مال های بی خاصیت

طرح جامع شهری، اقتصاد شهرداری ها و معضلات شهرهای بزرگ ایران ازجمله تهران موضوعی است که این روزها دوباره به رسانه ها بازگشته است. نقطه عطف این ماجرا شاید صحبت های حسن روحانی است در اجلاس جهانی شوراها و شهرداران 2016 که گفت: درآمد شهرداری ها نباید وابسته به فروش تراکم باشد. این موضوع اگرچه با واکنش های مختلفی از سوی مجموعه مدیریت شهری مواجه شد اما ماجرا به همین جا ختم نشد و معاون وزیر شهرسازی نیز با انتقادهایی به وضعیت شهرسازی در تهران تراکم تجاری شهر را بیش ازحد مجاز عنوان کرد گفت: 79 در صد درآمدهای شهرداری تهران از طریق تراکم فروشی به دست می آید. غول های بزرگ معضلات شهری در ایران اگرچه سال هاست توسط کارشناسان در رسانه ها مطرح می شود اما این روزها به دغدغه و حتی کشمکش بین مسئولان تبدیل شده است. شاید این تمرکز موضوعی و بیان آن توسط مسئولان بتواند نقطه عطفی باشد برای چاره اندیشی غول هایی که بدون هیچ توازنی در ابر شهرهای ایران رشد کرده اند. پیگیری معضلات شهرسازی اگرچه ابعاد وسیعی را در برمی گیرد اما این روزها موضوع مجوزهای تجاری در شهرهای بزرگ کشور معضلی است که البته مباحث دیگر مانند جانمایی کارشناسانه این مجموعه های تجاری را نیز دربرمی گیرد. شهر ظرفیت ندارد روز گذشته وزیر راه و شهرسازی بابیان اینکه با گشتی در کلان شهرها می توانید شاهد افزایش بی رویه تعداد واحدهای تجاری باشید، گفت: همین جا در تهران چقدر قرار است واحد تجاری ساخته شود؟ به ازای چند نفر می خواهید در تهران واحد تجاری داشته باشید؟ وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: فقط در یک پروانه در منطقه 22 تهران یک میلیون و 300 هزار مترمربع پروانه واحد تجاری صادرشده است، مگر این شهر چقدر ظرفیت تجاری دارد؟ اما معضلات این مجموعه های تجاری به همین جا ختم نمی شود، معضلات فرهنگی و اجتماعی که به سبب عدم کارشناسی در جانمایی این مجموعه ها صورت گرفته است سبب بروز مشکلات فراوانی شده است. مصرف گرایی به جای توسعه گرایی محمدمهدی فتوره چی پژوهشگر اجتماعی و مدیر گروه رسانه و فرهنگ موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران می گوید: توسعه مال ها اگرچه به ظاهر جهت توسعه اقتصادی هستند اما در واقعیت تبعات متفاوتی را در برخی مناطق به همراه دارند. این مال ها بیشتر به مصرف گرایی منجر می شوند تا این که توسعه گرا باشند. کوروش و معضلات آن مگا مال ها یا همان مجموعه های تجاری و خدماتی در ایران طی یک دهه اخیر رشد قابل توجهی داشته است در شهر تهران تیراژه و هم اکنون مگا مال کوروش به عنوان دو مجموعه مطرح در شهر تهران ساخته شده اند که مورد دوم باعث انتقاد بسیاری از کارشناسان شده است. محمدمهدی فتوره چی در خصوص معضل جانمایی بد این مجموعه می گوید: تبعات جانمایی بد این مگا مال معضلات عمده ای ازجمله مشکلات فرهنگی و اجتماعی و حتی افزایش میزان سرقت را سبب شده است. ضمن آنکه پارکینگ های محدود و معضل دسترسی اهالی نیز سبب نارضایتی مردم منطقه شده است. این استاد دانشگاه همچنین به برخی دیگر از معضلات وجود این مجموعه اشاره می کند و می گوید: ترافیک و راه بندان در اتوبان ستاری و خیابان پیامبر به ویژه در ورودی اصلی؛ اشتغال محل های پارک خودروهای اهالی و ساکنان محله به ویژه مجاوران مجتمع؛ افزایش ساعات بیداری محله و ایجاد هیاهو و درگیری مراجعان به ویژه در ساعات استراحت ساکنان؛ افزایش درگیری فیزیکی و ایجاد مزاحمت برای نوامیس و خانواده ها و ترددکنندگان محلی، تجمع های غیرقانونی و هنجارشکنانه متعاقب فراخوان های شبکه ای و کاهش رونق کسب های کوچک محلی و کاهش درآمد آن ها از دیگر معضلات این مجموعه است. مقایسه مجموعه پروما مشهد با مگا مال کوروش فتوره چی به مقایسه مجموعه پروما مشهد با مگا مال کوروش پرداخت و گفت: بازدید از چند مجتمع تجاری بزرگ(مال) در حاشیه شهر مشهد، شخص را به این واقعیت رهنمون می کند که چنانچه مال ها در مکان مناسبی، به دوراز مناطق مسکونی شهری و در اطراف شهرها و متناسب با نیاز و ظرفیت محلی احداث شوند تعارضات و آسیب هایی را در پی نخواهد داشت بلکه موجب افزایش رضایت شهروندان و به ویژه مسافران و جهانگردان هم خواهد شد. در دو مال وصال و الماس شرق مشهد به دلیل جانمایی مناسب و کاربری صرفاً تجاری این گونه مجتمع ها و ایجاد فضای رقابتی سالم در جذب خریداران، در عمل، مشتریان به نسبت بازارهای گرم و پرازدحام سنتی رضایت بیشتری هم خواهند داشت! برخلاف مال های موجود در تهران و کلان شهرها حتماً مشتریان مال های تجاری در مشهد با دست پر و رضایت نسبی بیشتری به نسبت فروشگاه های سطح شهر ازآنجا خارج خواهند شد! رشد واحدهای بیش ازحد ظرفیت کارشناسان معتقدند وجود مجموعه های تجاری صرفاً فعل خرید کردن ندارند بلکه به عنوان یک تفریح به آن نگاه می شود. آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در این خصوص می گوید: در تبریز بیش از 200 هزار واحد تجاری داریم یعنی هر هفت نفر در این شهر یک واحد تجاری دارند، این در حالی است که بازهم می خواهند مجوز تجاری بیشتری صادر کنند.