مصرف انرژی در معماری پایدار

آمارها صریح و بی پرده به ما می گویند که رقمی حدود 40تا 50 درصد از کل مصرف انرژی در کشور ما ، اختصاص دارد به بخش ساختمان! این درصد رقم کمی نیست آن هم با توجه به کاهش روزافزون ذخیره انرژی های تجدید ناپذیر . شاید در ضمیر نهان خود فکر کنیم که چون کشور ما یکی از مناطق نفت خیز جهان به شمار می رود و دارای منابع عظیم و سرشار گاز طبیعی نیز هستیم پس این به آن در ! خیر . . . . این یک محاسبه ساده لوحانه است. امروزه در طراحی و ساخت ساختمان و هر نوع بنا از عبارت معماری پایدار سخن به میان می آید. معماری پایدار تعریف ، ارکان و اصولی دارد که موضوع این مطلب نیست. اما یکی از این اصول ، بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان است . درگذشته و در معماری سنتی ما برگرفته از طبیعت اقلیمی و تعادل بین طبیعت و بنا ، معماران به معماری پایدار بین طراحی و انرژی در محیط و اقلیم با ساختمان رسیده بودند . جزئیات طراحی بناهایی مانند بادگیرها در نقاط کویری و گرم کشور نشانه رسیدن به این پایداری در معماری ایرانی است . موضوع این مطلب ، شناخت برخی فن آوری ها و راهکارهای استفاده در طراحی ساختمان به منظور ایجاد معماری پایدار در ساختمان سازی است . فن آوری هایی که با توجه به کاهش مستمر ذخیره انرژی های تجدید ناپذیر ، افزایش جمعیت و آثار سوئی که روش فعلی استفاده از انرژی های فسیلی بر سر اکوسیستم آورده است ، باید به طور همه جانبه در طراحی و ساخت وساز بنا لحاظ شود . بام و دیوار سبز امروزه در بسیاری از نقاط جهان از نوعی سیستم سبک وزن و مهندسی ساز به نام بام سبز استفاده می شود که علاوه بر پوشش ، هم رشد گیاه را در بام ساختمان امکان پذیر می کند و هم از بام حفاظت می کند . رنگ این نوع بام همان طور که از نامش پیداست ، سبز است اما علاوه بر این ، سطحی زنده از گیاهان رویشی در لایه ای از خاک را هم به همراه خود دارد .این لایه را می توان بر روی دیوارهای بیرونی و نمای ساختمان نیز استفاده کرد . بنابراین با استفاده از این سطح از پخش شدن گردوخاک در هوا نیز جلوگیری می شود . افزون بر این، ساختمان از پرتوهای فرابنفش ، فرسایش ناشی از باران و فشار باد هم تا حد زیادی در امان می ماند . بام یا دیوار سبز یک ابزار تجملاتی و اشرافی نیست . سازه ای تخصصی است که به لحاظ زیست محیطی در مصرف انرژی و حتی پیشگیری از گازهای گلخانه ای و زیباسازی منظر عمومی ساختمان کارایی دارد . نکته جالب توجه دیگر در استفاده از سطوح بام و دیوار سبز، این است که این فن آوری بر اساس یافته های علمی کارشناسان علوم شهری ، از ایجاد پدیده ای به نام جزایر حرارتی یا جزایر گرمایی در شهر تا حد زیادی جلوگیری می کند . جزایر حرارتی یا گرمایی در شهر ، به سطوحی از شهر می گویند که در آنجا به میزان قابل توجهی دما از مناطق مجاور خود بیشتر است . علت این پدیده تغیر سطح زمین در اثر توسعه شهری است . هنگامی که مراکز پرجمعیت و به تبع ساختمان های بلندمرتبه رشد می کنند سطوح بزرگی ایجاد می کنند که به طور مستقیم با افزایش دما در آن ناحیه ارتباط دارند .علاوه بر دما، تغیر در الگوی بادهای محلی نیز تحت تأثیر پدیده جزایر حرارتی است . موضوعی که به طور ملموس در شهری مانند تهران و در مجاورت بناهای بلند گرمای ناشی از آن را حس می کنیم .استفاده از فن آوری بام سبز یا دیوار سبز با ویژگی های زیست محیطی که دارد اثرات گرمای جزیره ای را به میزان قابل توجهی در شهر کم می کند . این نوع سطوح ، باعث کاهش دمای منطقه ای هوا در آن ناحیه شده و موجب عایق سازی حرارتی دیوار یا سقف نیز می شود .بر این اساس ، تشعشع زیاد گرما در نزدیکی ساختمان های بلند و برج ها کم می شوند . برای بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان ، راهکارهای عملی دیگری هم وجود دارد ؛ مثل ، استفاده از نماهای دوپوسته یا دو ورقه ای ، استفاده از فن آوری نانو ، استفاده از پدیده فوتوولتاییک و راه های دیگر . . . . در مطالب شماره های آینده بیشتر در مورد این راهکارهای بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان سخن خواهیم گفت . . .