زلزله تهران شوخی نیست

زمین تهران حتماً تکان می خورد! کارشناسان می گویند تغییرات اقلیمی باعث تغییرات مهم و پایدار در طبیعت شده است که در سرزمین لرزه خیزی مانند فلات ایران می تواند با رخداد زمین لرزه های بزرگ همراه شود. رخداد تغییرات اقلیمی در ایران مشخص شده است. از بین رفتن عمده یخچال های ایران در بخش های مهمی از نواحی البرز و زاگرس و.. از گذشته، با گرم تر شدن زمین (به ویژه در شش دهه اخیر) و در آینده ایران موجب شده تا محققان علاوه بر پیگیری، پژوهش های میدانی و تفصیلی روی احتمال تحریک رخداد زمین لرزه های شدید و بزرگ در ایران انجام دهند. دکتر مارکو گریگوریان بنیان گذار دانشکده مهندسی سازه دانشگاه صنعتی شریف که با سرپرستی این دانشکده در دوره های اول و دوم، نگارش بیش از 50 مقاله و تربیت شاگردان بسیار در این حوزه، خدمات ارزشمندی به جامعه مهندسی ایران ارائه کرده است، در گفتگوی اختصاصی با پیام ساختمان دراین باره هشدارهای جدی می دهد. او معتقد است؛ هشداری که نسبت به احتمال وقوع زمین لرزه های بزرگ در مناطقی که خشک سالی رخ داده و حجم و سطح آب زیرزمینی در طی سه دهه اخیر از بین رفته است مانند دشت های تهران و مشهد و منطقه آذربایجان ایران و کاملاً جدی است. وی بابیان اینکه ما ایرانی ها عادت نداریم خطر را پیش بینی و پیشگیری کنیم، به پیام ساختمان، گفت: به همین دلیل شهروندان نمی دانند پس از وقوع زمین لرزه، برای امدادرسانی یا حتی پناه گرفتن به کجاها باید مراجعه کنند. گریگوریان با تأکید بر اینکه با زلزله نمی توان شوخی کرد، اظهار داشت: ما مؤسسات و دانشگاه هایی با دانشمندان بزرگ داریم که وقوع زلزله را پیش بینی کرده اند و حتی طبق پژوهش های موجود، تا الآن چند سال هم عقب افتاده است. بنابراین بخواهیم و نخواهیم زلزله بزرگ در انتظار ماست و خواهد آمد اما متأسفانه همه ما در خواب سنگینی فرورفتیم. وی ادامه داد: اگر زلزله اتفاق بیفتد نیم میلیون فقط در روز اول کشته به جا خواهد گذاشت، این در حالی است که ما امداد شهری نداریم و مشکلاتی مانند ترکیب شدن فاضلاب با آب آشامیدنی می تواند امراض و بیماری ها را شیوع دهد. معماری خودخواهانه گریبان گیر شهرها او با تأکید بر اینکه این مسئله تهدیدی برای امنیت ملی خواهد شد، افزود: همان قدر که حفاظت از مرزها برای مقابله با دشمن مهم است، در داخلی نیز این موضوع اهمیتی در این سطح دارد. در این راستا رسالت مهندسان به عنوان مهندس سازه، معمار و یا پیمانکار سنگین تر است و باید کار خود را در ساختمان سازی ها جدی تر بگیرند. گریگوریان گفت: معتقدم علیرغم پیشرفت خیلی خوب مهندسی سازه در کشورمان، کیفیت در اجرا خیلی پیشرفت نکرده است، چنانچه، سازه های خوبی در تهران مشاهده می کنید که معماری خوبی هم دارند اما اجرای آن نامناسب است و خیلی از اجزاء و اصول ساخت در آن رعایت نشده است. این ها هشداری بر آسیب پذیری بالای ساخت وسازهاست. به عنوان مثال، ما تاکنون دیوار خوبی نساختیم که ویژگی هایی مانند، تراز بودن و ملات خوب یا به طرفین خوب بسته شده باشد که هنگام وقوع زلزله فرونریزد، درنتیجه اگر دیوار یک ساختمان چندین طبقه فروبریزد بیشتر آدم خواهد کشت تا اینکه فقط خود سازه تسلیم شود. به گفته مؤسس دانشکده مهندسی سازه دانشگاه صنعتی شریف، کیفیت اجرای سازه ها، استفاده از مصالح و استاندارد و رعایت اصول فنی در پیشگیری و کاهش خسارات ناشی از حوادث طبیعی یک ضرورت است، مشاهده می شود در ساختمانی نوساز در حال اجرا، دیوارها به بدترین شکل با دونبشی بدون محاسبه بالا رفته درحالی که در آئین نامه های ما این اصول این قضیه کاملاً منعکس شده است. گریگوریان با تأکید بر مناسب سازی به جای مقاوم سازی ، گفت: بعضی اوقات ما با افزایش مقاومت سازه را ضعیف تر می کنیم، مثلاً در پروژه ای برای تقویت مناره های یک مسجد، مهندسی از بتن استفاده کرد اما من با استفاده از فنّاوری سازه را نرم می کنم که با تکانه های ناشی از زلزله بازی کند و نیفتد. ایده و روش های جدید زیاد است اما مسئله این است که معماری بی نهایت خودخواهانه گریبان شهرهای ما را گرفته است، هر معماری خود را آرتیست می داند نه سازنده خانه و ماوا، خانه باید محلی امن باشد نه آنکه امضای یک شخص را نشان دهد. مهندسان؛ دانش بالا و اجرا ضعیف وی در ادامه گفت: خوشبختانه در ایران طی سال های گذشته موضوع سازه بسیار پیشرفت داشته و ما رشد فکری بسیار زیادی را در ایران شاهد هستیم. تعداد مقالات مهندسان جوان ایرانی در سمینارهای تخصصی در تمام دنیا بسیار زیاد و قابل توجه و درعین حال عمیق است و این به دلیل وجود دانشگاه های خوب، اساتید خوب و جوانان باهوش ایرانی است. این ستاد و پیشکسوت مهندسی سازه کشور ادامه داد: اما معتقدم مهندسان ما در 25 سال گذشته بیشتر به سمت رایانه رفتند تا اجرا، بنابراین دانش ما بالاست اما توانایی در طراحی و اجرا خیلی پایین! الآن ایران در تولید علم مقام پنجم و ششم دنیا را دارد و این مسئله شوخی نیست، ما در سطوح مختلف علمی خیلی پیشرفته هستیم اما در کاربری خیلی عقب مانده ایم و اگر وضع به همین منوال ادامه یابد مملکت ما در 10 سال آینده درخطر خواهد بود. ما در زلزله شناسی خیلی پیشرفته هستیم اما در مناسب سازی اصلاً تکان نخوردیم چون علم ما علم خارجی هاست، ما باید در این زمینه بومی سازی کنیم. مردم باید به کجا پناه ببرند؟ این استاد دانشگاه اظهار داشت: در حال حاضر در کنار مهم ترین چالش پیش روی مدیریت بحران مراکز امدادرسانی است و مهم تر از آن شبکه های زیربنایی مانند آب، برق و گاز است که می تواند با تخریب جدی مواجه شوند. وی گفت: هرچند اخیراً اقدام خوبی برای سیستم فاضلاب تهران در حال انجام است و از بحران دور می شویم اما ساخت وسازها نگران کننده است. گریگوریان تصریح کرد: از طرفی این نگرانی وجود دارد وقتی آپارتمان ها و برج ها براثر زلزله تخریب شد مردم باید به کجا پناه ببرند، نزدیک ترین مسجد یا باشگاه روزشی کجاست، آیا این مکان ها تجهیزات اولیه مثل پتو برای حالت های اضطراری دارند؟ همین پارک ها می توانند مجهز به سوله و چادر باشند و آمادگی در برابر بحران را داشته باشند. وی با اشاره به اینکه با توجه به زلزله خیز بودن کشورمان همیشه باید منتظر وقوع آن باشیم، افزود: بنابراین جامعه ، خانواده و شهروندان باید بدانند که به هنگام وقوع زلزله چه باید بکنند و به کجا پناه ببرند چراکه یکی از عوامل افزایش قربانیان این نوع حادثه آشنا نبودن مردم با نحوه مقابله با زلزله و همچنین پناه گرفتن در زمان وقوع آن است.