آیا آب لوله کشی شهری نیاز به دستگاه تصفیه آب دارد؟

یکی از متداول ترین سؤالاتی که در ذهن بسیاری از شهروندان وجود دارد این است که آیا آب لوله کشی شهری که در تصفیه خانه ها پالایش می شود ، بازهم نیاز به تصفیه بیشتر دارد؟ از طرفی عده ای از فروشندگان ناآگاه و گاه سودجو ، این تصور غلط را در ذهن شهروندان ایجاد می کنند که اقداماتی که در تصفیه خانه ها جهت پالایش آب انجام می شود کافی نیست و لذا این آب جهت مصرف مناسب نمی باشد. این تبلیغات غلط و غیرمنصفانه که برخی اوقات آگاهانه و باهدف کسب سود بیشتر از طرف برخی از فروشندگان دستگاه های آب شیرین کن انجام می شود ، گاه مسئولان محترم سازمان آب را نیز به واکنش واداشته است. حقیقت این است که هیچ کس نباید زحماتی را که در تصفیه خانه های سازمان آب برای تصفیه و پالایش آب شهری کشیده می شود ، منکر شود. در این مقاله سعی کرده ایم با ارائه برخی توضیحات از این مسئله رفع ابهام کنیم. در تصفیه خانه ها چه اتفاقی می افتد؟ الف ) ابتدا حذف ذرات معلق و زلال سازی آب در تصفیه خانه ، آب از آشغال گیرها و صافی ها عبور می کند تا ذرات درشت شناور در آب مثل : شاخ و برگ درختان و ... از آب جدا شود. همچنین آب از صافی های مختلف مثل فیلترهای شنی عبور می کند تا ذرات معلق کوچک تر و ریزتر نظیر خاک و گل نیز از آب حذف شوند و آب زلال و شفاف شود. برای حذف ذرات شناور در آب که در حد چند ده مولکول هستند و به آن ها ذرات ریز کلوئیدی می گویند ، آب را در استخرهایی موسوم به حوضچه های ته نشینی نگه داری می کنند و با انجام فرایندهایی این ذرات ریز کلوئیدی را ته نشین می کنند. به این ترتیب آب کاملاً زلال و شفاف می شود. ب ) سپس کلرزنی و از بین بردن میکرو ارگانیزم ها پس ازاینکه آب کاملاً زلال و شفاف شد و ناخالصی های شناور در آب حذف شدند ، به آب کلر اضافه می کنند تا کلیه میکرو ارگانیزم های بیماری زا نظیر : انگل ها ، باکتری ها ، ویروس ها و ... از بین بروند و آب کاملاً بهداشتی شود. تکلیف ناخالصی های محلول در آب چه می شود؟ با انجام اقدامات فوق در تصفیه خانه ها آب کاملاً زلال ، شفاف ، بهداشتی و آماده مصرف می شود. اما نکته اینجاست که نه تنها در کشور عزیزمان ایران ، بلکه در هیچ کشور دیگری ناخالصی های محلول در آب مثل : سختی آب ، ناخالصی های حل شده در آب و ... از آب جدا نمی شوند چراکه هزینه جداسازی ناخالصی های محلول (سختی و سنگینی آب) در آب بسیار بالاست و نیاز به فن آوری های پیشرفته مثل تکنولوژی اسمز معکوس دارد. با توجه به اینکه حجم زیادی از آب شهری صرف مصارف غیر آشامیدنی ( مثل شستشوی لباس ، استحمام ، شستشوی ظروف ، آبیاری گلدان ها و باغچه ها و ... ) می شود لذا عاقلانه نیست که تمام آب مصرفی شهری با هزینه های هنگفت تصفیه کامل شود و ناخالصی های حل شده در آن حذف شود. دستگاه های تصفیه آب ، کیفیت آب آشامیدنی را بالاتر می برند بدیهی است چنانچه ناخالصی های حل شده در آب حذف شوند ، آب سبک تر و گواراتر می شود و کیفیت آن بالاتر خواهد رفت. اما این در صورتی عاقلانه و مقرون به صرفه است که آب فقط صرف آشامیدن شود. استفاده از دستگاه های تصفیه آب خانگی استاندارد که مجهز به فیلترهای اسمز معکوس RO هستند باعث می شود که با حذف ناخالصی های حل شده ، آب سبک تر ، گواراتر و باکیفیت تر ازآنچه هست ، شود. از طرفی ازآنجاکه این آب فقط صرف آشامیدن می شود لذا صرف هزینه برای آن نه تنها غیراقتصادی نیست بلکه نوعی سرمایه گذاری بر روی سلامتی افراد محسوب می شود. مشکل فرسودگی و پوسیدگی لوله های آب رسانی مشکل دیگری که در تمام دنیا با آن مواجه هستند ، فرسودگی و پوسیدگی لوله های آب رسانی شهری و همچنین شبکه های لوله کشی خانگی است. به عنوان مثال قدمت لوله های کار گذاشته شده در شهر نیویورک به سال 1800 میلادی برمی گردد یعنی بیش از 200 سال پیش. در کشور ما نیز حدود 40 درصد از شبکه آب رسانی ، فرسوده است و قدمت لوله های آب در برخی از شهرها به 50 تا 60 سال پیش برمی گردد. فرسودگی لوله های آب رسانی باعث مشکلاتی نظیر شکستگی و ترکیدگی لوله ها و درنتیجه ورود گل ولای به داخل آب شهری می شود. از طرفی ذرات ناشی از پوسیدگی و زنگ زدگی لوله ها نیز از همین طریق وارد آب مصرفی شهری می شوند. این مشکلی است که نه تنها در کشور ما بلکه در تمام دنیا با آن مواجه هستند و بهترین راه حل ، استفاده از دستگاه های تصفیه آب خانگی است که در آشپزخانه ها و درست در نقطه مصرف ، آب را از فیلترها عبور می دهند و این ناخالصی های ثانویه را از آب جدا می کنند. مضرات کلر کلر یک ماده شیمیایی سمی است که به مقدار معین و بسیار کم به آب اضافه می کنند تا جانداران میکروسکوپی موجود در آب را از بین ببرد. تقریباً در تمام دنیا از همین روش برای گندزدایی و ضدعفونی کردن آب استفاده می کنند. اما استفاده از کلر در کنار منافع زیادی که دارد دارای مضراتی نیز هست. علاوه بر اینکه کلر می تواند به پوست و موی انسان آسیب بزند ، یکی دیگر از مضرات کلرزنی استفاده از کلر باعث به وجود آمدن محصولات جانبی به نام تری هالو متان ها می شود که احتمال سرطان زا بودن آن ها زیاد است. بنابراین بهتر است در هنگام مصرف کلر را از آب آشامیدنی و حتی آب حمام ، حذف کنیم. دستگاه های تصفیه آب خانگی و فیلترهای دوش حمام کلر را درست در آخرین نقطه ، زمانی که آب قرار است به معرض مصرف برسد ، حذف می کنند. بالاخره آیا تصفیه آب برای آب لوله کشی لازم است یا خیر؟ طبق آمار ، هر شهروند به طور متوسط روزانه 300 لیتر آب مصرف می کند. عمده موارد مصرف آب شامل مصارف غیر آشامیدنی می شود. ازجمله : شستشوی ظروف و البسه ، استحمام ، شستشوی دست و صورت ، آبیاری گلدان ها و باغچه ها و ... و فقط 2 لیتر از این 300 لیتر جهت آشامیدن استفاده می گردد. به همین دلیل تقریباً در اکثر کشورها ، در تصفیه خانه ها آب را صد در صد تصفیه نمی کنند. بلکه فقط آب را زلال و شفاف می کنند و پس از ضدعفونی کردن در اختیار شهروندان قرار می دهند. علاوه بر این آب در مسیر انتقال از شبکه های لوله کشی فرسوده و پوسیده عبور می کند و بخشی از زنگ لوله ها و ذرات آلاینده از این طریق وارد آب می شوند. این موارد باعث شده است مردم بسیاری از کشورها از دستگاه های تصفیه آب خانگی استقبال کنند. این سیستم ها که فقط جهت آب آشامیدنی استفاده می شوند ، آب را در محل مصرف تصفیه کرده و ناخالصی های محلول ، زنگ لوله ها ، گل ولای ناشی از حوادث ترکیدگی لوله ها و همچنین ماده شیمیایی کلر را از آب حذف می کنند و با حذف سختی و سنگینی ، آبی به مراتب سبک تر و باکیفیت بالاتر در اختیار شهروندان قرار می دهند. این راه حل باعث شده است که مردم با هزینه ای بسیار کمتر ازآنچه که در تصفیه خانه ها لازم است، فقط آب آشامیدنی خود را تصفیه مضاعف کرده و کیفیت آن را بالاتر ببرند و با هزینه شخصی آب مصرفی و بهداشتی را از آب آشامیدنی تفکیک کنند تا کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند. هرکسی می تواند با صرف کمی هزینه ، سطح سلامت و رفاه خانواده خود را افزایش دهد. این هرگز به معنای عدم کارآمدی سیستم ها و زیرساخت های شهری نیست بلکه یافتن راه حل هایی برای ارتقای کیفیت زندگی است.