از انفجار شهران تا انکار مقصران

74روز گذشت تا مقصر نهایی حادثه شهران مشخص شد؛ حادثه ای که بیست و هشتم خردادماه، رعب و وحشت را به جان بخشی از مردم غرب تهران انداخت تا تیتر اول روزنامه های صبح کشور خبر فاجعه شهران، دهن باز کردن زمین و انفجار مهیب پیامد آن باشد. ساعت 30: 04 بامداد بیست و هشتم خردادماه بود که اهالی محله کوهسار شهران، با شنیدن صدای وحشتناکی، به خیابان ها ریختند، آن ها شعله های برافروخته ای که تا 20متر به هوا بلند شده بود، را دیدند که ساختمان کناری را در خود بلعید و حفره عمیق و بزرگی را در وسط خیابان ایجاد کرد. این حادثه منجر به قطع جریان برق، گاز، آب و تلفن ساکنان منطقه شد و خسارت هایی را به کارگاه مترو و چند واحد مسکونی دیگر وارد کرد. در انفجار شهران، راننده و کارگر بیل مکانیکی شهرداری مفقودشده بودند که 12روز بعد جسدشان کشف شد. حالا پس از گذشت دو ماه و12روز از آن حادثه، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، مترو را مقصر اصلی انفجار شهران دانست. اسماعیل نجار، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور درباره سرانجام حادثه شهران و مقصر نهایی این حادثه اظهار کرد: پس از وقوع حادثه در منطقه شهران، چندین گروه مسئول رسیدگی به این حادثه و علت یابی آن شده و درنهایت گزارش دستگاه های مختلف جمع آوری شده و علت اصلی آن مشخص شد. او بابیان اینکه مترو مقصر نهایی حادثه شهران است، ادامه داد: بحثی که در زمان حادثه شهران مطرح شد، این بود که بافت خاک از چسبندگی کافی برخوردار نبوده و حفاری تونل مترو باعث فروریزش خاک و همین امر نیز سبب فشار به لوله گاز، لوله آب و کابل های انتقال برق شده و درنهایت منجر به گسستگی در این خطوط و شکستگی لوله و حریق شده است. رئیس سازمان مدیریت بحران کشور بابیان اینکه حفاری مترو باعث این حادثه شده است، درباره ادعای مسئولان شهرداری مبنی بر وجود مغار یا همان حفره در این بخش از خاک منطقه شهران نیز گفت: شهرداری تهران معتقد است که حجم خاک ریخته شده در تونل مترو با ابعاد حفره متناسب نیست و به همین دلیل احتمالاً یک مغار در این محدوده وجود داشته است اما بحث بر سر این است که اگر مغاری هم آنجا بوده چرا مترو پیش از آغاز فعالیتش آن را بررسی نکرده است؟ او تصریح کرد: در حقیقت پیش از انجام هر پروژه عمرانی باید مطالعات اولیه درباره آن انجام شود. در این زمینه نیز اگر مغاری هم در خاک وجود داشته مترو باید آن را بررسی می کرد. عملیات ساخت مترو علت فروریزش زمین اما این بار اولی نبود که رئیس سازمان مدیریت بحران، مترو را به عنوان مقصر اصلی حادثه شهران اعلام می کند. سیزدهم تیرماه هم او، عملیات ساخت مترو را علت فروریزش زمین عنوان کرده بود، با این توضیح که: به این جمع بندی رسیدیم که در محل وقوع حادثه یعنی زیرزمین، عملیات احداث مترو در حال انجام بوده و بافت خاک به گونه ای بوده که چسبندگی لازم را نداشته و لاینینگ اصلی نیز انجام نشده است و به دلیل همین نوع بافت خاک، باعث شد که شاهد یک نشست باشیم و این نشست منجر به حادثه شد. او این را هم اضافه کرده بود که: حادثه شهران، فروریزش بوده نه فرونشست، چراکه یکجایی حفاری شده و ما به همین دلیل شاهد یک ریزش بودیم؛ فرونشست زمانی اتفاق می افتد که سطحی از زمین در اثر برداشت سفره های زیرزمینی، نشست کند یا بارگذاری در یک منطقه ای انجام شود که این موارد نبوده است. به گفته رئیس سازمان مدیریت بحران، خسارت واردشده به مردم را هم باید دستگاهی که مقصر است، پرداخت کند. شرکت مترو، پس از 74روز، در حالی مقصر اصلی این حادثه شناخته شد که گمانه زنی ها بر مقصر بودن این شرکت، از همان ساعت های بعد از حادثه آغازشده بود، محمد شهریاری، سرپرست دادسرای امور جنایی تهران یکی از آن ها بود که گفته بود: برخی می گویند علت وقوع حادثه نشست زمین به دلیل فعالیت کارگاه مترو بوده، البته هنوز این موضوع ثابت نشده است. انکار مسئولان شهرداری اما مسئولان شهرداری به شدت این موضوع را رد می کردند، یکی از آن ها جعفر هاشمی تشکری معاون حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران بود که بر وجود فاصله 25متری مترو با سطح زمین تأکید داشت و گفته بود که: به احتمال زیاد این انفجار به علت فشار جانبی و جرقه های ناشی از کابل برق رخ داده است. مهدی پورهاشمی، معاون عمرانی شرکت مترو هم یک روز پس از انفجار با تأیید گفته های هاشمی تشکری، تأکید کرد که: ساخت وساز مترو، دو ماه پیش ازاین منطقه عبور کرده و حفاری های فوقانی تونل تمام شده بود. او هم پیش بینی کرد که: حادثه در اثر انفجار گاز رخ داده. معاون عمرانی شرکت مترو تهران، همان کسی بود که 18روز پس از وقوع این حادثه از سوی رئیس، یعنی مدیرعامل شرکت مترو تهران، عزل شد. واکنش مدیرعامل مترو با این که سازمان مدیریت بحران کشور، شرکت مترو را مقصر حادثه خردادماه، می داند، اما مسئولان این شرکت، هنوز هم زیر بار نمی روند. چنانکه مدیرعامل شرکت راه آهن شهری تهران و حومه در واکنش به انتشار نتیجه نهایی گزارش گروه علت یابی حادثه شهران، گفت: اظهارنظر ایشان کاملاً غیر کارشناسی، فرافکنانه و با سمت وسوی سیاسی است. هابیل درویش با اعلام اینکه در محل حادثه شهران از قبل حفره ای وجود نداشته که اعلام می کنند چرا مترو پیش از آغاز فعالیت آن را بررسی نکرده است، مقصر دانستن مترو در حادثه شهران و اینکه مترو باعث ریزش خاک در این محل شده را اظهارنظری سطحی و تحلیلی به دوراز کارشناسی خواند و گفت: هیچ کس نگفته مغار یا حفره ای از قبل در محل بوده که حالا بگویند چرا شناسایی نشده بلکه مغار براثر تراوش آب از شبکه فرسوده آب رسانی تهران و شست و شوی خاک ریز دانه در محل به وجود آمده است. او ادامه داد: به ایشان توصیه می کنیم در خصوص موضوع کاملاً کارشناسی حادثه شهران عجله نکند و اجازه دهد مراجع ذی ربط و صاحب صلاحیت راجع به عوامل ایجاد حادثه شهران اعلام نتیجه کنند. درویش گفت: موضوع حادثه شهران در حال حاضر در مراجعی همچون کمیسیون زیربنایی دولت در دست بررسی است و چنین اظهاراتی درواقع فرار روبه جلو و به منظور تحت تأثیر قرار دادن مراجع مربوطه است.