آموزش معماری کشور نیازمند تحول

نشست ضرورت تحول در آموزش معماری کشور با شعار معماران فردای بهتر با سخنرانی 9 معمار معاصر در دویست و بیست و دومین گفتمان هنر و معماری، 28 مهرماه توسط انجمن مفاخر معماری ایران در موزه امام علی (ع) برگزار شد. به گزارش خبرنگار پیام ساختمان، در این نشست، پروفسور ایرج اعتصام، ابوالقاسم بصیر، علیرضا تغابنی، محمدرضا حافظی، سیدبهشید حسینی، داراب دیبا، محمود گلابچی، محمدمهدی محمودی سخنرانی کردند. دانشگاه باید دارای تم باشد علیرضا تغابنی مدرس و استاد دانشگاه در مقایسه وضعیت آموزش دانشگاه های معماری و تکنیکی در ایران و جهان، گفت: در دنیا دانشگاه ها دارای تم و ویژن مشخصی هستند، هدف دانشگاهی تربیت معمار، هدف دانشگاهی دیگر تربیت متخصص یا تکنسین یا تولید محقق تولید است. وی با تأکید بر اینکه دانشگاه به جای تربیت دانشجو توسط استادان باید توسط استراتژی های مشخص تربیت کنند، افزود: در این حالت یک دانشجو بر اساس علایق خود دانشگاه موردنظر را انتخاب می کند. تغابنی با اشاره به انواع سبک های رایج آموزشی همچون آموزش مبتنی بر تصویر، مبتنی بر تقارن، نوستالژیک و آموزش مبتنی بر تکنیک، گفت: آموزش باید مبتنی بر تکنیک باشد یعنی قرار نیست معماری تصویر تولید کند بلکه فضا تولید کند و تجربه فضا و درنهایت سازماندهی فضا انجام دهد. مدرس و استاد دانشگاه گفت: معماری تجربه ای است برای ایجاد راه درست، یاددادن تفکر انتقادی و استراتژیک که معماری بازی با احجام نیست، معماری کمپوزیسیون و مبتنی بر تفکر انتقادی نیست! معماری و اساتید نقش محدودی در ایجاد سلیقه دارند ابوالقاسم بصیر استاد دانشگاه علم و صنعت نیز در ادامه گفت: ما قبل از اینکه بدانیم یک معمار خوب کیست باید بدانیم یک معماری خوب چیست؟ وی بابیان اینکه خوشبختانه در کشوری زندگی می کنیم که سابقه طولانی در معماری دارد، گفت: فراموش نکنیم از 75 سال پیش تاکنون که دانشکده هنرهای زیبا تأسیس شد و تقریباً تهران شکل گرفت، خروجی دانشکده های معماری بیشتر در تهران است. درصورتی که حدود 375 سال پیش اصفهان وجود داشت بدون آنکه حتی یک دانشکده معماری یا عمران داشته باشد. این استاد دانشگاه در ادامه گفت: درصورتی که ما 30 سال پیش سه دانشکده معماری داشتیم که در هرکدام 25 دانشجو فارغ التحصیل می شدند، اما طبق آمار سال گذشته تعداد مراکز تربیت دانشجوی معمار در ایران به 840 مرکز رسیده و سالی 200 دانشجوی معماری فارغ التحصیل می شود. وی ادامه داد: این در حالی است که هم اکنون در کشور فرانسه حدود 22 مرکز و در ایالات متحده آمریکا 120 مرکز، وجود دارد. در شهر تهران ساخت وسازها نه از مسیر معماری بلکه با پول و سرمایه ساخته می شود و ورود به آموزش عالی هم با پول و سرمایه امکان پذیر است، مثل تمام مراکز آموزشی سطح شهر و در کنار این موارد فروش مقاله، آی اس آی، پایان نامه و ... بصیر با تأکید بر اینکه باید اندیشمندانه به تاریخ کشورمان بیندیشیم، افزود: به عنوان نمونه چرا پل خواجو 380 سال پیش ساخته شده یا بر روی زاینده رود که چندین پل وجود دارد، چه آموزشی بوده که نتیجه ساخت این چنین معماری شده است. همچنین وقتی بافت های قدیمی نظیر کاشان، یزد، کرمان و ... را مشاهده می کنید حظ بصری و فضایی می برید درصورتی که در آن دوره این نوع معماری ها، کارهای معمولی بوده است اما الآن کارهای معمولی ما چیست؟ اکنون آموزش معماری و اساتید ما نقش محدودی در ایجاد سلیقه دارند، بنابراین در معماری آموزش باید تغییر کند. فارغ التحصیلان معماری فاقد مهارت هستند سیدبهشید حسینی یکی دیگر از استادان و معماران در این همایش گفت: در یک دوره ای مهندسان عمران کشور را برای ساخت در دست گرفتند و چون درک درستی از معماری نداشتند بسیاری از بناهای باارزش و تاریخی شهر را از دست دادیم و امیدوار به افزایش معماران بودیم اما متأسفانه اکنون هم با افزایش ظرفیت بیش از نیاز روبه رو شدیم به طوری که مراکز آموزش معماری ما به حدود 1000 مرکز رسیده است. وی افزود: اتفاق خطرناک دیگری که در رشته معماری افتاده این است که در حال حاضر فرد تکنسین و بامهارت نداریم، درنتیجه در کارگاه ها با مشکل مواجه شدیم، یعنی بسیاری از فارغ التحصیلان معماری درک درستی از اجرا ندارند! حسینی بابیان اینکه متأسفانه تنها معماران ورودی دهه 60 آموزش نهایتاً تا دهه 70 افراد قابل اطمینانی برای واگذاری پروژه هستند ادامه داد: امروز در سیستم آموزشی کشور دانشجویان تا مقطع دکتری تحصیل می کنند و بعد قصد دارند در دانشگاه تدریس کنند، بدون آشنایی با حرفه، کارفرما و قرارداد و بیمه آشنایی! درنتیجه فارغ التحصیلان معماری فاقد مهارت هستند. زنگ خطر آموزش معماری پروفسور ایرج اعتصام نیز با مروری در نحوه راه اندازی و ایجاد مقطع دکتری معماری در کشور، گفت: در سال های 67 تا 68 که به ایران بازگشتم از من خواسته شد تا دوره دکتری معماری را در کشور راه اندازی کنم. در آن سال ها دانشجویان با هزینه دولت به سایر کشورها برای تحصیلات تکمیلی فرستاده می شدند اما نه در کشورهای درجه یک بلکه درجه 2 و درجه 3 مثل مالزی و پاکستان و هند و ... وی افزود: پس از جمع آوری مدارک تحصیل مقطع دکتری از 16 کشور که قابل انطباق با کشورمان باشد در کنار فعالیت های وزارت علوم، چارچوب ها تعیین شد و در سال 1370 آموزش دکتری معماری و بعدازآن نیز دکتری شهرسازی آغاز شد. اعتصام در ادامه گفت: آنچه مهم بود اینکه آموزش را باکیفیتی بالا و اساتید نسبتاً خوب داخلی و خارجی و با تعداد اندک دانشجو 5 تا حداکثر 10 نفر آغاز کردیم. وی در مقایسه ای با میزان دانشجویان معماری مقطع دکتری در ایران و خارج از کشور گفت: سال گذشته در دانشگاه برکلی کالیفرنیا فقط 2 نفر در رشته دکتری معماری پذیرفته شدند این در حالی است که در کشور ما سال گذشته از 1700 نفر مصاحبه انجام شد و اخیراً دانشگاه آزاد اسلامی هم اعلام کرد 100 دانشجوی دیگر برای انجام مصاحبه باقی مانده اند. این معمار برجسته گفت: آنچه در آموزش معماری مهم است، باید تعادل و بالانسی میان دانشگاه ها و دانشجویان رشته معماری وجود داشته باشد. رشد و گسترش کمی دانشگاه ها در سراسر کشور و دربی آن رشد دانشجو باعث شده تا کیفیت آموزش پایین بیاید و این زنگ خطری برای این رشته تخصصی است. معماران خوب و بد در ادامه محمدمهدی محمودی نیز گفت: میانگین سن آموزشی ما بالای 25 سال سابقه است، اما همگی امروز از وضعیت آموزش این رشته انتقاد کردیم، اما نکات مثبتی هم وجود دارد، اینکه معماران معروف دنیا هم پروژه های بد داشته اند، حتی این دسته از معماران دو نوع پروژه خوب که خود را نشان دهند و یکسری پروژه های بد که درآمدزایی کنند در کارنامه خود داشته اند. این استاد دانشگاه ادامه داد: من اعتقاددارم همه معماری گذشته ما همیشه خوب نبوده است یعنی با چند مثال از گذشته در برخی شهرها نسبتاً معماری بد هم درگذشته داشتیم. اما تأکیددارم رشته معماری ازجمله رشته هایی است که عامه مردم باید بدانند، باید معمار باشند تا سطح سلیقه معماری ساختمان ها افزایش یابد که اتفاقاً امروز پایین آمده است. محمدرضا حافظی نیز در یک جمع بندی کلی گفت: اینکه سیاست گذاری در سطح آموزش عالی کشور در چه سطحی از بحران است همه ما احساس خطر می کنیم. ایران بیش از کشور هند دانشگاه دارد بیش از کشور ژاپن مهندس و بیش از امریکا دانشجوی مقطع دکتری دارد درحالی که آمریکا 5 برابر کشور ما جمعیت دارد. اگر بپذیریم معماری مهارت مبتنی بر دانش نظری است باید سطح معماری نظری در دانشگاه ها تعریف شود. این متأسفانه ضعف آموزش معماری ما در آموزش عالی است.