مشارکت ایران برای مهار گرمایش جهانی

بحث انتشار گازهای گلخانه ای و خطرات آن برای آب وهوای زمین از دهه 1360/ 1980 بر اساس شواهد علمی مثل بالا آمدن سطح آب های آزاد و تغییر دمای کره زمین بر سر زبان ها افتاد و از آن زمان تلاش های بسیاری برای کاهش گازهای گلخانه ای و بخصوص دی اکسید کربن آغازشده است. سال گذشته در کنفرانس شهر پاریس، اهمیت سهم پذیرفتن کشورهای مختلف در کاهش گاز دی اکسید کربن عنوان شد. هدف تنظیم این پیمان در آغاز کنترل میزان گازهای گلخانه ای اتمسفر به گونه ای است که اکوسیستم زمین فرصت بازیافتن چرخه طبیعی خود را داشته باشد. بر اساس این پیمان، فعالیت های کشورها در راستای رسیدن به اهداف نباید امنیت مواد غذایی و توسعه اجتماعی و اقتصادی را با خطر روبه رو کند. در کنفرانس تغییرات اقلیم پاریس، توافقی برای جلوگیری از افزایش دمای کره زمین به بیش از دو درجه در صدسال آینده انجام شد و توافق نامه زمانی اجرایی می شود که 55 کشور تولیدکننده نیمی از گازهای گلخانه ای جهان آن را تصویب کنند. در ایران نمایندگان مجلس شورای اسلامی 23 آبان امسال، هم زمان با برگزاری بیست و دومین کنفرانس تغییرات اقلیمی (COP22) الزام ایران به مصوبات توافق نامه تغییرات اقلیمی پاریس را تصویب کردند. اکنون ایران رتبه نهم را در انتشار گازهای گلخانه ای در جهان دارد و قرار است تا سال 1409 / 2030 سهم خود را در کاهش میزان انتشار دی اکسید کربن ایفا کند؛ درحالی که هنوز تضمینی برای اجرای تعهدات در کشورهایی که سهم بیشتری در انتشار گازهای گلخانه ای دارند، وجود ندارد. تغییرات بزرگ در راهکارهای کوچک نهفته است بهلول علیجانی، استاد جغرافیای طبیعی (اقلیم شناسی) دانشگاه خوارزمی تهران و بنیان گذار اقلیم شناسی سینوپتیک در ایران، تغییرات اقلیم را یک مسئله جهانی عنوان می کند که همین الان هم اتفاق افتاده و می گوید: در سال 2013 میلادی گزارش پنجم هیئت بین دولت های تغییر اقلیم با 95 درصد اطمینان بر اساس نظر 12 هزار اقلیم شناس اعلام کرد این اتفاق رخ داده است و دمای زمین گرم تر شده است. دلیل اصلی این رخداد هم فعالیت های انسانی و سوخت های فسیلی است. اگر دمای زمین بالاتر برود مشکلات بیشتری رخ خواهد داد و همه جهان درگیر آن خواهند بود. به گفته وی از طرف دیگر بااینکه تغییر اقلیم مسئله جهانی است، اما راه حل های محلی دارد و هر آدمی می تواند در آن نقش داشته باشد. در کنفرانس پاریس به این نتیجه رسیدند که نیاز به اقدام عملی و جدی وجود دارد و دمای کره زمین تا سال 2100 میلادی نباید بیشتر از 2 درجه افزایش پیدا کند. برای عملی شدن توافق نامه ای که در کنفرانس پاریس مطرح شد همه کشورهای جهان باید همکاری کنند. دولت ایران هم در آن برنامه قول داده در حد توان حاضر به انجام این کار است. در شرایط فعلی ایران پذیرفته است مصرف سوخت های فسیلی را تا 4 درصد کاهش دهد و درصورتی که امکانات بیشتری فراهم شود تا 12 درصد هم می توان مصرف را کاهش داد. علیجانی معتقد است: تغییرات کوچک هم اثرات بزرگی دارد و راهکارهای کوچک رسیدن به این هدف گسترش، کنترل و معاینه فنی دائمی خودروها یا بهینه کردن سوخت های خانه هاست. استفاده از انرژی خورشیدی و برق آبی هم، برنامه هایی است که می تواند ما را به هدف برساند. همه مردم می توانند در اثرگذاری این روند با صرفه جویی نقش داشته باشند. اگر هر کس حتی یک کاغذ یا لامپ هم کمتر مصرف کند در حل مشکل مؤثر خواهد بود. فرهنگ صرفه جویی برای بشر امروز لازم است و باید آن قدر از طبیعت استفاده کند که در سلامت بماند. تعهد پاریس 100 درصد عملی و نتیجه بخش نیست، اما اگر تا 60 درصد هم موفق باشد نشان می دهد اصلاح آغازشده است و به سمت بهبود اوضاع خواهیم رفت. افزایش مخاطرات طبیعی درنتیجه تغییرات اقلیمی اهمیت تغییرات اقلیم در ایران و پرداختن به اثرات این موضوع در کشور، بحث اصلی اجرای توافق نامه پاریس و مشارکت در برنامه های بین المللی مرتبط با تغییرات اقلیم، بحث بعدی است. ، عضو وابسته شاخه زمین شناسی فرهنگستان علوم و عضو هیئت مدیره انجمن مخاطره شناسی ایران درباره اهمیت توجه به تغییرات اقلیمی در کشور می گوید: اندازه گیری دما در گزارش های هواشناسی 65 سال اخیر، اطلاعات مربوط به منابع طبیعی در ایران و وضعیت زیستگاه ها و شرایط اقلیمی سنجه های مختلفی است که نشان می دهد تغییرات اقلیمی به چه شکلی در ایران رخ داده است. همچنین چالش امروز و آینده، مسئله آب و مهاجرت انسان از جایی به جایی دیگر برای دسترسی به منابع آب است. تغییرات اقلیمی به عنوان یک تعهد بین المللی کار مفیدی است و نقشه راهی درست می کند که طی زمان بتوانیم شرایط را تغییر دهیم. به این ترتیب از الآن تا 14 سال آینده فرصتی است تا صنایع را به سمت انرژی های پاک ببریم و وضع حمل ونقل را تغییر دهیم. زارع، مشارکت کشور ما در توافق پاریس و مصوبه مجلس شورای اسلامی را کار خردمندانه ای عنوان و اضافه می کند: ما باید نگاه بلندمدت داشته باشیم و ببینیم تا 14 سال دیگر چه کارهایی برای کم کردن حجم دی اکسید کربن می توانیم انجام دهیم و 50 سال دیگر کجا هستیم و اکنون بستر قانونی برای این مسیر هم ایجادشده است. تمام جنبه های مختلف زندگی مثل تولید و مصرف انرژی و حمل ونقل شهری درگیر سیاست های کلان خواهد شد و بعدازآن هر کس جایگاه خود را در این برنامه پیدا خواهد کرد. رادیو و تلویزیون، روزنامه ها و آموزش مدارس نیز باید به سمتی رود که مردم با این موضوع بیگانه نباشند و یک مسئله ملی را حس کنند و به مرور خود را با آن تطبیق دهند. متهم ردیف اول؛ گازهای گلخانه ای علی نعیمی، استادیار ژئومورفولوژی دانشگاه آزاد اسلامی، تغییرات ملموس در سطح کره زمین و ایران را چنین مطرح می کند: سال 2015 بر اساس مطالعات ناسا گرم ترین سال زمین ذکرشده و تغییرات دمایی 87/0 سانتی گراد برای کره زمین تعریف شده است. در ایران هم اثرات تغییرات اقلیم حدود 4/0 تا 5/0 درجه تغییرات دمایی در هوای گرم و 2/0 تا 3/0 درجه در هوای سرد در دهه اخیر را تجربه کرده ایم. این یعنی درمجموع زمستان های سرد و خشک و تابستان های گرم تری داشته ایم. درنتیجه با هر درجه افزایش دما حدود 5 تا 7 درصد نیاز به آب برای انسان، حیوانات و گیاهان افزایش می یابد. بحث بحران آب هم از اثرات مستقیم و غیرمستقیم تغییر اقلیم است که مدیریت منابع آب عامل خروج از این بحران است و کشور ایران در شرایط تنش آبی و استرس منابع بر اساس گزارش موسسه منابع جهانی (World Resources Institude) قرار دارد و رتبه 13 جهان را دارد. نعیمی درباره لزوم کاهش تولید گاز دی اکسید کربن در کشور می افزاید: ایران بااینکه ازلحاظ تولید صنعتی کشوری درحال توسعه محسوب می شود، رتبه نهم جهان را سال 2015 در تولید دی اکسید کربن دارد که معادل 63/1 درصد از کل دی اکسید کربن تولیدشده در جهان را دارا بوده است. کشور باید برای نوسازی صنایع و کم کردن وابستگی به صنایع انرژی بر هزینه کند و تمام ساختارهای توسعه باید مبتنی بر اقتصاد کم کربن و پاک شود. امکان استفاده از انرژی های نو باید فراهم شود، مثلاً ایران پتانسیل زیادی برای استفاده از انرژی باد یا خورشیدی دارد و امکان جایگزینی سوخت های پاک به جای سوخت های کربنی راداریم.