یوز در توران نفس می کشد

روستای قلعه بالا در شهرستان شاهرود از استان سمنان واقع شده است. این روستا در میان سکونتگاه های منطقه بالاترین ارتفاع را نسبت به سطح آب های آزاد داراست. بقعه های سید محمد و پیرسید و برخی از آثار تاریخی دیگر در روستای قلعه بالا نشانگر پیشینه و قدمت این روستاست. شرایط آب و هوایی حاکم بر این روستا سرد و خشک است. شرایط آب و هوایی کوهستانی در جنب کویر، دسترسی مناسب به راه های اصلی، چشمه های فراوان در دامنه ها و کوه ها، کلاته های زیبا با چشم اندازهای عالی، غارهای تاریخی، سنگ چین های ساخته دست بشر در ارتفاعات، کومه ها و مکان های زیستی درون کوه ها، بناهای تاریخی و شکل بافت روستا و معماری واحدهای آن، چنار قدیم با محفظه ای توخالی در بدنه درخت و... از مهم ترین جاذبه های گردشگری روستا و محدوده اطراف آن محسوب می شوند. کوهپایه ای بودن این روستا سبب شده تا ساخت وساز مناطق مسکونی و زمین های زراعی و باغات به صورت پلکانی درآید و این امر در کنار کاربرد مصالح سنتی و بومی، منظرۀ زیبایی را به وجود آورده و نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. خانه های روستای قلعه بالا دارای نمای کاه گلی است. درها و پنجره های این خانه ها همگی به رنگ نارنجی درآمده اند. بافت یکدست این روستا، با کوچه های سنگفرش شده و باغ های انگور آن هر تماشاچی را حیرت زده می کند. ترکیب مناظر زیبای کوهستانی و چشم اندازهای زیبای سراب های کویری، از جلوه های طبیعت این آبادی است. هسته نخستین بافت اولیه روستا بر فراز تپه ای از جنس خاک و صخره بناشده که در انتهای جنوبی آن صخره ای با ارتفاع بلندتر از هسته اولیه بافت به شکلی باشکوه و زیبا رو به سوی خورشید و آسمان دارد. بافت قدیم روستا به لحاظ این که در مکانی بلند و تپه مانند قرارگرفته که از چهار طرف خود به پایین دارای شیب، گاهی ملایم و گاهی تند است، از بافتی فشرده و شعاعی برخوردار است. این بافت نوعی بافت روستایی با پیچ وخم های کوچه های باریک، با تبعیت از شکل توپوگرافی زمین و ناهمواری و تأثیرپذیری از ویژگی های روستایی، نیازهای امنیتی، سنتی و بومی است. بافت قدیم از شمال شرقی محدود به زمین های کشاورزی، از شمال غربی محدود به باغ ها و از جنوب غربی و شرقی محدود به دامنه ارتفاعاتی است که بافت جدید را در برگرفته است. گونه دوم بافت، بافتی است که از 50 سال قبل به این طرف و با تأثیرپذیری از عامل امنیت در آن زمان و با تبعیت جغرافیایی از مسیر مسیل و رودخانه سابق توسعه یافته که شرق و غرب اراضی روستا را به دو قسمت تقسیم می کرد و در حال حاضر جاده ارتباطی اصلی و در اراضی بایر نزدیک به بافت قدیم شکل گرفته است. کوچه ها شکل منظم تر به خود گرفته اند و ساختمان ها ازنظر جنس مصالح و نوع معماری، گرایش به الگوهای جدید دارند، اما تا حدودی نیز متأثر از معماری قدیم هستند. این بافت در مقایسه با بافت قدیم تا حدودی از مساحت کمتری برخوردار است. یکی دیگر از ویژگی های روستای قلعه بالا هم جواری آن با پارک ملی توران است. پارکی که در آن می توانید به تماشای حیوانات و پرندگان نظیر یوزپلنگ آسیایی، گورخر آسیایی، زاغ بور و بروید. روستاییان قلعه بالا به خوبی از ارزش و اهمیت یوز در سرزمینشان خبردارند و می دانند تا زمانی که یوز در توران نفس می کشد، گردشگران زیادی به این سرزمین قدم می گذراند.