بی توجهی به امنیت پیمانکاران برون مرزی

نیروگاه برق 320 مگاواتی دبیس در منطقه کرکوک واقع در شمال بغداد، پایتخت عراق باقابلیت استفاده از سوخت گاز، گازوئیل و مازوت را شرکت صادرات تجهیزات و خدمات صنایع آب و برق ایران ساخته است. این نیروگاه در 22مهر موردحمله گروه های تکفیری و داعش قرار گرفت و بخشی از امکانات و تأسیسات ایجادشده در آن آسیب جدی دید. بهمن صالحی، مدیرعامل شرکت صادرات تجهیزات و خدمات آب و برق ایران (صانیر) در تشریح جزییات این حادثه و برخوردهایی که با نیروی پیمانکاری ایران در برخی کشورها و مجریان پروژه های خدمات فنی و مهندسی ایران می شود، می گوید: نیروهای متخاصم داعش در حمله به مناطقی از شهر کرکوک عراق به نیروگاه دبیس این شهر یورش بردند و با تیرباران محل اقامت مهندسان ایرانی 3 تن از آنان را به شهادت رسانده و 3 تن دیگر را زخمی کردند. این در حالی است که مسئولان عراقی بارها و بارها با تکبر و تحکم خواستار تسریع در تکمیل پروژه ها به ویژه پروژه های نیروگاهی و تأمین برق این کشور از سوی شرکت صانیر شده اند درحالی که کمترین توجهی به موضوع تأمین امنیت آنان نمی شود. حمیدرضا صالحی، دبیر کل کنفدراسیون صادرات انرژی درباره حادثه نیروگاه دبیس می گوید: متأسفانه صنعت بیمه در ایران برخلاف سایر کشورها از پیمانکاران و مجریان طرح های خدمات فنی و مهندسی حمایتی نمی کند. عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران می افزاید: زمانی که صحبت از بیمه طرح های پیمانکاری به میان می آید بدین معناست که یک طرح به لحاظ تمامی ریسک ها ازجمله سیاسی، بازرگانی و تمام خطرهای ممکن موردحمایت قرارگرفته و بیمه می شود. این فعال اقتصادی ادامه می دهد: اگر یک طرح خدمات فنی و مهندسی بیمه شود بلافاصله موقعیت های خطرناک شناسایی و به پیمانکاران برای تخلیه محل اطلاعات لازم داده می شود اما ازآنجایی که طرح های پیمانکاری ایران در سایر کشورها تحت بیمه نیست بنابراین دچار آسیب های جدی می شود. صالحی اظهار می کند: اگر این پروژه و نیروهای انسانی فعال در آن بیمه بودند تمامی خسارت های آن ها پرداخت می شد. دو سال قبل این نیروگاه به خاطر حضور نیروهای داعشی تخلیه و تمامی پیمانکاران ایرانی آن منطقه را ترک کردند اما هیچ بیمه ای حاضر به پرداخت خسارت های آنان نشد. وی بابیان این مطلب که متأسفانه فرهنگ بیمه پروژه های پیمانکاری در ایران وجود ندارد، تصریح می کند: متأسفانه سازمان های بیمه ای برای ارائه خدمات به پروژه های پیمانکاری به ویژه در مناطق پر ریسک، هزینه های بسیار بالایی را برای بیمه آن طرح مطالبه می کنند که این امر موجب می شود تا پیمانکاران از اینکه زیرپوشش بیمه ای قرار گیرند، منصرف شوند. این فعال اقتصادی ادامه می دهد: صندوق ضمانت صادرات می تواند پروژه ها را بیمه کند اما به دلیل اجباری نبودن بیمه نیروی کار و پروژه ها هیچ یک از پیمانکاران این اقدام را انجام نمی دهند. لازم است صندوق ضمانت صادرت در بیمه پروژه ها با پیمانکاران همراهی لازم را داشته باشد و همچنین هزینه های بیمه را برای صادرکنندگان و پیمانکاران کاهش دهد. بیمه اعتباری هستیم نه تجاری آیا صندوق ضمانت صادرات باید پروژه های خدمات فنی و مهندسی را بیمه کند؟ این سؤالی است که سخاوت مرادی، مدیر روابط عمومی صندوق ضمانت صادرات در پاسخ به آن می گوید: وظیفه صندوق ضمانت صادرات، بیمه پروژه و نیروی انسانی نیست. وی ادامه می دهد: صندوق ضمانت صادرات مسئولیت انجام بیمه های اعتباری را دارد نه بیمه های تجاری، بدین معنا که وظیفه ما بیمه نیروی کار پیمانکاران ایرانی در خارج از کشور نیست. صندوق ضمانت صادرات تنها قرارداد شرکت های پیمانکاری را بیمه می کند تا اگر طرف قرارداد پول آن ها را نداد صندوق ضمانت صادرات هزینه آن ها را بپردازد. مدیر روابط عمومی صندوق ضمانت صادرات می افزاید: پیمانکاران برای اجرای پروژه در هر کشور و منطقه ای می توانند پروژه و نیروی انسانی خود را بیمه تجاری کنند اما باید دید که با توجه به شرایط کشورهای پر ریسک بیمه های تجاری حاضر به انجام بیمه در چنین فضایی هستند یا خیر؟ مرادی تصریح می کند: پیمانکاران ایرانی برای بیمه پرسنل و اموال خود در بازارهای هدف باید با یک شرکت بیمه ای داخلی یا خارجی که حاضر به پذیرش پوشش بیمه ای آن ها باشند، وارد مذاکره شده و اموال و نیروی کار خود را در پوشش بیمه تجاری دربیاورند تا در صورت بروز خسارت های مالی و جانی بتوانند دیه یا خسارت ها را دریافت کنند. وی خاطرنشان می کند: صندوق ضمانت صادرات فقط زمانی می تواند پروژه های خدمات فنی و مهندسی را به لحاظ اعتباری پوشش دهد که پیش از اجرای پروژه در صندوق ضمانت صادرات بیمه شده باشد. ما فقط قراردادها را بیمه می کنیم تا اگر طرف قرارداد خارجی پول پیمانکاران ایرانی را پرداخت نکرد هزینه آن ها از سوی صندوق ضمانت صادرات پرداخت شود. پیمانکاران بیمه می شوند، بعد می روند اما مجتبی غروی، دبیر کل انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی درباره بیمه تجاری(مالی و جانی) پیمانکاران ایرانی در خارج از کشور به ویژه در مناطق پر ریسک می گوید: پیمانکاران موظف هستند پروژه و نیروی انسانی خود را تحت پوشش بیمه ای قرار دهند. اگر شناسنامه کار از ما گرفته باشند به طور طبیعی باید آن پروژه تحت پوشش انواع بیمه های موجود در ایران باشد. وی می افزاید: اگر پیمانکاران می خواهند پوشش بیمه ای بیشتری داشته باشند می توانند از بیمه های خارجی نیز بهره ببرند. انطباق هزینه بیمه با ریسک کشورها مصطفی زندی، مدیرکل روابط عموی بیمه مرکزی نیز قبول ندارد که شرکت های بیمه ای حاضر نیستند پروژه های پیمانکاری ایران در سایر کشورها را زیرپوشش بیمه ای قرار دهند و در توضیح این مسئله می گوید: به طورکلی بیمه یک قرارداد است و قرارداد دارای شاخص ها و مؤلفه هایی است که بر اساس آن هزینه بیمه را تعیین می کنیم اما اینکه عنوان شود شرکت بیمه ای با پیمانکاران همراهی و همکاری نمی کند ممکن نیست. وی می افزاید: نکته دوم این است که اگر تعداد پیمانکاران بالاست باید توجه داشت که حق دریافت و حق ریسک آن پروژه بالاست. هرجایی که ریسک بالایی داشته باشد به طور طبیعی حق بیمه آن هم بالاست و نمی توان گفت درجایی که حق ریسک بالاست شرکت بیمه این هزینه را از چه منبعی باید تأمین کند. مدیرکل روابط عمومی بیمه مرکزی ایران خاطرنشان می کند: پالایشگاه بوعلی خسارت 60میلیون دلار را متحمل شد که تمام حق بیمه پرداخت شده را بلعید. هر چیزی که ریسک بالایی دارد به طور طبیعی حق بیمه بالایی دارد. باید به این نکته نیز توجه داشت که آیا پرسنل و پیمانکاران پروژه های ایرانی در کشورهای با حاشیه ریسک بالا به اندازه نیروی انسانی همان شرکت در داخل حقوق و مزایا دریافت می کنند؟ مدیرکل روابط عمومی بیمه مرکزی ایران ادامه می دهد: ما صادرکننده بیمه نیستیم اما شرکت های بیمه ای می توانند چنین بیمه نامه هایی صادر کنند. زندی تصریح می کند: تمامی پیمانکاران برای فعالیت باید مجوز بگیرند اما اخذ بیمه مسئولیت برای آن ها الزامی نیست. وی اظهار می کند: شرکت های بیمه ای می توانند برای پیمانکاران ایرانی در خارج از کشور بیمه مسئولیت صادر کنند اما به طورقطع اجباری برای پیمانکاران نسبت به اخذ چنین بیمه ای وجود ندارد زیرا بیمه مسئولیت کارفرما یک بیمه اختیاری است نه اجباری.