تاثیر معکوس شهربان بر میزان تخلفات ساختمانی

چند سال قبل، شرکت شهربان باهدف جلوگیری از ساخت وساز غیرمجاز، رفع سد معبر ساختمانی، هماهنگی در اجرای آرای کمیسیون ماده 100 و حفاظت از حریم شهر تهران فعالیت خود را آغاز کرد. در گام نخست تنها وظیفه شهربان، جلوگیری از تخلفات ساختمانی در حریم شهر تهران بود و جلوگیری از سد معبر و برخورد با شبه متکدیان جزو وظایف این شرکت نبود، اما چندی بعد از ابلاغ دستورالعمل ناحیه محوری شرکت شهربان و حریم بان از سوی شهردار تهران، عوامل شهربان و حریم بان ملزم شدند برای کنترل کلیه ساخت وسازها و جلوگیری از تخلفات ساختمانی با شهرداری ناحیه همکاری کنند. وظایف شهربان شناسایی، پیشگیری و جلوگیری از تخلفات ساختمانی و عملیات عمرانی غیرمجاز اعم از تفکیک اراضی، تغییر کاربری، حفاری، دیوارکشی، سد معبر ساختمانی و هرگونه عملیات ساخت وساز خارج از ضوابط و مقررات شهرسازی در محدوده و حریم شهر تهران ازجمله وظایفی است که عوامل شهربان بر عهده دارند . همچنین بنا بر آیین نامه انضباطی چگونگی اعمال نظارت بر ساخت وسازهای شهری مصوب شورای شهر تهران، مأموران کنترل و نظارت در نواحی شهرداری تهران مکلف هستند با انجام دادن بازدیدهای پیوسته از همه ساختمان های سطح محدوده جغرافیایی مربوط، در صورت مشاهده هرگونه فعالیت ساختمانی غیرمجاز، مراتب را به شهردار ناحیه اعلام کنند. به این ترتیب حریم بان و شهربان به عنوان نیروی ذیل شهرداری ناچار است به فرمان شهردار ناحیه عمل کرده و تنها درصورتی که الزام برخورد با تخلفان از ناحیه ابلاغ می شود، باید اقدام قانونی و اجرایی لازم را انجام دهد. موضوع انحلال شهربان از شورای شهر سوم تاکنون موضوع انحلال شرکت شهربان بارها در کمیته های شورای شهر تهران مطرح شده که بی سرانجام بوده و به نظر می رسد عدم کاهش محسوس تخلفات ساختمانی، فقدان اساسنامه و آیین نامه اجرایی مصوب طی چند سال از دوره فعالیت شرکت و نیز سکوت عوامل شهربان در قبال برخی از تخلفات مشهود در زمره علل اصلی نارضایتی از عملکرد شهربان بوده است. در شهریور سال 1390 اساسنامه شرکت شهربان و حریم بان توسط شورای شهر تهران با تمرکز بر فعالیت شناسایی، پیشگیری و جلوگیری از تخلفات ساختمانی و اجرای آرای کمیسیون های ماده 100 تصویب شد؛ اما از آن زمان حدود پنج سال طول کشید تا شهرداری آیین نامه اجرایی این شرکت را ارائه کند شهربان گزارش عملکرد ندارد مجتبی شاکری، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه به دلیل فقدان گزارش عملکرد از این شرکت، شورا نمی تواند تصمیم درستی درباره فعالیت آن اتخاذ کند، گفت: آیین نامه اجرایی شرکت شهربان بعد از حدود هشت سال چندی پیش به تصویب رسید و در این مدت بدون آیین نامه مدون و شرح وظایف دقیق فعالیت کرده است. وی خاطرنشان کرد: هنوز مشخص نیست فایده و ثمره هزینه ای که در این مدت برای تأسیس و فعالیت شرکت شهربان توسط مدیریت شهری پرداخت شده، چیست و اقدامات عوامل شهربان در حوزه جلوگیری از تخلفات ساخت وساز چه مزیتی نسبت به زمانی که افرادی تحت عنوان نایب به نمایندگی از شهرداری در کارگاه های ساختمانی حاضر می شدند، داشته است؟ حق السکوت؟! شاکری گفت: آمار بالای تخلفات ساختمانی و پرونده های مفتوح در کمیسیون ماده 100 می تواند مؤید اعمال قانون نشدن متخلف (اعم از مالک و پیمانکار و ساخت وساز) توسط عوامل شهربان باشد. تا چند سال اخیر برخی از نیروهای شهربان دارای سوءسابقه بودند و همین مسئله به دریافت رشوه و حق السکوت دامن زده بود؛ اما مدیرعامل این شرکت وعده داده بود که شهربان را از وجود چنین عواملی پاک سازی کند. بنابراین انتظار می رود گزارشی از این اقدام و نیز آمار برخورد با نیروهای متخلف و دریافت کنندگان حق السکوت به صحن شورای شهر ارائه شود. تناقض در وظایف وی بابیان اینکه در حوزه سد معبر نیز سکوت در برابر تخلفات کاملاً مشهود است، تصریح کرد: شهربان از یک سو باید ناظر بر عملکرد شهرداری در حوزه تخلفات ساختمانی باشد و در صورت وجود تخلف آن را گزارش کند، اما از سوی دیگر رسماً تابع شهرداری است و حتی در مواجهه با تخلفات نیز باید ابتدا از شهرداری منطقه و ناحیه مجوز داشته باشد. شاکری با انتقاد از عملکرد شرکت شهربان در حوزه سد معبر، گفت: برخی از بساط گستران و وانتی های توزیع میوه و تره بار، پای ثابت برخی محلات هستند و به طور دائمی در نقاط ممتازی از محله حضور دارند اما اعمال قانونی نسبت به آنان صورت نمی گیرد و در مقابل هر از چند گاهی فیلم یا تصاویر برخورد تند و خشن عوامل شهربان با افرادی دیگر منتشر می شود. اگر برخورد جدی و تمام عیار نظیر این موارد با همه تخلفات سد معبر و بساط گستری صورت می گرفت، قطعاً معابر شهر صورت خوشایندتری داشت. لزوم شناسایی به هنگام تخلفات از سوی شهربان شاکری در ادامه بابیان اینکه بر اساس برنامه پنج ساله دوم، شهرداری تهران موظف است نظارت بر ساخت وسازها را به نحوی تقویت کند که هرسال از شمار پرونده های کمیسیون ماده 100 کاسته شود، گفت: طبعاً زمانی پرونده یک ملک به این کمیسیون ارجاع می شود که تخلف انجام شده و اکنون باید درباره قلع وقمع یا ماندگاری آن درازای دریافت جریمه تصمیم گیری شود. بنابراین درصورتی که شرکت شهربان بتواند نسبت به شناسایی به هنگام تخلفات در بازدیدهای مستمر اقدام کند، قاعدتاً از شمار پرونده های این کمیسیون کاسته خواهد شد. تخلفات بیشتر هم شده اند بنا به گفته شاکری، شمار پرونده های کمیسیون ماده 100 باید از حدود 8000 مورد در سال 93 به 6000 پرونده در سال 94 و 4000 پرونده در سال جاری کاهش پیداکرده باشد و این در حالی است که شمار پرونده هایی که برای بررسی تخلفات ساختمانی به این کمیسیون ارجاع شده طی چند سال اخیر روند صعودی داشته و در سال 94 به بیش از 10 هزار مورد رسیده است. وی افزود: آمار مذکور نشان می دهد شرکت شهربان نه تنها عملکرد قابل دفاعی نداشته بلکه باوجوداینکه میزان ساخت وساز در پایتخت 40 درصد کاهش داشته است، از عهده نظارت به موقع بر کارگاه های ساختمانی برنیامده اند و عملاً تخلفات و پرونده های ماده 100 افزایش یافته است. شاکری بابیان اینکه شهربان می تواند با ارتقاء جایگاه سازمانی به جای اینکه ذیل شهرداری فعالیت کند، در کنار شهردار تهران باشد و تحت تأثیر ملاحظات شهرداری مناطق و نواحی قرار نگیرد، گفت: به این ترتیب می تواند با ارائه عملکرد نقطه ای و مقایسه ای، کارآمدی خود را اثبات کند. در این صورت معلوم می شود هزینه هایی که برای فعالیت این شرکت صورت می گیرد، می تواند بسیار بیش از ثاثیر کنونی نتیجه بخش باشد و به کاهش چشمگیر تخلفات، آرامش شهروندان و اجرای عدالت اجتماعی منجر شود.