ترمیم بافت فرسوده شهری محتاج دستگاه قدرتمند شهری

نه تنها زلزله، بلکه عملکرد طبیعی فرسایش در طول زمان نیز، حساب بافت های فرسوده شهری مانند تهران را خواهد رسید. چند سالی هست که بازسازی بافت های فرسوده شهری و دادن وام جهت ترمیم آن ها در فضای رسانه ای به چشم می خورد . اما هنوز هستند محلات زیادی در جنوب تهران که بافت های فرسوده بسیاری دارند و خدای ناکرده به چشم به هم زدنی از بین خواهند رفت. بازسازی این بافت ها در شهرهای بزرگ جهان ، ظاهراً پدیده نسبتاً جدیدی به شمار می آیند. به صورتی که فکر و برنامه بسیاری از مدیران شهری و شهرداری ها در جهان معطوف به بازسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری است. اما نگاه به تاریخ نشان می دهد که این کار یک فرایند طبیعی در مسیر زندگی بشر است. از زمانی که انسان ها اولین خانه ها و آبادی های خود را ساختند، بازسازی و تجدید حیات خانه ها و روستاهای اولیه نیز انجام می گرفت. درواقع این کار مانند دگردیسی و تغییر شکل در موجودات زنده امری طبیعی است. معمول و منطقی است که آدمی به محض خراب شدن یا فرسودگی بخشی از خانه اش به ترمیم و بازسازی آن بپردازد. اما به نظر می رسد بازسازی حجم وسیعی از محلات فرسوده و نوسازی آن ها ،سابقه زیادی در تاریخ انسان ها ندارد. به شهادت تاریخ، اولین کنفرانس بازسازی بافت های فرسوده که اطلاعات آن ثبت و ضبط شده است،مربوط است به سال 1958 میلادی که در هلند برگزار شد. هدف این اجلاس ایجاد انرژی و نشاط بیشتر در مناطق شهری وترمیم بافت های فرسوده بود. این ترمیم بیشتر منحصر به مناطق تاریخی یا قدیمی مرکز شهر در شهر دن هاگ هلند بود. شهر پاریس هم از اولین شهرهایی است که در آن برنامه بزرگی برای بازسازی بافت های فرسوده به اجرا درآمد. در آمریکا نیز با طراحی یک برنامه همه جانبه و ملی ، بازسازی مناطق فرسوده مورد دقت قرار گرفت. در آمریکا از اواخر قرن 19 به این مهم توجه شد و در دهه 1930 میلادی هم این برنامه در ابعاد وسیع دنبال گردید. در اروپا فرایند نوسازی و ترمیم شهرها و بناهای فرسوده تقریباً مشابه آمریکا انجام شد . این کار در اروپا پس از پایان جنگ جهانی اول شروع شد. در این برنامه ، ساخت خانه های اجاره به شرط تملیک به جای خانه های ساده و نامطمئن کارگری در دستور کار مدیران شهری قرار گرفت. اروپایی ها بعد از جنگ دوم جهانی نیز که صدمات زیادی به شهرهایشان وارد شد وارد و بازسازی شدند. در این برنامه عظیم، به جای تخریب محلات فرسوده، بهسازی محلات موردتوجه قرار گرفت.این روند اکنون نیز به صورت یک رویه و شیوه نامه با برنامه ریزی در حال انجام است که بر اساس آن، بهسازی و ایجاد نشاط و طراوت در محلات در دستور کار دارد. بازسازی و ترمیم فضاهای شهری فرسوده در هرکجای دنیا و ازجمله کشور ما؛ ناگزیر بر عملکرد پیرامون سه محور زیر است: اول؛ بازسازی یا نوسازی بناها و محلات از راه مداخله اصلاحی یا تخریب موردی . دوم، اعمال و اجرای دقیق ضوابط و قوانین شهری. سوم؛ از بین بردن و جلوگیری کردن از گسترش کپرنشینی و حاشیه نشینی شهری. اجرای این مراحل سه گانه نیازمند برنامه ریزی دقیق است . این طراحی و برنامه ریزی توسط یک دستگاه مقتدر شهری امکان پذیر است و وجود دستگاه های موازی با شرح وظایف مختلف و گاه متداخل باهم ، می تواند باعث بلااثر شدن و مزاحم کارها با یکدیگر شوند. امری که در کشور ما باوجود سازمان های مسکن و شهرسازی در استان ها ، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان ها و سازمان های نوسازی و بهسازی شهری تداخل و تزاحم خود را درروند بازسازی و ترمیم نشان می دهد.