ظن خرابکاری سایبری در پتروشیمی

در بحبوحه اظهارنظرهای اخیر کارشناسان و مسئولان در باب ریشه یابی حوادث سریالی اخیر در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و لزوم توجه به مسائل HSE و اصول مدیریت ریسک و اقدامات پیشگیرانه، روزهای گذشته خبری به نقل از دبیر شورای عالی فضای مجازی منتشر شد که به صورت رسمی بعدی جدید به ریشه یابی علل حادثه ها اضافه کرد، بعد بررسی خرابکاری های سایبری ! البته پیش ازاین نیز زمزمه ها و شایعاتی در رابطه با عمدی بودن و وجود دست هایی در پشت پرده این حوادث به گوش می رسید اما تا پیش از صحبت های ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی، هیچ یک از مقامات به صورت رسمی در این رابطه اظهارنظری نکرده بودند. هرچند روز گذشته غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل اعلام کرد که پس از بررسی های انجام شده در این سازمان،احتمال نقش داشتن حملات سایبری در حوادث اخیر پتروشیمی رد شده اما انتشار این صحبت ها در داخل ایران توجه ها در آن سوی مرزها را به سوی خود جلب کرد. روزنامه صاحب نام تایمز نیز در گزارشی به قلم خبرنگار مستقر خود در تهران به این موضوع پرداخته است. گمانه زنی درباره علت سلسله های حوادث تایمز نوشت: بعد از مدت ها گمانه زنی درباره علت سلسله های حوادث بی سابقه آتش سوزی و انفجار در بزرگ ترین تأسیسات نفت و گاز ایران، شورای عالی فضای مجازی نسبت به این اتفاقات واکنش نشان داد. بنا بر اظهارات دبیر شورای عالی فضای مجازی احتمال وقوع حملات سایبری در صنعت نفت وجود داشته و این شورا تیم ویژه ای را برای بررسی این موضوع تشکیل خواهد داد. ابوالحسن فیروزآبادی دبیر این شورا گفته بود: از این هفته تیم های ویژه ای برای بررسی احتمال نقش داشتن سیستم های سایبری در آتش سوزی های اخیر به مکان های آتش سوزی اعزام می شوند. وی درباره احتمال حملات سایبری در آتش سوزی های اخیر به ویژه صنعت نفت اظهار کرد: تیم هایی در این رابطه تشکیل داده ایم و این تیم ها از پایان هفته جاری به مکان های آتش سوزی اعزام می شوند. وی افزود: این تیم ها از نزدیک احتمال نقش داشتن سیستم های سایبری در این رخدادها را بررسی خواهند کرد. انتشار این خبر واکنش روزنامه تایمز را در پی داشته است. این رسانه بریتانیایی با انعکاس صحبت های فیروزآبادی به سابقه وقوع حملات سایبری به تأسیسات نفتی ایران درگذشته پرداخته است. تایمز به نخستین حادثه از سلسله حوادث اخیر که در پتروشیمی بوعلی سینا در بندر ماهشهر اتفاق افتاد، اشاره می کند که مهار کامل آن سه روز به طول انجامید و شهر 300هزارنفری ماهشهر را در معرض خطر انتشار دودهای سمی قرار داده بود. این حادثه تلفات جانی در پی نداشت اما تخمین ها از خسارت های وارده به این مجتمع به ده ها میلیون دلار می رسد. بیمه ایران که همراه با چند شرکت بیمه ای دیگر به صورت کنسرسیومی پتروشیمی بوعلی را بیمه کرده بودند آن را بزرگ ترین جبران خسارت تاریخ ایران معرفی کرد. انفجار در پی انفجاری دیگر مدیر بیمه های آتش سوزی بیمه ایران درباره سهم بیمه ایران در این کنسرسیوم اظهار کرد: مسئولیت بیمه ایران در این کنسرسیوم حدود 60درصد جبران خسارت وارده است که آمادگی پرداخت آن در کوتاه ترین زمان ممکن به زیان دیدگان وجود دارد. رضایی، دلیل بروز این حادثه را نقص فنی یکی از پمپ های سه گانه برج تقطیر اعلام کرد که سبب ایجاد بخار مواد اشتعال زا به صورت ابر شده که به کوره مجاور سرایت و سبب آتش سوزی شده است. وی خسارت واردشده به پتروشیمی ماهشهر درسال جاری را بزرگ ترین خسارت در نوع خود عنوان و تصریح کرد: این میزان خسارت در صنعت پتروشیمی کشور بی سابقه بوده و بزرگ ترین خسارت دراین باره به شمار می رود. اما این پایان کار نبود. هنوز 48ساعت از اطفای حریق پتروشیمی بوعلی در ماهشهر نگذشته بود که این بار بخش دیگری از استان خوزستان درگیر حادثه ای تازه شد. این بار انفجار در خط لوله انتقال LNG در مارون رخ داده بود و متأسفانه جان یک کارگر را هم گرفته بود. پس ازاین حادثه نیز مجتمع پتروشیمی بیستون در کرمانشاه طعمه حریق شد و مهار آتش آن نیز دو روز به طول انجامید. نگاهی به اظهارنظرها اما بیایید نگاهی به اظهارنظرهای مسئولان وزارت نفت طی تمام این حوادث بیندازیم. مدیران و معاونان وزارت نفت و در رأس همه آن ها شخص وزیر نفت به صورت قاطع هرگونه تعمد و خرابکاری در بروز این حوادث را رد می کردند و سعی داشتند آن را صرفاً ناشی از بروز نقص فنی یا خطای انسانی جلوه دهند. اما تکرار پی درپی این حوادث در یک بازه زمانی کوتاه سبب شده بود تا بخشی از افکار عمومی و رسانه ها کمی به این مسئله مشکوک شوند و احتمال جریان مسائلی در پشت پرده این حوادث را در نظر بگیرند. همین مسئله سبب شد تا وزارت نفت پس از حادثه انفجار خط لوله انتقال گاز در گناوه و نیز آتش سوزی مجدد در یکی دیگر از واحدهای پتروشیمی هلدینگ خلیج فارس یعنی پتروشیمی بندر امام(ره)، هرگونه اظهارنظری را منوط به انجام تحقیقات دانست و دیگر خبری از اظهارنظر فوری در رد قطعی عمدی بودن حادثه ها در کار نبود. اظهارنظر دبیر شورای عالی فضای مجازی در روزهای گذشته نیز سبب شد تا کسانی که پیش ازاین غیرعمدی بودن این حوادث را باور نمی کردند بیش ازپیش تئوری خود را باورپذیرتر بدانند. اما آیا حملات سایبری به تأسیسات مربوط به وزارت نفت بی سابقه است؟ پاسخ منفی است. اگر شورای عالی پس از انجام تحقیقات خود به این نتیجه برسد که حملات سایبری در وقوع این آتش سوزی ها و حوادث نقش داشته اند، دومین باری خواهد بود که وزارت نفت مورد هجوم این دسته از حملات خرابکارانه قرار خواهد گرفت. روزنامه تایمز در گزارش خود انگشت روی حوادث فروردین ماه 91 در وزارت نفت گذاشته است. جایی که نفوذ یک ویروس به سیستم های وزارت نفت سبب شد که تمام پایانه ها و تأسیسات اصلی ارتباط خود را با شبکه اینترنت قطع کنند تا از حملات مصون بمانند. در آن زمان گزارش شده بود که وزارت نفت بعد از حملات سایبری به شبکه اینترنتی و مخابراتی ساختمان های اصلی این وزارتخانه و همچنین شرکت ملی نفت و شرکت های تابعه، اینترنت و اینترانت مرکزی اول و بعضی از شرکت های زیرمجموعه را برای ایمن سازی در برابر حملات سایبری قطع کردند.آن زمان اعلام شده بود که شیوه عملکرد این ویروس به گونه ای است که می تواند اطلاعات سیستم های وزارت نفت را پاک کند و بازگشت آن را غیرممکن کند. نکته جالب این است که در آن زمان و پیش از نفوذ این ویروس، مسئولان پدافند غیرعامل کشور بارها نسبت به احتمال انجام این گونه حملات هشدار داده بودند. بعدها مقامات رسمی ایران اعلام کردند با پیگیری مسیر شبکه های ارائه دهنده سرویس به مهاجمان به ایالات متحده امریکا رسیده اند و این کشور را مقصر معرفی کردند. اما صنعت نفت ایران تنها صنعت ایران نیست که مورد هجوم حملات سایبری قرارگرفته است. مشهورترین حمله سایبری به تأسیسات صنعتی ایران بدون شک مربوط به ویروس استاکس نت است که در سال 2010 تأسیسات اتمی ایران را مورد هجوم قراردادند. مقامات ایرانی این ویروس را نیز طراحی شده توسط امریکا و رژیم صهیونیستی عنوان کردند. البته ایران هیچ گاه مقدار خسارات وارده به تأسیسات اتمی توسط این ویروس را اعلام نکرد. پس از حمله استاکس نت ایران تصمیم گرفت برای پیشگیری از حملات بیشتر به زیرساخت های حساس خود در آینده شبکه ملی اینترنت را راه اندازی کند. هرچند اینترنت ملی در ایران تاکنون اجرایی نشده است. با توجه به رقابت های شدید نفتی ایران در منطقه بسیاری معتقدند که ممکن است ریشه این حملات به این موضوع مرتبط باشد. حال باید دید، نتیجه تحقیقات شورای عالی فضای مجازی به کجا خواهد رسید و آیا اثبات وقوع حملات سایبری می تواند همانند نخی دانه های تسبیح شایعات و بعضاً توهمات توطئه را به هم وصل کند.