رایزنان ایرانی با قدم هایی استوارتر در میادین بین المللی

مهم ترین مشخصه رایزن ایرانی، انعکاس و انتقال فرصت ها و ظرفیت های شناسایی شده برای صادرات کالاهای ایرانی در بازارهای هدف است. به گزارش پیام ساختمان، با ورود به عرصه جدید اقتصادی، بخش خصوصی نقش رایزن های بازرگانی را در بهبود روابط بین المللی بسیار مؤثر می داند و سازمان توسعه تجارت به عنوان متولی گزینش رایزن های بازرگانی در ایران فعال است و این امر موجب شده تا بخش خصوصی برای بهبود عملکرد رایزن ها با این سازمان نیز وارد مذاکره شود. مجتبی خسرو تاج که اخیراً سکان این سازمان را در دست گرفته است، در گزارش پیش رو از چندین استراتژی سازمان مطلوبش در خصوص انتخاب رایزن های بازرگانی در کشور هدف سخن گفته است. مشخصات رایزنان ایرانی رئیس سازمان توسعه تجارت اعتقاد دارد هزینه کردن در راستای این استراتژی ها می تواند چندین برابر درآمد ارزی و اشتغال، افزایش بهره وری و ارتقای کیفی محصولات تولیدی را به دنبال داشته باشد. او همچنین در این گفت وگو ویژگی های رایزن های بازرگانی را تحلیل می کند و اعتقاد دارد در حال حاضر کاستی هایی در عملکرد رایزن های بازرگانی مستقر در کشورهای هدف وجود دارد که باید موردبررسی قرار بگیرد. در ادامه مشروح سخنان مجتبی خسرو تاج، رئیس سازمان توسعه تجارت را می خوانید. او در مورد استراتژی این سازمان در خصوص انتخاب رایزن های بازرگانی گفت: سازمان توسعه تجارت ایران با انتخاب و اعزام رایزن های بازرگانی باید به دنبال دست یابی به این چند هدف عمده توجه داشته باشد: رایزن ها زمینه ساز و تسهیل کننده حضور شرکت های تولیدی- صادراتی ایران در بازارهای بین المللی باشند، فرصت ها و ظرفیت های شناسایی شده برای صادرات کالاهای ایرانی را در بازارهای هدف به واحدهای تولیدی و صادراتی ایرانی منعکس و منتقل کنند، تحولات بازارهای تجاری در کشورهای هدف را به مسئولان اقتصادی ایران منتقل کنند و ساختار بازار و نظام تصمیم سازی برای خرید کالا در کشورهای هدف را به صادرکنندگان ایرانی منتقل کنند. خسرو تاج ادامه داد: همچنین، اولویت های وارداتی و بخش های بالقوه در کشور هدف را که می توانند خریدار کالا و خدمات ایرانی باشند به شرکت های صادراتی ایران گزارش کنند، تحلیلی از مقررات واردات و صادرات، نظام تعرفه ها، انواع عوارض و مالیات و سایر موانع و یا تسهیلات را که در صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای هدف صادراتی می تواند ایفای نقش کند به شرکت های صادراتی ایرانی منعکس کنند، از نحوه حضور رقبا و کالاهای مشابه ایرانی که در بازارهای هدف وجود دارند شرکت های صادراتی ایرانی را مطلع کنند، تحلیلی از فضای رقابتی در کشورهای هدف داشته باشند و بتوانند توصیه های مناسب برای شرکت های ایرانی داشته باشند که در چه نوع کالایی و با چه شرایطی قدرت رقابتی برای حضور در بازار هدف دارند، در برپایی نمایشگاه ها و اعزام هیئت های تجاری به کشور هدف، یار و پشتیبان شرکت های صادراتی باشند و زمینه ملاقات با خریداران بالقوه را برای شرکت های صادراتی ایرانی فراهم کنند. رئیس سازمان توسعه تجارت افزود: رایزنان ضمن شناسایی خریداران بالقوه در کشورهای هدف، در خصوص سازماندهی و اعزام هیئت های خریدار کالاهای ایرانی و تشویق آن ها به بازدید از ایران و ملاقات با طرف های صادراتی ایرانی تشویق کنند و طی تماس با تشکل های تولیدی و وارداتی در کشورهای هدف و با ارائه آمار و اطلاعات لازم، توزیع بروشورهای مناسب در مورد معرفی کالاهای صادراتی ایرانی و ظرفیت تولید و شرایط رقابتی کالاهای ایرانی، زمینه توسعه صادرات را فراهم آورند. در مناسبت های مختلف در کشورهای هدف ضمن نشست ها و کنفرانس هایی، موضوع ایران و محصول ایرانی به بحث و گفت وگو گذاشته شود و فضای کسب وکار کشور باهدف خرید کالاهای ایرانی توسعه یابد و کمک به صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی در انعقاد قراردادهای مهندسی در کشورهای هدف صورت گیرد. رایزن بازرگانی باید کارمند رسمی دولت باشد خسرو تاج در تشریح ویژگی های انتخاب رایزنان ایرانی، گفت: ویژگی رایزن های بازرگانی باید به نحوی باشد که قدرت و قابلیت پیگیری راهبردها و اهداف اعلام شده در جواب سؤال قبل را داشته باشند. قطعاً تحصیلات آکادمیک و تجربه در بخش بازرگانی از الزامات کار است، تسلط به زبان انگلیسی و ترجیحاً زبان محلی کشورهای هدف از ضروریات است. گذراندن دوره های تخصصی برای آشنایی با سازمان های توسعه تجارت و نحوه تقسیم کار و ارتباطات از ضروریات فعالیت در عرصه رایزنی است، رایزن های بازرگانی باید از اتاق ها، تشکل های صادراتی و اعضای صادرکننده فعال در رشته های مختلف تولیدی و صادراتی شناخت داشته باشند. رایزن ها باید از ساختار تصمیم سازی در کشور و دستگاه های فعال و تسهیل کننده در امر صادرات شناخت داشته باشند، رایزن ها بایستی کشور هدف را خوب بشناسند، چشم انداز روابط بنگاه های تولیدی و صادراتی ایران با کشور حوزه مأموریت خود را طراحی کنند و منافع مالی در کار با کشور هدف را به بنگاه ها و شرکت های صادراتی ایرانی اعلام کنند. البته در مقررات فعلی کشور که می تواند تحول و یا تغییر پیدا کند علاوه بر ویژگی های اعلام شده بالا، رایزن بازرگانی باید کارمند رسمی دولت باشد و قرارداد استخدامی محکمی با دولت داشته باشد. حداقل 10 سال سابقه کار مرتبط با تجارت و حداقل مدرک تحصیلی لیسانس در رشته های مرتبط از سایر معیارهایی است که در ضوابط انتخاب رایزن، همکاران به آن اشاره می کنند. او از برنامه های سازمان توسعه تجارت برای پررنگ تر شدن نقش رایزن های بازرگانی اظهار داشت: آنچه که در طی مدت زمان استقرارم در سازمان شاهد بودم این است که بخش عمده ای از خدمات رایزن های بازرگانی در قالب اهداف آمده در جواب سؤال اول اطلاع رسانی نمی شود و بسیاری از شرکت های صادراتی از آن ها بی خبرند. بنابراین اطلاع رسانی به بنگاه ها و شرکت ها از اقدامات رایزنان بازرگانی، یک الزام است که الآن باقوت انجام نمی شود. اما پررنگ تر شدن فعالیت های رایزن های بازرگانی نیز می تواند بالقوه در فضای شرکت های تولیدی- صادراتی انتظاراتی را از رایزنان به دنبال داشته باشد که امکانات و الزامات ارائه این گونه خدمات و پشتیبانی ها در حال حاضر در اختیار رایزنان نیست. بنابراین باید دقت کرد متناسب با اطلاع رسانی، ظرفیت ها و امکانات رایزنان نیز در کشورهای هدف توسعه پیدا کند تا پاسخ گوی انتظارات باشند. در بسیاری از کشورها، منابع در اختیار سازمان های توسعه تجارت با رقم های چند صد میلیون دلاری برابری می کند و امکانات مناسبی در زمینه داشتن دفتر تجاری، تعداد کافی پرسنل محلی و سایر امکانات، زمینه ساز خوبی برای خدمت رسانی می شود. متأسفانه محدودیت منابع در حال حاضر چنین فرصت و شرایطی را برای رایزنان بازرگانی ایران فراهم نمی آورد. رایزنان بازرگانی باید در راستای دست یابی به اهداف کمی صادرات کالا و خدمات فعال شوند و با توجه به اولویت های صادراتی اعلام شده در برنامه ششم، برنامه راهبردی وزارتخانه و ازاین گونه موارد فعال شوند و ارتباطات قوی تر و منسجم تری با تشکل های صادراتی ایران برقرار کنند. رئیس سازمان توسعه تجارت در موردتوجه سازمان به خواسته های بخش خصوصی در انتخاب رایزن بازرگانی تصریح کرد: فکر نمی کنم خواسته های بخش خصوصی به جز اهدافی باشد که به عنوان استراتژی سازمان به آن ها اشاره کردم. گلایه بخش خصوصی می تواند این باشد که سازمان تا چه اندازه توانسته است در اعزام رایزنان با ویژگی ها و مشخصات اعلام شده در سؤالات قبلی اقدام کند! کارایی و اثربخشی رایزن های بازرگانی متأثر از عوامل متعددی است. یکی ویژگی های تحصیلات و تجربه فرد اعزامی، دوم نحوه مدیریت و سازماندهی کار در مرکز، سوم هماهنگی و ارتباط مناسب با سفیر و کادر وزارت امور خارجه چهارم تأکید بر اعزام رایزنان بازرگانی از کادر سازمانی توسعه تجارت که پروسه و مراحل کارشناسی و مدیریتی درون سازمان را طی کرده باشند و مسائلی از این قبیل. به هرحال زمانی که رایزن بازرگانی خود را موظف بداند در راستای خدمت رسانی به بنگاه ها و شرکت های صادراتی قدم بردارد خود را ملزم و مواجه با یک فضای پویا و دینامیک کرده است که انتظار و خواست بخش خصوصی می تواند در موقعیت های زمانی مختلف، متفاوت باشد و باید به آن ها پاسخ گو باشد. موضوع اطلاع رسانی و دسترسی بنگاه های صادراتی به یک سامانه مناسب که از خدمات رایزنان بازرگانی خبردار شوند و هم زمان بتوانند انتظارات خود را به سازمان توسعه تجارت و رایزنان بازرگانی منعکس کنند کمک کار جدی بخش خصوصی خواهد بود.