مذاکراتی داشته ایم و مقرر شد شهرداری تهران و این قوه برای مجموعه اوین و زندان اوین بوستانی را مهیا کند تا این مجموعه نیز همانند زندان قصر که به باغ موزه تبدیل شد، مورداستفاده قرار گیرد. کمتر از یک ماه بعد قالیباف در حاشیه حضور در شورا در خصوص جزئیات توافق با قوه قضائیه برای تبدیل ندامتگاه اوین به بوستان عمومی توضیح داد: این بحث را حدود 9 ماه قبل و در اوایل سال گذشته خدمت آیت الله آملی لاریجانی منعکس کردم و ایشان نیز در آن زمان گفتند که باید بررسی های بیشتری را انجام دهد. در جلسه ای که دو هفته پیش از پایان سال گذشته با ایشان داشتم، آیت الله آملی لاریجانی خودشان گفتند که این موضوع را بررسی کرده ام و با اصل توافق با شهرداری تهران مبنی بر اینکه ندامتگاه اوین را در اختیار شهرداری گذاشته و تبدیل به پارک عمومی کنیم موافق هستیم، اما باید کمک کنیم تا مشکلات ساختمانی و ظرفیت های قوه قضائیه را نیز تأمین کنیم. تغییر کاربری قصر و تأثیر بر همسایگان اوین تصور همسایگی با زندان هم دشوار است؛ آن هم زندان اوین. دقیقاً از جایی که تابلوی بازداشتگاه اوین، آغاز می شود، انتقادها هم شروع می شوند. بوق دائم ماشین ها، توقف های نامتعارف و حتی چادر زدن در پیاده روها، اقامت و گفتگوهایی که حتی نیمه شب هم تمام یا آرام نمی شود، بدون توجه به همسایه ها موضوعاتی است که زندگی را برای اهالی سخت کرده است و مردم منطقه فقط منتظر تحقق وعده هایی هستند که قرار است با انتقال زندان، اینجا فضای سبز را ایجاد کند. بسیاری از اهالی محل، معتقدند با تغییر کاربری زندان قصر در سال91 و تبدیل آن به موزه، به تحقق وعده ها امیدوارتر شده اند و اکنون منتظر چنین تغییری در زندان اوین هستند. مذاکراتی که ادامه دارد محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران درباره نتیجه مذاکرات شهرداری و قوه قضائیه می گوید: زندان اوین فضایی در حدود 43 هکتار دارد و برای تملک آن تفاهم نامه اولیه بین شهردار تهران و ریاست محترم قوه قضاییه تهیه شده است. اما بعدازآن تفاهم نامه کارشناس ها مشغول مذاکره هستند و هنوز این مذاکرات ادامه دارد. این عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به موانع پیشرو ادامه می دهد: از سوی دیگر ساخت زندان در محل دیگر هم بحث جدی دیگری است که اول باید آن اقدام صورت بگیرد، زندان تکمیل شود و بعد زندان اوین تحویل شهرداری شود. رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران با اشاره به آخرین مراحل بررسی این کار اضافه می کند: در حال حاضر بحث ها در مسائل کارشناسی است و کارشناسان دو طرف در تلاش هستند با بررسی های دوسویه و کارشناسانه ببینند با چه بها و با چه قراردادهای تهاتری می توانند این قضیه را عملیاتی کنند. عضو شورای شهر تهران بابیان این مطلب که تبدیل زندان اوین به فضایی دیگر از اول انقلاب مطرح بوده، ادامه می دهد: در دهه 70 هم بحث آن به صورت جدی مطرح شد و نشست های مختلفی در این زمینه صورت گرفت آن موقع بحث بر این بود که شهرداری زندان جدید را بسازد اما مدیریت وقت این پیشنهاد را نپذیرفت و تنها پذیرفت که اعتبار آن را بپردازد. حقانی می افزاید: این موضوع بار دیگر از سال گذشته به صورت جدی شروع شد و امیدوارم امسال این آخرین مرحله بررسی ها باشد و هر دو سو به نتیجه برسند و این محل که جای حساسی هم هست و می تواند در منطقه تأثیرگذار باشد، تغییر کاربری دهد. تحویل مباحث به خاطر عظمت پروژه اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران نیز با اشاره به اقدامات صورت گرفته درزمینهٔ تغییر کاربری زندان اوین بابیان اینکه بعد از توافقنامه اولیه هنوز خبر جدیدی از اقدامات صورت گرفته نداریم، می گوید: توافق اولیه بین شورا و رئیس قوه قضاییه امضاشده اما ازنظر اجرایی هنوز اطلاعی به شورا داده نشده و اتفاقی رخ نداده است. وی با اشاره به اهمیت موضوع می گوید: این موارد باید با تذکر یا طرح سؤال در صحن شورا مطرح شود و ما نیز آمادگی داریم تا این موضوع به صورت جدی تر پیگیری شود. این عضو شورای شهر تهران اضافه می کند: این تملک و تغییر کاربری کار بسیار بزرگی است، تهاتر آن با وسعتی که دارد عملیات اجرایی سنگینی می طلبد که همین مسئله پروسه بحث های کارشناسی را طولانی تر می کند و نیاز به بحث های کارشناسی و دقیق در این زمینه الزامی است. رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران با اشاره به ورود جدی شورای اسلامی شهر تهران به این موضوع تأکید می کند: ما پیگیر آزادسازی جاهایی مانند پادگان ها، صنایع آلاینده، راه آهن، و زندان هایی مانند اوین هستیم و تمرکز ما بر تبدیل این اماکن به دارایی عمومی شهر و فضای عمومی است که مورداستفاده همه مردم قرار گیرد، نمونه های آن را در بوستان ولایت و یاس شاهد بوده ایم.