پیروزی دیپلماسی نفتی ایران

یکی از حساس ترین نشست های اوپک چهارشنبه ای که گذشت در مقر دائمی این سازمان در وین برگزار شد. نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به منظور تعیین سیاست های تولید این سازمان به منظور توافق بر سر طرح فریز نفتی که از ماه ها پیش محل بحث و مناقشه کشورهای عضو و غیر عضو اوپک بود، تشکیل شد. طبق آخرین اخبار کشور های حاضر در نشست وین در مورد طرح فریز نفتی به توافق رسیدند. بر اساس این، توافق عربستان تولید نفت خود را کاهش و ایران آن را تا حدود چهار میلیون بشکه در روز افزایش می دهد. این مسئله به معنای پیروزی دیپلماسی نفتی ایران و احیای جایگاه کشور ما درزمینهٔ تولید نفت است. نشست 30 نوامبر به دلیل آنکه تاکنون هیچ توافقی در نشست های فنی و کارشناسی درباره جزئیات اجرای طرح فریز نفتی و میزان تولید کشورهای عضو اوپک اتخاذ نشده بود، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود و همه تحلیلگران و کارشناسان حوزه انرژی و نفت چشم به این نشست داشتند. سیاست هوشمندانه ایران در قبال طرح فریز نفتی قیمت نفت در دو سال اخیر در جاده سرازیری قرار گرفت، به گونه ای که قیمت بیش از 100 دلاری برای هر بشکه به رقمی کمتر از 30 دلار رسید. اوپک پس ازاین افت شدید قیمت نفت هیچ واکنشی نشان نداد و روسیه هم اعتراضی به روند موجود بازار نفت نکرد. این در حالی بود که ایران از بازار دورافتاده بود و مانند گذشته در بازار نفت تأثیرگذار نبود. در این میان اوپک به عنوان سازمان تعیین کننده قیمت نفت در سال های اخیر هر بار نرخی پایین تر را برای اعضای خود معین کرد. به عقیده کارشناسان نشست اعضای اوپک در دوحه و تهران که بر اساس آن میزان تولید نفت به سطح ژانویه رسیده، اهرمی برای مهار حضور ایران در بازارهای نفت بوده است. کاهش قیمت این کالای استراتژیک در بازارهای بین المللی فشارهای زیادی بر اعضای اوپک آورد. برای مثال عربستان برای مقابله با مشکلات اقتصادی که با آن ها روبه رو شده، در برابر کاهش درآمد کشورش حتی تا جایی پیشرفته که علاوه بر استفاده بی رویه از صندوق ذخیره ارزی دست به فروش قسمتی از بزرگ ترین شرکت نفتی این کشور یعنی آرامکو زده است. شکست طرح های ضد ایرانی عربستان بر همین اساس عربستان طرح ها و اقدامات بسیاری را در راستای ضربه زدن به ایران انجام داد. ازجمله این اقدامات بازی نفتی با مطرح کردن کاهش قیمت نفت در بازار بود. حال که آن طرح به ضرر خود این کشور هم بدل شد، طرحی با عنوان فریز نفتی را مطرح کرد تا بازار از حالت رکود و زیان ده بودن خارج شود. ایران پس از لغو تحریم ها و اجرایی شدن برجام قصد داشت به سرعت سهم ازدست رفته خود در سال های اخیر را پس بگیرد. با توجه به آنکه عربستان و روسیه در حال حاضر بالاترین سطح تولید را دارند، به نظر می رسید هدف از طرح این مسئله توقف ایران برای بازگشت به بازارهای جهانی بود. در طول سال های تحریم، بخش عمده ای از سهم ایران از بازار توسط عربستان تصاحب شد و اگر قرار باشد تلاشی برای کاستن از مازاد عرضه جهانی صورت پذیرد، این ریاض است که باید از حجم تولید خود بکاهد، نه اینکه با طرح فریز شدن تولید، به صورت غیرمستقیم، ایران را مسئول هرگونه کاهش بیشتر قیمت نفت جلوه دهد. بر همین اساس ایران بلافاصله پس از لغو تحریم ها نوید افزایش تولید خود تا 500 هزار بشکه در روز را داد. عربستان زمانی طرح فریز نفتی را مطرح کرد که به حداکثر تولید خود رسیده بود و دیگر توان تولید بیشتری نداشت. به عبارت دیگر عربستان سقف تولید اوپک را رعایت نکرده و بیش از این سقف تولید نفت داشته است. به گفته کارشناسان، سیاست ایران در قبال این طرح بسیار پسندیده و هوشمندانه بود. به طورکلی ایران در اثر تحریم ها به پایین ترین میزان تولید خود رسید و حق داشت تا به سطح تولید قبلی خود بازگردد. در اولین نشست ها عربستان اعلام کرد که توان کاهش تولید دارد، به شرطی که ایران در نقطه فعلی بماند، اما ایران این رأی را نپذیرفت که سیاست درستی بود. در بخش سوم بود که اعضای اوپک و عربستان پذیرفتند ایران تولید خود را به قبل از تحریم ها برساند و در نقطه چهار میلیون قرار بگیرد. بنابراین نتیجه این شد که ایران سقف تولید خود را به چهار میلیون بشکه در روز برساند و آن ها چند صد هزار بشکه کاهش داشته باشند که در جلسه دیروز اوپک این سهمیه بندی برای کاهش صورت گرفت. تولید نفت ایران تعیین شد به این ترتیب نشست اوپک خبرهای خوبی برای ایران داشت. بیژن زنگنه پیش از آغاز این نشست اعلام کرد: مقدار کاهش تولید اعضای اوپک یک میلیون تا یک میلیون و 200 هزار بشکه در روز است. او همچنین در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا ایران پیشنهادهایی شنیده است که قابل قبول باشد، گفت: بله، اما هیچ بحثی درباره فریز نفتی مطرح نیست. بر اساس توافق مقدماتی در الجزیره، سطح تولید اوپک به 32 میلیون و 500 هزارتا 33 میلیون بشکه در روز محدود می شود و ایران، لیبی و نیجریه از این طرح معاف می شوند. وزیر انرژی عربستان سعودی هم گفت: با فریز تولید نفت ایران در سطح دوره پیش از تحریم موافقت می کنیم. در آوریل سال 2016 میلادی یعنی زمانی که کشورهای عضو و غیر عضو اوپک برای مذاکره و توافق بر سر طرحی به نام فریز نفتی در نشست دوحه (29 فروردین امسال) گرد هم آمده بودند، تولید نفت خام ایران بر اساس گزارش منابع ثانویه در ماه مارس اوپک سه میلیون و 290 هزار بشکه و بر مبنای گزارش مستقیم ارسالی از وزارت نفت ایران به دبیرخانه سه میلیون و 400 هزار بشکه در روز بود. به گزارش رویترز، وزیر انرژی عربستان سعودی پیش از آغاز نشست وزرای اوپک در وین اعلام کرد: اوپک به توافق کاهش تولید نفت نزدیک شده و ریاض برای کاهش تولید نفت خود آماده است. همچنین بلومبرگ گزارش داد که اعضای اوپک در این نشست توافق کرده اند که تولید نفت روزانه این سازمان را با 2/1 میلیون بشکه کاهش در روز به 32 میلیون و 500 هزار بشکه برسانند. رویترز اعلام کردد: کشورهای صادرکننده نفت اوپک در نشست اخیر خود در وین درباره کاهش تولید نفت خام به توافق رسیدند. اعضای اوپک پس از ساعت ها گفت وگو پشت درهای بسته به این جمع بندی رسیدند که برای بهبود قیمت و بهبود شرایط بازارهای جهانی نفت خام، سقف تولید خود را کاهش دهند. اعضای اوپک توافق کردند به مدت شش ماه از اول سال 2017 میلادی روزانه یک میلیون و 200 هزار بشکه از تولید خود بکاهند و مجموع آن را به 32 میلیون و 500 هزار بشکه در روز برسانند و این منوط به همکاری کشورهای غیر عضو اوپک و کاستن روزانه 600 هزار بشکه نفت از تولیدشان است. 14 عضو اوپک هم اکنون روزانه 33 میلیون و 600 هزار بشکه نفت خام تولید می کنند. وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو اوپک همچنین با تولید روزانه سه میلیون و 900 هزار بشکه نفت خام ایران موافقت کرد. اعضای اوپک با تصمیم اخیری که جدای از مسائل سیاسی رقم خورده، ثابت کردند هنوز در شرایط سخت می توانند تصمیم های مهمی بگیرند و نقش مهمی در بازار انرژی جهان بازی کنند.