اما و اگر های انتخاب شهردار توسط مردم

نقشه دولت برای تحول در نظام اداره شهرها که دو سال پیش در قالب لایحه مدیریت شهری تدوین شد، پس از بررسی در کمیسیون های تخصصی دولت، به ایستگاه نهایی تصویب رسید. قرار است کلیه امور شهری تحت مسئولیت وزارتخانه ها که جنبه ملی، دفاعی، قضایی و امنیتی ندارد، به شهرداری ها واگذار شود و درازای بسط اختیارات و مسئولیت های مدیریت شهری، سهم شهرداری ها از مالیات بر ارزش افزوده، (منبع مالی پایدار و قابل تخصیص از دولت) افزایش یابد و تغییر شکل انتخاب شهردار نیز ازجمله نقاط برجسته این نقشه است. افزایش مشروعیت شهرداران دولتمردان و تدوین کنندگان لایحه مدیریت شهری معتقدند با تغییر نحوه انتخاب شهرداران شهرهای با جمعیت بیش از 200 هزار نفر و مراکز استان ها از طریق رأی مستقیم مردم، مشروعیت شهرداران افزایش یافته و موجب می شود شهرداران به جای روزمرگی به اجرای برنامه های اساسی و بلندمدت روی بیاورند. تدوین کنندگان این لایحه با اشاره به مدل های متعدد اداره شهرهای دنیا عنوان می کنند: در دنیا چند مدل انتخاب شهردار و شورا وجود دارد و این طور نیست که صرفاً با رأی اعضای شورای شهر، شهردار انتخاب شود. در شهرهای کوچک مدل نشست های عمومی رایج است، مدل کمیسیونی نیز در برخی از شهرهای دنیا ایجادشده است. در برخی از شهرها با برگزاری انتخابات، اعضای شورا و شهردار هم زمان انتخاب می شوند. علی نوذر پور، معاون امور شهرداری های سازمان شهرداری ها و دهیاری ها با تأکید بر اینکه وضعیت شهرهای ایران ازنظر ویژگی های اجتماعی، فرهنگی و منابع درآمدی با یکدیگر متفاوت است، می گوید: یکی از مشکلات کنونی در برخی از شهرها این است که شهرداران به سرعت استیضاح می شوند و در معرض تغییر قرار دارند، بنابراین عمر متوسط شهرداران کم شده و طبعاً امکان برنامه ریزی میان مدت برای اداره شهر را ندارند. ازاین رو اسیر روزمرگی شده و به دنبال کارهای اساسی نمی روند؛ این یک خطر است. از سوی دیگر شهردار که هرلحظه احتمال می دهد در معرض تغییر قرار گیرد، از صلابت و اقتدار مدیریتی کافی برخوردار نیست. به ویژه با توجه به وظایف جدیدی که به شهرداری سپرده می شود، شهردار باید اقتدار لازم را داشته باشد تا بتواند کارها را پیش ببرد. از دیدگاه دولتمردان مشروعیت فردی که با رأی مستقیم مردم انتخاب می شود، بالاتر است. درنتیجه وقتی هم اعضای شورای شهر و هم شهردار با رأی مردم انتخاب می شوند، یک تیم مدیریتی قوی با مشروعیت بالا شکل می گیرد. نوذر پور تأکید دارد که درعین حال نظارت شورای شهر به جای خود انجام می شود و طرح سؤال و استیضاح میسر است، اما شرایط آن قدر سخت خواهد شد که شاید در طول عمر چهارساله مدیریت شهری از 50 شهردار، سرنوشت یک یا دو نفر از آن ها به استیضاح و برکناری منجر شود. رویه ها باید عوض شود دراین باره مرتضی طلایی نایب رئیس شورای شهر تهران بابیان اینکه با تغییر نحوه انتخاب شهردار مشکلی از مشکلات شهر کم نخواهد شد، عنوان کرد: اگر به دنبال حل مشکلات شهر باشیم می توان بجای انتخاب مستقیم از همین قالب موجود البته با انجام اصلاحاتی برای تحقق هدف های مطرح شده با تغییر روش انتخابی استفاده کرد. بدین گونه که هر مجموعه ای که می خواهد فهرستی برای شهر ارائه دهد هم زمان شهردار موردقبول خود برای اداره شهر را معرفی و فرد موردنظر برای انتخاب شهردار نیز موظف باشد معاونین و شهرداران خود را به لیست حامی خود معرفی کند. تا درنتیجه یک تصویر روشنی از کسانی که می خواهند شهر را تحویل بگیرند و چهار سال می خواهند شهر را اداره کنند برای شهروندان ایجاد شود. او ادامه داد: همچنین لازم است معاونان شهردار نیز از شورای شهر رأی اعتماد بگیرند. تا از این طریق فشار پاسخگویی را از دوش شهردار برداشته شود و میان مدیران و معاونین شهرداری توزیع شود. به این ترتیب سطح مسئولیت پذیری ها افزایش پیدا کند و به حوزه نظارت در عمل انجام می شود. اما در حال حاضر همه خود را در پناه شهردار می بینند که باید پاسخگو باشد. همچنین شورا هم می تواند به صورت کامل از اختیارات خود استفاده کند؛ بنابراین بجای تغییر شیوه بنیادین انتخاب شهردار با اصلاح عملکرد و رویه ها به مقصود موردنظر رسید. کابینه شهردار باید به تائید شورا برسد بااین حال محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران اظهار کرد: انتخاب شهردار به صورت مستقیم با رأی مردم مورد تائید من است. مزیت این روش این است که رأی گیری شهردار از طریق مردم با جناح بندی سیاسی همراه نخواهد بود. او درعین حال استفاده از این روش را مشروط به اعمال اصلاحات در اختیارات قانونی شورا دانست و گفت: قانونی که حاکم بر شورا است مناسب نیست و نیاز است در اختیارات قانونی شوراها تجدیدنظر صورت گیرد. مردم شهردار را انتخاب می کنند و از شورای شهر می خواهند بر عملکرد مدیریتی این شهردار نظارت کنند ازاین رو باید اختیارات نظارتی شورای شهر ارتقا پیدا کند. حتی اعتقاددارم شهردار درروش جدید کابینه خود را شامل معاونین، شهرداران مناطق و مدیران کل را به تائید شورا برسد تا از این طریق قدرت نظارت هم تعریف شده باشد، هم افزایش پیدا کند و هم سازوکار مناسبی برای آن تعیین شود. پیش نیاز انتخاب شهردار توسط مردم علیرضا دبیر رئیس کمیسیون برنامه وبودجه پیش ازاین عنوان کرده بود؛ شهردار تهران درواقع تنها مدیر شهر است. درحالی که چهار مدل برای اداره شهر در دنیا وجود دارد که بهتر از شیوه فعلی در شهر تهران است. او با تأکید بر اینکه شهردار تهران اختیاراتی ندارد، یادآور شد: در صورتی شهردار تهران می تواند توسط مردم انتخاب شود که مثل شهرهای توکیو، لندن و پاریس مدیریت واحد شهری در تهران ایجاد شود. تجربه موفق دنیا غلامرضا انصاری عضو دیگر شورای شهر نیز معتقد است: قطعاً همان تجربه موفقی که در تمام دنیا اتفاق افتاده و شهردار با رأی مستقیم مردم انتخاب می شود باید تجربه شود تا به این ترتیب شورا به جای اینکه شورای شهرداری باشد به شورای شهر تبدیل شود و شهردار هم به جای آنکه یک مدیر خدمات شهری باشد دولت محلی را تشکیل دهد. از سوی دیگر تمامی خدمات آب و برق و آموزش وپرورش باید در اختیار این حکومت محلی باشد. این در حالی است که هفته گذشته مهدی چمران رئیس شورای عالی استان ها از تلاش برای تصویب نشدن لایحه انتخاب شهردار به صورت مستقیم توسط مردم خبر داد و گفت: اعضای کمیسیون تخصصی مجلس را در این خصوص قانع کردیم. مجلس چه می گوید؟! رئیس فراکسیون مدیریت شهری و روستایی مجلس هم انتخاب شهردار از سوی مردم را موجب کاهش سیاسی کاری و اختلافات بین شوراها و شهرداری و افزایش خدمات به هنگام به مردم خواند و گفت: با انتخاب شهردار توسط مردم شهرداری ها دیگر وام دار شوراهای اسلامی شهر و روستا نخواهند بود. مهرداد بائوج لاهوتی در خصوص چگونگی انتخاب شهرداران، بابیان اینکه نحوه انتخاب شهرداران بخشی از لایحه مدیریت واحد شهری است، گفت: انتخاب شهرداران از سوی مردم راه نجات شوراهای اسلامی شهر و روستا و شهرداری ها از دخالت های نا به جا در امور کاری یکدیگر است. نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: شهرداران درصورتی که توسط مردم انتخاب شوند، از شخصیتی برخوردار می شوند که به دلیل پاسخگویی مستقیم به مردم، تلاش بیشتری در ارائه خدمات درست و به هنگام خواهند کرد البته این اقدام از اختلافات فعلی بین شوراها و شهرداری ها نیز می کاهد. رئیس فراکسیون مدیریت شهری و روستایی مجلس شورای اسلامی با یادآوری اینکه گفته شده در لایحه مدیریت واحد شهری به نحوه انتخاب شهرداران پرداخته شده اما هنوز این لایحه به مجلس ارائه نشده، گفت: تغییر در نحوه انتخاب شهرداران را می توان در قالب طرحی ارائه کرد تا در گام نخست در کلان شهرهایی با جمعیت بیش از 200 هزار نفر، شهرداران مستقیم با رأی مردم انتخاب شوند.