شهر زدگی روستاها

آدم هایی که همیشه در جستجوی زندگی آرام و به دوراز ازدحام شهرها هستند، تصویری شاعرانه از روستا در ذهن خوددارند و برای همین است که خیلی وقت ها می گویند خوشا به حالت ای روستایی. روستایی خبر از بوق های پی درپی ماشین ها و هیاهوی شهرنشینی ندارد. زندگی شهری اما نقطه مقابل روستاست و گذران زمان در شهر خود قصه ای متفاوت از روستا دارد. زندگی شهری مهارت و فوت وفن خاص خود را طلب می کند. در شهرها انگار پایانی برای سروصدا و هیاهو نیست.صدای خیابان ها، ماشین ها و آدم ها آن قدر آزاردهنده است که گاهی به سرت می زند همه چیز را رها کنی و به کنجی دنج پناه ببری، البته اگر بتوان در شهرها جایی این چنین یافت. زندگی شهری، زندگی آرام و بی دغدغه ای نیست.آدم ها در شهرها هرروز بی تفاوت از کنار یکدیگر می گذرند.ارتباط ها در شهرها جزئی اند و زودگذر.آدم ها نسبت به هم بی تفاوت اند و غرق شدن در شلوغی و هیاهوی شهرها مرگ صمیمیت ها و عاطفه هاست.شهر انگار که دنیای بیگانه هاست. امروزی شدن روستاها هرچند هنوز هستند روستا هایی که زندگی صنعتی و تأثیرات زندگی شهری آن ها را متحول نکرده است، اما زندگی روستایی با تمام زیبایی هایش رو به سوی تحولی ناخوشایند دارد. اگرچه هنوز میان شهر و روستا تفاوت های بارزی وجود دارد، اما سبک زندگی روستاییان در حال تغییر است و با شتابی روزافزون از گذشته ها فاصله می گیرد. حالا در برخی روستاها خیلی از سبک های زندگی شهری واردشده، آن قدر که برای قدیمی ها کمتر چیز آشنایی از گذشته برجای مانده است. برای کسانی هم که راه شهر را پیش گرفتند و سالیان دراز دور از روستایشان بوده اند، شاید باور دیدن روستای کودکی هایشان کمی دشوار باشد.ویژگی های شیوه زندگی روستایی در دوره های گذشته اجازه نمی داد تا پدیده سبک زندگی به معنایی که در شهر دیده می شود به وجود آید. اما با رشد فرآیند شهرنشینی یا همان شهری شدن در روستا ها نیز سبک زندگی در حال شکل گیری است. هرچند درگذشته پوشش اهالی روستا بافرهنگ سنتی روستاییان پیوند داشت و با شهرنشینان کاملاً متفاوت، اما حالا یکی از تغییرات روستاها نسبت به گذشته تغییر در پوشش اهالی روستاست که چندان تفاوتی با پوشش شهرنشینان ندارد. در خیلی از روستاها، روستاییان دیگر همچون گذشته لباس سنتی تن نمی کنند و حالا پوشش جوان روستایی فرق چندانی با جوان شهری ندارد. دنباله روی از شهر ها با ورود تلویزیون و رسانه های جمعی به روستا ها، زندگی شهرها به روستاها نیز سرایت یافت، به گونه ای که در موارد بسیاری روستاها به دنباله روی از شهرها پرداختند، درنتیجه نوعی یکسان سازی سبک زندگی روستاییان با شهرنشین ها یا همان شهری شدن روستا ایجاد شد. اکنون بیشتر ابزارهای مورداستفاده در شهرها در روستاها نیز رایج است. البته تأثیرپذیری روستا از شهر همواره تابع بعد مسافت میان این دو بوده است. یعنی هرچه روستایی به شهر نزدیک تر باشد به همان میزان نیز نفوذ عناصر و فرهنگ شهر در روستا نیز بیشتر می شود. شکل فعالیت ها نیز در روستاها تغییر اساسی کرده است، هرچند در خیلی روستاها هنوز هم کار روستایی کشاورزی و دام پروری است، اما دختر روستایی که تا همین چند سال پیش پشت دار قالی می نشست و با دستان هنرمندش بر تاروپود آن نقش می زد حالا انگار همچون دختر شهرنشین به دنبال مهارت های تازه تری است؛ لذا بالاجبار مادران روستایی هنرهای کهنی که سینه به سینه به آن ها رسیده بود با خود به گور می برند. تغییر شکل خانه های روستایی زمانه که تغییر کرد و همه چیز روبه جلو رفت، شکل خانه های روستا نیز تغییر یافت و کم کم با مصالح و مواد ساختمانی مدرن ساخته شد. خانه های روستایی که زمانی نشان از سنت های روستاییان و سبک زندگی آنان داشت، حالا انگار نه شبیه خانه روستایی مانند گذشته هاست و نه کاملاً شبیه خانه های مدرن شهری. نه تنها شهرنشینان، بلکه حتی نسل های امروزی روستا نیز با توجه به تغییراتی که در روستاها درنتیجه توسعه امکانات و خدمات رفاهی و تغییر شیوه یا سبک زندگی روستایی رخ داده است، کمتر قادر به تفکیک مفهوم خانه روستایی خود از خانه شهری هستند، اگرچه همچنان تفاوت های بارزی بین شهر و روستا وجود دارد. به اعتقاد مردم شناسان، خانه روستایی مدرن تلفیق و ترکیب ناهماهنگ، نامتوازن و ناهمخوانی از خانه روستایی سنتی، خانه شهری و چادر و کپر عشایری است. یعنی نه خانه شهری، نه چادر عشایری و نه خانه روستایی سنتی است. به عقیده مردم شناسان اما این تغییرات تنها در شکل و قیافه خانه ها خلاصه نشده است بلکه با تغییر سبک زندگی و محیط خانه، روابط درون خانه ها و خانواده ها نیز دست نخورده نمانده است. روابط و ارزش های بورژوایی به تدریج بر روستا ها غلبه یافته، به گونه ای که شهری شدن به مثابه نوعی ارزش بر روستا حاکم شده است که این خود حاکی از نابودی روستا و فرهنگ روستایی است. ورود فنّاوری شهری به جوامع روستایی، تغییرات زیادی در این جوامع ایجاد کرد. به عنوان مثال زمانی که ابزاری نظیر تراکتور وارد زندگی روستایی شد نیاز به عریض شدن جاده ها و تغییر شکل درها و بناها همچون اضافه شدن انبار به ساختمان ها و درنتیجه تغییر شکل خانه ها شد.درگذشته میان ناحیه ای که روستا در آنجا قرار داشت و معماری سنتی نوعی رابطه خاص وجود داشت. به عنوان نمونه در مناطق کویری اغلب خانه ها از گل و خاک ساخته می شد. اما اکنون تا حدودی سبک معماری شهری در خانه سازی و زندگی روستا ها که درگذشته معماری خاص خود را داشت، نفوذ و آن را متحول کرده است ورود فنّاوری به روستا زمان می گذرد و با پیشرفت علم و پیدایش فنّاوری، زندگی روستایی نیز رنگ و بوی دیگری می یابد. سبک زندگی در روستا حالا مثل بسیاری از جنبه های زندگی آدم های امروزی تغییر کرده و حالا به چشم روستا، شهر نمادی برای امروزی شدن است. بسیاری از عناصر زندگی شهری در زندگی روستایی راه یافته است. حالا دیگر زن روستایی تقریباً از همان ابزاری استفاده می کند که زن شهرنشین در خانه اش دارد. حالا در خانه زن روستایی جای جارو دستی را جاروبرقی، جای پشتی را مبلمان و شاید جای سفره روی زمین را میز ناهارخوری البته نه در شکلی کاملاً مدرن پرکرده است. دیگر بوی نان محلی در کوچه پس کوچه های روستا به مشام نمی رسد و انگار نان های ماشینی، سفره های خانه های روستایی را رونق می دهد.در کنار همه این تغییرات اضافه شدن برق، گاز، تلفن، مدرسه و بیمارستان همگی اجزایی از عناصر زندگی شهری است که زندگی روستایی را متحول و آن را به زندگی شهری نزدیک تر کرد. عناصر زندگی شهری حالا در کنار زندگی روستایی جا خوش کرده و زندگی روستایی حالا مخلوطی از گذشته و حال است. البته نفس ورود فنّاوری قطعاً برای آباد شدن روستاها مفید است اما مسئله آنجایی است که روستاها از هویت اصلی خود که همان تولید است، دست می کشند و آرام آرام روستا فقط تبدیل به یک خوابگاه می شود.