کمپرسورسازی؛ از احداث تا ورشکستگی

پادنا و کمپرسور سازی ایران دو کارخانه بزرگ بودند که این محصول را تولید می کردند و توانسته بودند به فناوری بسیار مناسبی در تولید دست یابند. دانش فنی و سطح تولید کمپرسور در ایران به حدی رسیده بود که از صادرات 50هزار کمپرسور در سال حتی یک مورد هم با مشکل روبه رو نمی شد و سطح کیفی تولید پایدار شده بود. باوجوداین، هر دو کارخانه به دلایل متفاوت از چرخه تولید حذف شدند و به تبع آن ایران از رسته تولیدکنندگان کمپرسور به جرگه واردکنندگانی پیوست که کنترل بازار را هم ازدست داده است. بر اساس برخی اطلاعات تصمیم گیری برای راه اندازی خط تولید زانوسی ایتالیا در پادنا و تغییر 9 مدیرعامل و هیئت مدیره در کمتر از 10سال در شرکت کمپرسور سازی ایران تیر خلاص این کارخانه ها بود. تیری که باعث شد هنوز بعد از گذشت بیش از 10سال از تعطیلی آن ها کسی فکر تولید کمپرسور به سرش نزند. مجید عزیزی، مدیر تولید بخش مکانیکال شرکت کمپرسور سازی ایران درباره تاریخچه 2 کارخانه کمپرسور سازی و مشکلاتی که باعث تعطیلی این کارخانه ها شد گفت: کمپرسور سازی ایران در قزوین و کمپرسور سازی پادنا در فارس دو کارخانه تولید کمپرسور یا موتور یخچال در ایران بودند که کمپرسور سازی ایران در سال 52 و پادنا در سال 75 به بهره برداری رسیده بودند. مدیر تولید بخش مکانیکال شرکت کمپرسور سازی ایران بابیان اینکه پس از قطع ارتباط با امریکا این شرکت خط تولید نکی ایتالیا را وارد کرد، گفت: این محصول نیز در داخل کشور تولید شد و مشکلی در تولید آن وجود نداشت تا اینکه از اواسط دهه 70 تا اواسط دهه 80 در این شرکت 9 مدیرعامل عوض شد. دلیل اصلی تعطیلی کارخانه کمپرسور سازی ایران تغییرات بسیار زیاد در سطح مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره بود. این تغییرات باعث شد سیاست گذاری ها با توسعه پایدار همسو نباشد و راهکارهای مدیران برای توسعه متفاوت بود. بر این اساس، سیاست گذاری ها با تغییرات مدیریت تغییر می کرد. گذری بر کمپرسور سازی پادنا عزیزی با اشاره به اینکه دومین کمپرسور سازی در ایران، پارس یا پادنا بود که در فارس راه اندازی شد، گفت: این کمپرسور سازی نیز از سال 1375 تولید داشت و این کارخانه نیز به دلیل مشکلات مشابهی که با کمپرسور سازی ایران داشت، طرح تولید را تغییر داد. وی بابیان اینکه در آن زمان این شرکت طرح تولید زانوسی ایتالیا را برای ادامه تولید انتخاب کرد، گفت: این طرح برای ایران مناسب نبود. زانوسی در اروپا هم نشان خوش نامی نبود و کیفیت مناسبی هم نداشت. همچنین باید در نظر داشت که شرکت کمپرسور سازی ایران در آن زمان بهترین روزهای خود را سپری می کرد و پادنا نمی توانست رقابت مناسبی داشته باشد. به گفته عزیزی، پادنا پس ازاین تصمیم در قیمت تمام شده و مدیریت بازار با مشکلات بسیاری روبه رو شد. همچنین از دیگر از مشکلاتی که باعث تعطیلی این کارخانه شد، این بود که پادنا ناگهان وارد تولید کمپرسور شد. اگر این کارخانه مدتی به اندازه 4 سال را صرف مونتاژ کمپرسور می کرد با این مشکل روبه رو نمی شد اما بدون کسب تجربه وارد تولید شد و متأسفانه این مشکلات برای پادنا هم به وجود آمد. مزیت های کمپرسور سازی ایران به گفته عزیزی، این دو شرکت بزرگ کمپرسور سازی در کشور می توانستند، به رشد و توسعه بیشتر این صنعت کمک کنند. این در حالی است که اکنون این دو شرکت تعطیل شده و راه اندازی دوباره کارخانه های کمپرسور سازی با مشکلاتی روبه روست. وی با اشاره به اینکه شرکت کمپرسور سازی به عنوان دانشگاه صنعتی می توانست به ایران کمک کند، گفت: متأسفانه این شرکت زمانی دچار تغییرات دائمی شد که دانش فنی آن به طور کامل منتقل شده و این کارخانه مهندسان بسیاری را تربیت کرده بود. باوجوداین، کسی از تعطیلی این کارخانه جلوگیری نکرد و سیاست های بالادستی باعث تعطیلی این کارخانه شد. عزیزی با اشاره به اینکه تولیدات این کارخانه از کیفیت بسیار بالایی برخوردار بود، گفت: در آن زمان حدود یک میلیون و 500هزار کمپرسور در سال مصرف می شد و تولید این کارخانه حدود 500هزار کمپرسور بود. برای حفظ بازار و ارتباط با دنیا در مقطعی حدود 50هزار کمپرسور به کشورهای دنیا صادر شد که حتی یک کمپرسور هم با مشکل فنی روبه رو نبود. مدیر تولید بخش مکانیکال شرکت کمپرسور سازی ایران بابیان اینکه برای حفظ یک کارخانه باید نوسازی را در اولویت قرارداد، گفت: توسعه و نوسازی تولید یکی از مهم ترین محورهایی است که یک واحد صنعتی را زنده نگه می دارد. در این کارخانه علاوه بر تغییرات گسترده، نوسازی هم از بین رفت و بر این اساس راهی جز تعطیلی پیش روی آن نمانده بود. تأثیر کمپرسور سازی بر اقتصاد عزیزی با اشاره به اینکه حضور دو کارخانه کمپرسور سازی در کشور باعث کاهش قیمت شده بود، گفت: این کمپرسور سازی ها حتی زمانی که به روزرسانی نشده بودند و مشکلات بسیاری داشتند، توانسته بودند بازار را در تعادل نگه دارند و این موضوع برای اقتصاد اهمیت بسیاری داشت. وی با تأکید بر اینکه پس از تعطیلی این دو کارخانه قیمت کمپرسور نوسانات بسیاری داشت، گفت: پس ازاینکه تولید داخل از بین رفت و ایران دیگر نتوانست در این زمینه تولید داشته باشد، قیمت کمپرسور در کشور نوسانات بسیار عجیبی داشت و به 3 برابر قیمت داخل رسید. متأسفانه یکی از نگاه های اقتصادی که در ایران وجود دارد، بررسی توجیه اقتصادی کارخانه بر اساس عرضه و تقاضا در همان واحد است. این نگاه در حالی وجود دارد که در برخی از صنایع حضور یک واحد باعث تعادل در بازار می شود. اکنون تمام کمپرسورهای موجود در کشور وارداتی است و باقیمت های نجومی خریدوفروش می شود. این در حالی است که اگر نگاه اقتصادی کلان وجود داشت، تأثیر ادامه تولید کمپرسور در کشور باعث تعادل می شد و به لحاظ اقتصادی به نفع ایران بود. نیاز امروز به تولید کمپرسور عزیزی با اشاره به اینکه در شرایط کنونی ایران به 2 میلیون کمپرسور در سال نیاز دارد، گفت: هنوز هم این ظرفیت در کشور وجود دارد که دوباره ایران بتواند وارد کمپرسور سازی شود. هرچند که شرایط تولید تغییرات بسیاری داشته اما ظرفیت های ایران هنوز این امکان را ایجاد می کند. وی بابیان اینکه مواد اولیه، دانش فنی و زیرساخت های بسیاری برای تولید کمپرسور در ایران وجود دارد، گفت: هنوز ظرفیت تولید کمپرسور در کشور وجود دارد و می توان با سبک همکاری مشترک(جوینت ونچر) اقدام به تولید کرد. اگر ایران بخواهد در این زمینه دوباره فعالیت کند، با احتساب برداشته شدن تحریم ها مسیر بسیار راحت تر از سال های گذشته است و سریع تر می تواند به دانش فنی موردنیاز دست یابد. کمپرسور سازی و روند تولید عزیزی بابیان اینکه صنعت تولید کمپرسور های تک است، گفت: سیلندر، پیستون، الکتروموتور، گاز مبرد و برخی دیگر از قطعات در یک پوسته یا محفظه فلزی بسته شده است که قابل تعمیر نیست. این صنعت فناوری بسیار دقیقی نیاز دارد که امروزه دیگر در کشور آن را نداریم. مدیر تولید بخش مکانیکال شرکت کمپرسور سازی ایران درباره تأثیر تغییرات مدیریتی در این کارخانه گفت: تغییراتی که در این کارخانه به وجود آمد علاوه بر اینکه کمر کارخانه را شکست، این صنعت را به طورکلی از بین برد. شاید اگر این اتفاق ها نمی افتاد کمپرسور سازی ایران از بین می رفت اما کارخانه های دیگر با استفاده از دانش فنی و نیروی انسانی کمپرسور سازی ایران می توانستند فعالیت کنند اما متأسفانه این طور نشد و باوجوداینکه مزیت های بسیاری در ایران برای تولید کمپرسور وجود دارد، این کار دیگر انجام نشد.